Szymanska.Malgorzata.pdf

Mgr Małgorzata Szymańska

Biblioteka Główna Uniwersytetu Szczecińskiego

helena@bg.univ.szczecin.pl

Inteligencja emocjonalna w budowaniu zespołu w bibliotece

(na przykładzie oddziału opracowania)

Emotional intelligence in building a team in a library

(on the basis of the processing department)

The notion of emotional intelligence was popularised in the mid-1990s.

While it seems obvious that competencies related to emotional intelligence are

necessary in case of a librarian who works with a reader, for librarians who

create databases far from the library users emotional intelligence does not

appear essential. Apparently, in order to produce precise information on

collected documents, only erudition and knowledge acquisition skills are

required. With rapid development of science and flood of information, it is not

possible to have one librarian of genius fulfil that task. This can only be

undertaken by a cooperative, efficiently communicating and very open team,

and its work should result in evidently consistent and adequate information for

the library users that meets their needs. The article gives a consideration

(basing on my own experience) to the fact what role emotional intelligence may

play in building a team and its work in compilation departments of libraries.

The starting point is not only popular studies on EI, among others by D.

Goleman, but mainly the so-called EI ability model. The research that has been

done so far does not confirm that emotional intelligence affects professional

success so considerably, and empirical evidence is too scarce to specify the

significance of EI in the practice of management.

Key words: emotional intelligence, library, processing department, building a

team, team management

Inteligencja emocjonalna

Pojęcie inteligencji emocjonalnej zrobiło zawrotną karierę w latach 90.

ubiegłego stulecia dzięki popularyzatorskim książkom Daniela Golemana.

Autor bestseleru przekonywał swoich czytelników, że jakże pożądany i

oczekiwany przez zachodnie społeczeństwa sukces, mogą osiągnąć nie

dysponując zbyt wysokim poziomem inteligencji, lecz rozwijając i trenując

inteligencję emocjonalną. Zdaniem Magdaleny Śmiei i Jarosława

Orzechowskiego koncepcja inteligencji emocjonalnej odpowiadała na

współczesne potrzeby ludzkie i była wyrazem buntu wobec dominującej

inteligencji ogólnej oraz oferowała „utopijną wizję społeczeństwa

pozaklasowego nieobciążonego biologicznym dziedzictwem” 1 .

Pierwsze prace nad inteligencją emocjonalną powstały w latach 60.

ubiegłego wieku, obecnie wyróżnia się trzy modele IE:

 model zdolnościowy Johna Mayera, Petera Saloveya i Davida Caruso wg,

których IE, to „umiejętności właściwej percepcji, oceny i wyrażania

emocji, umiejętności dostępu do uczuć, zdolności ich generowania w

momentach, gdy mogą wspomóc myślenie, umiejętności rozumienia

emocji i zrozumienia wiedzy emocjonalnej, oraz umiejętności regulowania

emocji tak, by wspomagać rozwój emocjonalny i intelektualny” 2 . Na

poziom IE składają się cztery podstawowe wymiary, które mierzy

najbardziej popularny test MSCEIT oparty na tym modelu teoretycznym, są

to następujące klasy zdolności: percepcja i wyrażanie emocji (trafne

odczytywanie emocji, które wiąże się z wrażliwością na fałszowanie ich, i

na tej podstawie przewidywanie zachowań oraz umiejętne wyciąganie

wniosków); asymilacja emocji (czyli ich wpływ na myślenie, twórczość i

rozwiązywanie problemów); rozumienie emocji (znajomość występowania

po sobie sekwencji emocji oraz emocjonalnego znaczenia sytuacji i

ludzkich zachowań); zarządzanie emocjami (świadoma regulacja emocji w

celu promowania rozwoju emocjonalnego i intelektualnego);

oraz dwa modele tzw. mieszane:

 Daniela Golemana, którego model wyróżnia dwa aspekty kompetencji

związanych z własną osobą: samoświadomość emocjonalną (czyli lepsze

rozpoznawanie i nazywanie swoich emocji, rozumienie przyczyn uczuć

oraz rozpoznawanie różnic między uczuciami i działaniami) i

samoregulację (panowanie nad emocjami i ich produktywne

1 M. Śmieja, J. Orzechowski: Wprowadzenie. W: Inteligencja emocjonalna: fakty, mity, kontrowersje. Red. M.

Śmieja, J. Orzechowski. Inteligencja emocjonalna : fakty, mity, kontrowersje. Warszawa 2008, s.12.

2 M, Śmieja, J. Orzechowski: Inteligencja emocjonalna : fakty, mity kontrowersje. W: Inteligencja emocjonalna :

fakty, mity, kontrowersje. Red. M. Śmieja, J. Orzechowski. Warszawa 2008, s. 19.

wykorzystanie), oraz kompetencje związane z innymi: świadomość

społeczną (zdolność patrzenie z punktu widzenia innej osoby, empatię i

wrażliwość na uczucia innych, zdolność słuchania,) i zarządzanie

relacjami 3 . Inteligencja emocjonalna w tym modelu obejmuje takie talenty

jak „zdolność motywacji i wytrwałość w dążeniu do celu mimo

niepowodzeń, umiejętność panowania nad popędami i odłożenia na później

ich zaspokojenia, regulowania nastroju i niepoddawania się zmartwieniom

upośledzającym zdolność myślenia, wczuwania się w nastroje innych osób

i optymistycznego patrzenia w przyszłość” 4 ;

 Reuvena Bar-Ona, który zdefiniował IE jako „zespół powiązanych ze sobą

emocjonalnych i społecznych kompetencji, zdolności i cech

determinujących efektywne wyrażanie siebie, rozumienie innych ludzi i

relacje z nimi, a także radzenie sobie z codziennym życiem” 5 . Osoby

inteligentne emocjonalnie są świadome, znają własne siły i słabości,

konstruktywnie wyrażają uczucia i myśli, potrafią rozpoznawać emocje,

potrzeby i uczucia innych oraz tworzyć satysfakcjonujące związki. Przede

wszystkim kierują własnymi emocjami w korzystny dla siebie sposób, co

objawia się w ich optymizmie, automotywacji i optymistycznym

nastawieniu.

Trzy ważne dla życia jednostki funkcje emocji to funkcja informacyjna,

funkcja energetyzująca i funkcja komunikacyjna 6 . Funkcja informacyjna ma

ogromne znaczenie dla formułowania ocen i podejmowania decyzji, bowiem

nie decyduje o nich tylko chłodna kalkulacja i rozważania za czy przeciw, to

emocje mają ostateczny wpływ na przyjętą postawę, podjętą decyzję

dostarczając jednostce sygnałów, co do znaczenia dla niej odbieranych

bodźców i wydarzeń. Sygnały, informacje o istotności bodźców są

jednoznaczne i szybkie, może mieć to szczególne znaczenie, kiedy decyzję

należy podjąć natychmiast np. w sytuacji zagrożenia.

Funkcja energetyzująca oznacza działanie emocji jako mobilizacji do

działania – brak emocji równoznaczny byłby z apatią i niezdolnością do czynu.

3 D. Goleman: Inteligencja emocjonalna. Poznań 1997, s. 436.

4 D. Goleman: Inteligencja emocjonalna. Poznań 1997, s. 67.

5 M. Śmieja, J. Orzechowski: Inteligencja emocjonalna : fakty, mity kontrowersje. W: Inteligencja emocjonalna :

fakty, mity, kontrowersje. Red. M. Śmieja, J. Orzechowski. Warszawa 2008, s. 12.

6 A. Matczak: Do czego może być potrzebne pojęcie inteligencji emocjonalnej? W: Inteligencja emocjonalna :

fakty, mity, kontrowersje. Red. M. Śmieja, J. Orzechowski. Warszawa 2008, s. 46.

Funkcja komunikacyjna emocji polega na tym, że informują one

otoczenie społeczne o potrzebach i stanach jednostki, co przekłada się na

współpracę, porozumienie uruchomienie adekwatnych emocji 7 . Wymienione

realizacje powyższych trzech funkcji są realizacjami pozytywnymi. Emocje

mogą prowadzić też do negatywnych skutków, czyli mają charakter

dysfunkcjonalny: zamiast być źródłem wiedzy mogą prowadzić do

subiektywnych zniekształceń informacji i deformować oceny, bądź prowadzić

do nieodebrania informacji z powodu zaabsorbowania innymi bodźcami o

charakterze afektywnym. Zaś pobudzenie emocjonalne po przekroczeniu

poziomu optymalnego, zamiast być czynnikiem mobilizującym pogarsza, a

nawet dezorganizuje funkcjonowanie. Aby opisane funkcje emocji zostały

efektywnie zrealizowane potrzebne są trzy umiejętności tj.:

1. „umiejętność konfrontowania subiektywnych doznań z obiektywną

rzeczywistością co pozwala na wykorzystanie niesionych przez emocje

informacji bez ich subiektywnego zniekształcenia;

2. umiejętność regulowania poziomu pobudzenia, która pozwala

człowiekowi na optymalne mobilizowanie się do działania (...);

3. umiejętność kontrolowanego wyrażania emocji, która pozwala

jednostce komunikować otoczeniu swe potrzeby i doznania bez

nadmiernego odsłaniania się przed innymi oraz bez sprawiania

przykrości i narażania na szwank wzajemnych relacji” 8 .

Wynika z tego, że każdy z nas różni się kompetencjami w stosowaniu

powyższych umiejętności, czyli w efekcie mamy różną możliwość regulowania

poprzez nie własnych emocji.

Psychologowie wyróżniają „maksymalny” i typowy” poziom

wykonywania zadań umysłowych – za pierwszy odpowiadają umiejętności

składające się na inteligencję, drugi poziom, zawsze niższy, powodowany jest

funkcjonowaniem w większości sytuacji. Funkcjonowanie w danej sytuacji jest

też determinowane przez emocje przeżywane w kontekście indywidualnym (i

przekładające się na motywację, tolerancję na frustracje i zadaniowy sposób

radzenia sobie ze stresem) oraz w kontekście społecznym (co uwidacznia się w

7 A. Matczak: Do czego może być potrzebne pojęcie inteligencji emocjonalnej? W: Inteligencja emocjonalna :

fakty, mity, kontrowersje. Red. M. Śmieja, J. Orzechowski. Warszawa 2008, s. 48.

8 A. Matczak: Do czego może być potrzebne pojęcie inteligencji emocjonalnej? W: Inteligencja emocjonalna :

fakty, mity, kontrowersje. Red. M. Śmieja, J. Orzechowski. Warszawa 2008, s. 49.

harmonijnym funkcjonowaniu łączącym optymalnie asertywność i

niezależność z umiejętnością współpracy, odpowiedzialnością i wrażliwością

społeczną). W tym rozumieniu inteligencja emocjonalna wyznacza jak blisko

jednostka zbliża się do wykorzystania swoich maksymalnych możliwości

określonych przez jej inteligencję poznawczą.

Efektem wykorzystywania inteligencji emocjonalnej (rozpatrywanej

jako zdolność do przetwarzania informacji emocjonalnych) jest wiedza

emocjonalna, czyli wiedza o znaczeniu bodźców i wydarzeń; wiedza o samym

sobie – o swoich potrzebach; wiedza o przejawach emocji, ich źródle i

dynamice przebiegu 9 . Ten ostatni wymieniony element wiedzy o emocjach ma

charakter metawiedzy i pozwala na przewidywanie cudzych i własnych reakcji

emocjonalnych na określone sytuacje i ich zmiany. Pociąga to za sobą

możliwość przygotowania się emocjonalnego do pewnych zdarzeń, unikania

negatywnych stanów emocjonalnych a osiąganiu pozytywnych. Dotyczyć to

może sytuacji, w których chcemy być, czy osób, które chcemy spotkać czy

unikać. Wiedza ta może być wykorzystana w celu osiągnięcia optymalnego

pobudzenia emocjonalnego do wykonania zadania (wyższego dla zadań

łatwiejszych niż dla pobudzenia sprzyjającego zadaniom trudnym) 10 .

Zależności odkryte przez psychologów 11 , jednostka inteligentna emocjonalnie

odkrywa w swoim indywidualnym wymiarze i wykorzystuje na własny użytek

nie tylko dopasowując rodzaj zadań do tego, co właśnie w tej chwili czuje, ale

nawet, co niewątpliwie trudniejsze, potrafi wprawić się w stany emocjonalne

najkorzystniejsze do zadania, które chce lub musi wykonać.

Idea inteligencji emocjonalnej została pochłonięta przez świat biznesu

jako ów niedoceniany czynnik, który może bardzo wydajnie usprawnić

zarządzania i podnieść konkurencyjność firm. Pojawiły się pojęcia związane z

IE: organizacja inteligentna emocjonalnie, przywództwa, które przynosi efekty,

9 A. Matczak: Do czego może być potrzebne pojęcie inteligencji emocjonalnej? W: Inteligencja emocjonalna :

fakty, mity, kontrowersje. Red. M. Śmieja, J. Orzechowski. Warszawa 2008, s. 56.

10 „Prawo Yerkesa-Dodsona: wykonanie zadań trudnych spada wraz ze wzrostem pobudzenia, podczas gdy poziom

wykonania zadań łatwych wzrasta ze wzrostem pobudzenia”. P. G. Zimbardo: Psychologia i życie. Warszawa

1999, s. 443.

11 „Wzrost pobudzenia energetycznego poprawia poziom wykonania zadań angażujących uwagę, a pogarsza poziom

wykonania zadań angażujących pamięć roboczą, podczas gdy pobudzenie napięciowe (lękotwórcze) wpływa

niekorzystnie w obu wypadkach. Radosny nastrój sprzyja myśleniu intuicyjnemu i ekspansywnemu

(wielokierunkowemu), przez co jest korzystny przy rozwiązywaniu problemów indukcyjnych i wykonywaniu

zadań twórczych, podczas gdy smutek czyni myślenie rozważniejszym, bardziej analitycznym i ukierunkowanym,

bardziej efektywnym w wypadku rozumowania dedukcyjnego”. A. Matczak: Do czego może być potrzebne

pojęcie inteligencji emocjonalnej? W: Inteligencja emocjonalna : fakty, mity, kontrowersje. Red. M. Śmieja, J.

Orzechowski. Warszawa 2008, s. 57.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: