Makbet- cykl 4lekcji.pdf

Cykl czterech lekcji języka polskiego dla pierwszej klasy szkoły ponadgimnazjalnej: William

Szekspir, "Makbet".

Uczniowie na dwa tygodnie przed omawianiem lektury otrzymują karty pracy , które wypełniają w trakcie czytania

Makbeta . Taka forma pracy zmobilizuje ich do uważnego przeczytania lektury, na lekcji posłuży jako materiał pomocniczy do

interpretacji wybranych zagadnień, rozwiązywania określonych problemów. W ten sposób nauczyciel zaoszczędzi także czas,

którego uczniowie potrzebowaliby na wyszukanie stosownych cytatów, potrzebnych na przykład do pracy w grupie.

Na pierwszej lekcji uczniowie określają tematykę utworu, prezentacja wcześniej przygotowanych przez nich plakatów będzie

swoistym komentarzem, refleksją na temat zawartych w Makbecie motywów, preludium do lekcji poświęconych wybranym

tematom. Pierwsza część ankiety pozwoli nauczycielowi na rozpoznanie stopnia zainteresowania lekturą, jej atrakcyjności,

określonych preferencji tematycznych uczniów. Druga część ankiety, którą uczniowie wypełnią po omówieniu lektury, pozwoli

na ewentualne modyfikacje scenariusza cyklu lekcji poświęconych Makbetowi , ocenienie stopnia zainteresowania lekturą oraz

pozwoli określić stopień znajomości problematyki utworu.

Na drugiej lekcji uczniowie zastanowią się nad przyczynami działań Makbeta (wpływ zła w różnej postaci na jego czyny).

Następnie rozpatrzą skutki tych działań (destrukcja osobowości bohatera, jego sposób postrzegania siebie oraz świata - świat jako

teatr, świat jako sen-koszmar, władza jako zgubna obsesja, objawiająca się tyranią). W tym celu napiszą a następnie wygłoszą

monologi, jakie mógłby wypowiedzieć Makbet oraz napiszą list do Makbeta - władcy w sprawie jego abdykacji.

Lekcja trzecia będzie poświęcona Lady Makbet i jej postawie, która ostatecznie doprowadziła ją do szaleństwa i samobójstwa.

Celem tej lekcji jest pokazanie, jak zgubna, destrukcyjna może być nadmierna ambicja oraz wniosek, że nie wolno przekraczać

granic człowieczeństwa. Uczniowie porównają działania Lady Makbet z działaniami jej męża - dwie różne drogi przekraczania

granic moralnych.

Na lekcji czwartej przeprowadzą rozprawę sądową, na której ostatecznie zdecydują, na jaką karę zasługuje Makbet i czy można w

jego przypadku zastosować jakiekolwiek okoliczności łagodzące. Na koniec zastanowią się nad istotą tragizmu bohatera.

Cykl lekcji poświęconych Makbetowi może zakończyć się sesją, na której uczniowie zaprezentują wszystkie powstałe na lekcjach

prace związane z lekturą. Warto je także zamieścić na stronie internetowej szkoły, w gazetce szkolnej.

Lekcja 1. Gry wstępne, czyli co w Makbecie piszczy?

Czas pracy:

1 godzina lekcyjna.

Cele:

Uczeń:

określa tematykę Makbeta ,

prezentuje wybrany motyw w formie plakatu teatralnego lub filmowego,

pisze krótki komentarz, krótką recenzję plakatu.

Metody i formy pracy:

dyskusja, prezentacja.

Pojęcia kluczowe:

pojęcia związane z występującymi w Makbeci e motywami, np. motyw władzy, zła, teatru, snu-koszmaru,

obsesji (obłędu), samotności, Lady Makbet, zbrodni - krwi.

Materiały pomocnicze:

arkusz papieru z wyrysowanymi kręgami tematycznymi,

plakaty przygotowane w domu przez uczniów,

ankiety,

karty pracy.

Przebieg zajęć

1. Określenie tematu utworu. Nauczyciel rozwiesza na tablicy makietę z narysowanymi "kręgami

tematycznymi" oraz pytaniem: Co w Makbecie piszczy ? Prosi jednego z uczniów o uzupełnienie

poszczególnych kręgów znaczeniowych (uczeń wypełnia kręgi zgodnie z wykonanym przez siebie

zadaniem 1 z kart pracy). Pozostali uczniowie mają, w drodze dyskusji, potwierdzić lub

zweryfikować propozycje kolegi. Odwołują się do swoich kart pracy. Dyskusja może mieć

charakter burzy mózgów lub dyskusji punktowej (10 min).

Przykładowe kręgi tematyczne:

2. Prezentacja plakatów. Uczniowie mieli przygotować w domu plakat teatralny bądź filmowy do

Makbeta , którego tematem miał być jeden z następujących motywów: motyw władzy, zła, świata

jako teatru, snu-koszmaru, obsesji (obłędu), samotności, Lady Makbet, zbrodni - krwi;

nauczyciel przydzielił każdemu z uczniów jeden z tych motywów. Na lekcji wybrani uczniowie

prezentują swoje plakaty (każdy uczeń prezentuje jeden z motywów, pozostałe plakaty

nauczyciel oceni po lekcji), zadaniem pozostałych uczniów jest napisanie krótkich (5 - 7 zdań)

komentarzy - minirecenzji uwzględniających następujące aspekty pracy: sposób ujęcia tematu,

w tym pomysł na ujęcie tematu, walory estetyczne, przejrzystość kompozycji, zrozumienie

tematu. Nauczyciel zbiera recenzje, czyta wybrane z nich, ciekawsze recenzje ocenia, uwzględnia

je przy ocenie plakatu. Uwaga! Podobna prezentacja plakatów może nastąpić na sesji

poświeconej Szekspirowi, plakaty mogą się również znaleźć na wystawie zorganizowanej przez

klasę na zakończenie omawiania Makbeta (25 - 30 min).

3. Na zakończenie lekcji nauczyciel rozdaje ankiety załącznik 1 dotyczące oceny bohaterów

tragedii, stopnia atrakcyjności lektury, uzasadnienia omawiania tej lektury na lekcjach języka

polskiego. Prosi uczniów o wypełnienie pierwszej części ankiety, drugą część uczniowie wypełnią

na zakończenie omawiania lektury (5 min).

Zadanie domowe

Uczniowie dają nauczycielowi do sprawdzenia zadanie 12 z kart pracy, dotyczące cech teatru

szekspirowskiego. Prezentacja cech teatru elżbietańskiego, teatru szekspirowskiego może

nastąpić na sesji poświęconej Szekspirowi.

Lekcja 2. Makbet, czyli świat jako piekło, życie jako "powieść idioty", władza jako obsesja.

Czas pracy:

2 godziny lekcyjne, najlepiej połączone.

Cele:

Uczeń:

ocenia wpływ zła na postawę Makbeta,

tworzy monolog Makbeta na temat piekła wewnętrznego oraz piekła zewnętrznego , z

uwzględnieniem motywu świata jako snu-koszmaru, motywu świata jako teatru,

określa, na czym polega istota władzy w Makbecie ,

podaje cechy Makbeta jako władcy,

pisze list, w którym ocenia postawę bohatera.

Metody i formy pracy:

dyskusja, praca w grupach, drama, praca z tekstem;

Pojęcia kluczowe:

zło (Czarownice, Lady Makbet, ambicja i pycha Makbeta), świadomość i wolna wola, motyw snu-

koszmaru, motyw świata jako teatru; władza, uzurpator, tyran.

Materiały pomocnicze:

cztery pudła lub rzutnik,

arkusz papieru,

karty pracy.

Przebieg zajęć

1. Nauczyciel stawia na stole cztery pudła (może być także rzutnik), kolejno wyciąga z nich i czyta

cytaty załącznik 2 z Makbeta , poruszające problem istnienia zła w świecie i wpływu tego zła

na decyzje Makbeta, rozdaje te cytaty uczniom - jeden zestaw cytatów na dwóch uczniów (zło w

postaci wiedźm, zło w postaci demonów Lady Makbet, zło w postaci ambicji Makbeta, zło w

postaci pychy Makbeta - o trzech z nich uczniowie powinni napisać w zadaniu 3 w kartach

pracy). Prosi uczniów o krótką dyskusję (burzę mózgów) - mają się oni wypowiedzieć, który z

zaprezentowanych przejawów zła najsilniej wpłynął na postawę Makbeta, który był dla bohatera

zdecydowanie najbardziej destruktywny. Wnioski zapisuje w formie schematu załącznik 3 ,

tabeli. Uwaga! Uczniowie powinni dojść do wniosku, iż najbardziej niebezpieczne jest to, co

znajduje się w samym bohaterze - to on sam jest dla siebie największym złem. Sam decyduje o

tym, czy zaufać Czarownicom i Lady Makbet, czy kierować się własnym rozumem (20 min).

2. Nauczyciel zapisuje na tablicy trzy hasła: Piekło to ja; Piekło to świat; Piekło to władza.

Następnie dzieli klasę na 6 grup. Przydziela im następujące zadania:

grupy I i IV - zastanawiają się, czy Makbet mógłby wypowiedzieć zdanie Piekło to ja ? (ich

zadanie polega na znalezieniu w utworze cytatów potwierdzających to stwierdzenie - mogą

wykorzystać zadanie 5 i 11 z kart pracy). Przewodnim cytatem dla grupy będzie cytat: Nie

zaśniesz już więcej! Makbet zabija sen, niewinny sen . Następnie nauczyciel prosi grupy o

napisanie monologu Makbeta na temat: Piekło to ja . Nauczyciel może, jako wzór, podać grupom

monolog Hamleta ( Być albo nie być.. .).

grupy II i V - zastanawiają się, czy Makbet mógłby wypowiedzieć zdanie Piekło to świat ? (ich

zadanie polega na znalezieniu w utworze cytatów potwierdzających to stwierdzenie - mogą

wykorzystać zadanie 6 i 10 z kart pracy). Przewodnim cytatem dla grupy będzie cytat: Życie jest

tylko (…) nędznym aktorem, który swoją rolę/ Przez parę godzin wygrawszy na scenie/ W nicość

przepada . Następnie nauczyciel prosi grupy o napisanie monologu Makbeta na temat: Piekło to

świat . Nauczyciel może, jako wzór, podać grupom monolog Hamleta.

grupy III, VI - zastanawiają się, czy Makbet mógłby wypowiedzieć zdanie: Piekło to władza ? W

tym celu najpierw wcielają się w rolę Makbeta i odpowiadają na pytania dotyczące: sposobu

dojścia do władzy Makbeta (motyw krwi), charakteru jego rządów (Makbet to tyran, uzurpator),

cech władcy (Makbet to władca bezwzględny, okrutny, podejrzliwy, cyniczny, itp.), skutków jego

rządów (Makbet wprowadza terror, jego zachowanie doprowadzi do śmierci niewinnych ludzi, w

konsekwencji do buntu przeciwko niemu) - grupy otrzymują przygotowany przez nauczyciela

zestaw takich pytań (uczniowie mogą również skorzystać z zadania 4 z kart pracy). Następnie

piszą list otwarty obywateli do Makbeta z prośbą o jego abdykację (uczniowie mogą wykorzystać

zadanie 9 z kart pracy).

Uwaga! W pierwszym przypadku uczniowie powinni zwrócić uwagę na znaczenie motywu snu-

koszmaru w życiu Makbeta (zadanie 11 z kart pracy), w drugim przypadku na motyw świata jako

teatru (zadanie 10 z kart pracy), w trzecim przypadku na to, jakim Makbet był rycerzem

(informacje te mają w kartach pracy - zadanie 2) (30 min).

3. Prezentacja (na lekcji drugiej): najlepsi aktorzy z grup I, II, IV, V wygłaszają przygotowane

przez grupy monologi, przedstawiciele grup III i VI odczytują listy do Makbeta z prośbą o jego

abdykację.

Specjalna komisja (jeden uczeń z każdej grupy przy założeniu, iż nie będzie miał prawa

głosowania na swoją grupę) ocenia: występy, zgodność z tekstem Szekspira oraz oryginalność i

głębię intelektualną przygotowanych tekstów. Głosowanie odbywa się na specjalnych kartach

załącznik 5 . Uwaga!

Teksty te mogą się znaleźć w gazetce szkolnej lub na stronie internetowej szkoły.

Wniosek: Makbet to postać bardzo złożona, Szekspir stworzył niezwykle skomplikowany portret

psychologiczny bohatera, pokazał jednocześnie, iż to, kim jesteśmy zależy od tego, jak patrzymy

na siebie, innych i świat. Szekspir pokazał także, jak żądza władzy może zniszczyć człowieka,

który uchodzi za wzór do naśladowania (20 min).

4. Podsumowanie: Nauczyciel zadaje pytanie: Czy Makbet ma rację, mówiąc, iż życie jest powieścią

idioty, głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą ? Krótka dyskusja i zapisanie na arkuszu papieru

lub tablicy. Nauczyciel może też podzielić klasę na dwa obozy - jeden opowie się za słusznością

cytatu, drugi - przeciw. Dyskusja w formie konfrontacji. Przykładowo argumentem "za" może być

fakt, iż przepowiednia czarownic się sprawdziła i to dwa razy, że pierwszy mord implikował

kolejne mordy; argumentem "przeciw" może być fakt, iż to sam Makbet zadecydował o tym, że

za wszelką cenę zostanie władcą, to on zabił Dunkana, planował kolejne mordy, itp. uczniowie

wypowiadają własne refleksje na ten temat (10 min).

Zadanie domowe

Podaj przykłady władzy (władców), której rządy były przykładami tyranii. Jaki był finał tych rządów? Czy

znajdujesz takie przykłady we współczesnym świecie? Forma pracy: esej, felieton.

Nauczyciel prosi o uzupełnienie w domu zadania 14 z kart pracy (Edyp i Makbet jako władcy -

porównanie).

Dla chętnych zadanie załącznik 6 , związane z motywem świata jako teatru.

Lekcja 3. Czyż te ręce nigdy obmyć się nie dadzą ? - Lady Makbet, czyli o skutkach

przekraczania granic człowieczeństwa.

Czas pracy:

1 godzina lekcyjna

Cele:

Uczeń:

charakteryzuje Lady Makbet,

określa, na czym polega jej tragizm,

dostrzega, jaki jest związek pomiędzy jej działaniami a granicami moralnymi, których nie wolno

przekraczać,

porównuje Makbeta z Lady Makbet.

Metody i formy pracy:

praca w grupach (w tym przyjmowanie pozy), dyskusja.

Pojęcia kluczowe:

ambicja, szaleństwo, tragizm, człowieczeństwo, motyw krwi.

Materiały pomocnicze:

arkusz papieru ze schematem piramidy,

karty pracy.

Przebieg zajęć

1. Nauczyciel zadaje pytanie: Jakie przemiany i dlaczego dokonały się w Lady Makbet? Dzieli

uczniów na 5 grup, czterem z nich przydziela określone zadanie . Jeden z uczniów

przygotowuje wybraną pozę, pozostali odpowiadają na następujące pytania: Jakie emocje,

namiętności, zachowania dominują w wybranej pozie Lady Makbet? Jakie są intencje Lady

Makbet? Czy jest świadoma swojej sytuacji, swoich czynów? Jakie w was wzbudza uczucia w

danym momencie? Uwaga! Uczniowie mogą stosować język potoczny (chodzi o ich emocjonalne

zaangażowanie).

Piąta z grup ma za zadanie zinterpretować słowa Makbeta na temat śmierci Lady Makbet:

Powinna była umrzeć nieco później (zadanie 8 z kart pracy). Przykładowa interpretacja: Może

bohater oskarża Lady Makbet o to, kim się stał dzięki jej namowom? Może jej śmierć złowrogo

zapowiada jego koniec? Może boi się, że jej śmierć obudzi w nim wyrzuty sumienia, których już

dawno się pozbył? Może to wyraz jego cynizmu wobec życia i śmierci? Zapisanie na arkuszu

papieru (10 min).

2. Prezentacja - wybrany uczeń z grupy przyjmuje określoną pozę, lider grupy na podstawie

przygotowanych przez grupę odpowiedzi, interpretuje zachowanie (pozę) Lady Makbet. Grupa V

przedstawia interpretację słów Makbeta (15 min).

3. Nauczyciel rozwiesza arkusz ze schematem piramidy - po prawej stronie uczniowie wpisują

kolejne zmiany w osobowości Lady Makbet, po lewej (dla porównania) kolejne zmiany w

osobowości Makbeta (uczniowie wykorzystują swoją wiedzę z poprzedniej lekcji). Uczniowie

powinni zauważyć, iż Makbet jest przeciwieństwem swojej żony - przeszedł metamorfozę od

człowieka pełnego wątpliwości, niezdecydowania do wyrachowanego i cynicznego zbrodniarza,

dla którego sumienie przestało mieć jakiekolwiek znaczenie. Droga Lady Makbet jest to droga od

okrutnej i bezwzględnej oraz ambitnej kobiety, świetnie znającej swojego męża i

wykorzystującej bezlitośnie jego słabości dla swoich celów do kobiety, którą wyrzuty sumienia

doprowadzają do szaleństwa i samobójczej śmierci (10 min).

4. Podsumowanie. Nauczyciel zadaje pytanie: Czy tragiczny finał historii Lady Makbet oraz historii

Makbeta może być przestrogą dla ludzi żądnych władzy? Czy ostrzega przed przekroczeniem

granic człowieczeństwa, granic moralnych. Krótka dyskusja, wnioski w formie schematu (10

min).

Lady Makbet:

czynienie zła = przekraczanie granic człowieczeństwa => wyrzuty sumienia + szaleństwo, obłęd

=> samobójstwo (próba ratowania człowieczeństwa?)

Makbet:

dobry rycerz + nadmierna, chora ambicja = żądza władzy => czynienie zła = przekraczanie

granic człowieczeństwa => wyrzuty sumienia + koszmar, strach, obsesja => śmierć na polu

walki (potrzeba ratowania człowieczeństwa, dobrego imienia rycerza?)

Zadanie domowe

Nauczyciel przydziela wybranym uczniom określone role: mają wcielić się w role obrońcy Makbeta,

oskarżyciela Makbeta, oskarżonego - Makbeta, świadków (Lady Makbet, Ducha Banka, jednej z

Czarownic, jednego z zabójców Banka), sędziego. Każdy ma się odpowiednio przygotować do swojej roli.

Świadkowie oraz Makbet przygotowują odpowiedzi na pytania, jakie może zadać sędzia. Obrońca i

prokurator przygotowują stosowne przemówienia, sędzia - przebieg rozprawy.

Lekcja 4. Jestem w pułapce; nie mogę uciekać - sąd nad Makbetem.

Czas pracy:

1 godzina lekcyjna

Cele:

Uczeń:

ćwiczy umiejętność przemawiania,

wyjaśnia, na czym polega tragizm bohatera.

Metody i formy pracy:

przemówienie, sąd nad bohaterem, krótka dyskusja.

Pojęcia kluczowe:

tragizm, zbrodnia, zbrodniarz.

Materiały pomocnicze:

kolorowe kartki do głosowania.

Przebieg zajęć

1. Przypomnienie o zadaniu domowym i przygotowanie klasy do przeprowadzenia rozprawy.

2. Rozprawa sądowa - sąd nad Makbetem: wyznaczeni uczniowie zgodnie z przydzielonymi im przez

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: