Choroby Wewnętrzne              W2              08.10.03

BUDOWA I FUNKCJONOWANIE UKŁ. ODDECHOWEGO

Górna  część ukł. Oddechowego:

·         Nos

·         Gardło

·         Krtań

Nos: narząd węchu, w nim następuje ogrzewanie i nawilżanie powietrza a także usuwane są zanieczyszczenia wdychanego powietrza.

Dolna część ukł. oddechowego:

·         Rozgałęzienia rur łączących się na końcu z pęcherzykami powietrznymi

Do miejsca wymiany gazowej dopływa krew z tętnic płucnych, dostarczona przez prawą połowę serca.

Przez tętnice oskrzelowe zaopatrywane z aorty zstępującej, tętnic sutkowych wewnętrznych lub międzyżebrowych dochodzi znacznie mniejsza ilość krwi z lewej połowy serca.

Tętnice oskrzelowe unaczyniają oskrzela do oskrzelików końcowych.

Większość krwi jest odprowadzana z płuc przez  tętnice płucne.

Chłonka z płuc spływa do węzłów wnęk (węzły tchawiczo-oskrzelowe ) i pod rozwidleniem tchawicy i okolicy okołotchawiczej.

Płuca:

Płuca unerwiane są przez ukł. autonomiczny składający się z włókien współczulnych współczulnych przywspółczulnych.

-          Współczulne wiązki odchodzą od korzeni rdzeniowych

-          Przywspółczulne od nerwu błędnego = nerw czaszkowy

Oba płuca są zamknięte w workach z cienkiej błony surowiczej (opłucna), które nie wpływają na ruchomość klatki piersiowej.

Opłucna:

-          powierzchnie opłucnej są cienką warstwą surowiczego płynu, który wydziela opłucna ścienna, a wchłania opłucna trzewna z szybkością 700 ml/ 24h

-          opłucną ścienną unerwiają włókna czuciowe

-          opłucna trzewna ma zaś tylko unerwienie autonomiczne i jest niebolesna.

Oskrzeliki końcowe:

-          oskrzela rozgałęzień 20-27 : strefa oddechowa -  miejsce wymiany gazowej o obj. 3000 ml.

-          Powierzchnia wymiany gazowej może dochodzić do 100 m2

Zadania płuc:

-          Wymiana gazowa między powietrzem a krwią

-          Odbywa się to dzięki pobieraniu O2 z powietrza do krwi i wydalaniu CO2 z krwi do powietrza

-          Proces możliwy jest dzięki czterem niezależnym mechanizmom:

1.      odpowiednia wentylacja; dzięki której powietrze dostarczane jest do płuc

2.      mechanizmy kontrolujące wentylację odpowiednio do zapotrzebowania organizmu

3.      bariera powietrze – krew umożliwią wymianę O2 i CO2

4.      odpowiedni przepływ krwi w naczyniach płucnych umożliwiające pobieranie O2 i wydalanie CO2

-          spełniają funkcję obronne

-          unieczynniają histaminy

-          przekształcają angiotensynę I w II

-          unieczynniają 5-hydroksytryptaminę

-          usuwają różne prostaglandyny

Wentylacja:

-          przepływ dużych objętości powietrza (10 000 l/24h) z otoczenia przez górne drogi oddechowe i oskrzela do końcowych jednostek oddechowych – pęcherzyków płucnych

Hiperwentylacja:

Dmuchanie w worek – wsteczne oddawanie CO2 dla skompensowania alkalozy oddechowej. Podać środki uspokajające (np. Relanium 5-10 mg i.v.)

-          przyśpieszenie czynności oddychania, stymulowane przez rodzące lek sytuacje po spożyciu alkoholu, narkotyków

-          często występuje u młodych kobiet

-          zmniejszenie PaCO2 prowadzi do:

1.      alkalozy oddechowej

2.      wzrost ilości Ca wolnego związanego przez białka

Objawy:

-          mrowienie, parestezje dłoni, ramion, stóp, okolicy ust

-          niepokój, lęk, uczucie bicia serca, tachykardia, brak powietrza

-          bóle zamostkowe i okolicy klatki piersiowej

-          zawroty głowy, zaburzenia widzenia

-          skurcze toniczne pewnych mięśni, ramion, stóp, dłoni, podudzia wyprostowane i ustawienie końsko-szpakowate, skurcze mięsni okrężnych ust (pyszczek rybi)

Rozpoznanie:

-          wywiad (nadużywanie środków odurzających, przyczyny psychosomatyczne)

-          zapis EKG

-          oznaczenie stężenia cukru we krwi

Rozpoznanie różnicowe:

-          napad padaczkowy

-          rzucawka

-          tężyczka

-          drgawki gorączkowe (u dzieci)

-          zatrucie strychniną

-          wścieklizna

-          dławica piersiowa

-          histeria

Hipowentylacja:

Może występować w razie zaburzeń któregokolwiek z mechanizmów kontroli czynności oddechowych. Chemoreceptory, pień mózgu, neurony elektorowe są wrażliwe na przedłużone niedotlenienie i kwasicę.

Rdzeń kręgowy, ściana klatki piersiowej, miąższ płucny mogą zostać uszkodzone w następstwie:

-          niedokrwienia

-          kwasicy

-          urazu

Leczenie:

-          Podać Aspirynę w dużych dawkach

Drogi oddechowe przez które przepływa powietrze, nie biorą w wymianie gazowej. Stanowią one anatomiczną przestrzeń martwą.

Objętość wynosi ok. 150 ml a objętość końcowych jednostek oddechowych (tzn. obszaru wymiany gazowej) wynosi ok. 3000 ml.

Objętość powietrza zależy od: (gdzie następuje wymiana gazowa)

-          Czynników mechanicznych do których należą:

1.      sprężystość tkanki płucnej i ściany klatki piersiowej

2.      wielkość oporów w oskrzelach dla przepływającego gazu

-          kontroli przez układ nerwowy, który reguluje wentylację w zależności od zapotrzebowania organizmu

Czynniki mechaniczne:

Wdech to aktywna czynność wymagająca wysiłku mięśni.

Najważniejszym mięśniem wdechowym jest przepona. Unerwiona przez włókna nerwu błędnego. Przepona podczas skurczu obniża się zwiększając pionowy wymiar klatki piersiowej.

Wymiar poziomy klatki piersiowej zwiększa się w wyniku skurczu mięśni między żebrowych co powoduje ruch żeber do góry i na zewnątrz.

Dzięki dwóm mechanizmom zwiększa się wewnętrzna objętość klatki piersiowej, ciśnienie staje się bardziej ujemne, powodując przepływ powietrza w kierunku oskrzelików końcowych.

W końcowych jednostkach oddechowych następuje gwałtowna wymiana gazów co wyrównuje różnice ich stężeń w czasie 1s.

Zmiana stosunku obj. płuc do wielkości ciśnienia wywieranego przez opłucną powoduje zmianę podatności lub rozszerzalności płuc. Zależy ona od czynników:

-          sprężystości tkanki płucnej

-          napięcie powierzchniowe warstwy wyścielającej pęcherzyki płucne

* surfaktant może powodować zaburzenia wentylacji

Za ponad 80% oporu dla przepływu powietrza odpowiedzialne są:

-          nos

-          gardło

-          duże oskrzela (tzn. tchawica, duże oskrzela o średnicy powyżej 2 mm)

Pozostałe oskrzela (o średnicy mniejszej niż 2 mm) jeśli nie są zajęte procesem chorobowym, nie wykazują zmian w ……………… pirometrii, dlatego tę część płuc nazywamy „strefą ciszy”

* zmiana ciśnienia w jamie opłucnowej, pęcherzykach, drogach oddechowych podczas oddychania (tabelka)

Wydech:

W przeciwieństwie do wdechu, w czasie spokojnego oddychania jest procesem biernym. Mięśnie oddechowe rozkurczają się, klatka piersiowa opada i zmniejsza się jej objętość wew. W efekcie ciśnienie w opłucnej w drogach oddechowych staje się mniej ujemna i przy udziale naturalnych właściwości sprężystych płuc następuje wypchnięcie powietrza z klatki piersiowej.

W przeciwieństwie do wdechu największego przepływu powietrza w czasie wydechu nie można zwiększyć mięśnie „kompresja dynamiczna”

Pod koniec wydechu elastyczne siły, kurcząc się równoważą naturalną skłonność klatki piersiowej do rozprężenia się.

Mięśnie oddechowe są rozkurczone, w płucach pozostaje pewna objętość powietrza zwana czynnością objętością zalegającą (FRC)

Zaburzenia mechanizmów oddychania:

Wysiłek związany z wentylacją zwiększa przy każdym zaburzeniu czynności układu oddechowego, która wpływa na mechanizm wentylacji.

Może się okazać konieczne włączenie dodatkowych mięśni wdechowych (tzn. m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy), który powoduje ruch mostka oraz mięśnia pochyłego, powodującego ruch dwóch górnych żeber. Wydech staje się wówczas procesem aktywnym.

-          Włączają się mięsnie proste brzucha, które przysuwają przeponę do góry

-          W czasie wysiłku podobnie pracują mięśnie dodatkowe oddechowe

Przyczyny zaburzeń oddechowych:

-          Zwiększenie oporu przepływu powietrza

1.      Przewlekłe ograniczenie przepływu powietrza

-          Zmniejszenie podatności płuc

2.      Włóknienie płuc

3.      Obrzęk płuc

-          Zaburzenia ruchomości ściany klatki piersiowej

1.     skrzywienie kręgosłupa

2.     osłabienie mięśni oddechowych

3.     osłabienie przepony

Mechanizmu kontroli wentylacji:

Ośrodek kontrolujący wytwarzanie i koordynacje złożonych ruchów odbywających się w czasie wentylacji znajduje się w dnie IV komory mózgu.

Kontrola oddychania

OŚR. ODDYCHANIA

-          mózg (kontrola świadoma)

-          pień mózgu (oś. kontroli autonomicznej)

-          rdzeń kręgowy

↓

EFEKTOR

-          eferentne włókna ruchowe

-          mięśnie oddechowe

↓

RECEPTOR

-          receptory płucne

-          receptory mięśniowe

-          chemoreceptory obwodowe

Oddech Kussmana

tzn. szybkie i płytkie oddychanie, w oddechu wyczuwalny zapach acetonu.

Oddechy te podobne jak w ośrodkowej neurogennej Hiperwentylacja.

Zwykle obserwowany w

-          kwasicy ketonowej

-          w przebiegu cukrzycy

-          mocznicy.

Oddech Biota:okresowe oddychanie, podczas którego okresy bezdechu przeplatają się z kilkoma  nieregularnymi głębokimi oddechami;

Oddech Cheyne-Stokesa: ma charakter crescendo-decrescendo i wskazuje na obustronnie nieprawidłową czynność półkul mózgowych przy zachowanej funkcji pnia mózgu. Ten typ oddychania towarzyszy zaburzeniom metabolicznym i może stanowić I obj. wgłębienia przez namiotowego.

* w płucach jest około 300 ml pęcherzyków płucnych oplecionych gęsto siecią naczyń włosowatych, do nich dostaje się powietrze i tam dochodzi do wymiany gazowej.

* po przejściu przez barierę, krew łączy się z Hb, krew utlenowana

Prawidłowe wartości parcjalnego cieśnienie gazów, wentylacji „perfuzji” u osób dorosłych

- przepływ krwi w płucach              5l/min

- wentylacja                                          6l/min

- p CO2                                          4,8 – 6,0 kPa ( 35-45 mmHg) przy bad....