Prawo sądowo administracyjne
1. Ustawa z dnia 25.07.2002 Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz.U. 2002, nr 153, poz. 1269 + zm. )
2. ustawa z dnia 30.08.2002 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. 2002 nr 153, poz. 1270 + zm. )
3. Ustawa z dnia 30.08.2002 Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. 2002 nr 153, poz. 1271 + zm. )
Literatura:
1. „Postępowanie sądowoadministracyjne” M. Masterniak, M. Jastowska, E. Ochendowski
2. „Postępowanie sądowoadministracyjne” T. Woś
3. „Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – komentarz” Jan Paweł Tarno
Egzamin: opisówka 3 pytania – 30 min.
Ewolucja sądownictwa administracyjnego w Polsce:
1. Konstytucja Marcowa z 1921 zapowiedziała w art. 73 powołanie sądownictwa administracyjnego i określiła ogólnie jego ustrój wskazując że na jego czele stoi Najwyższy Trybunał Administracyjny ( NTA )
2. NTA powołany został ustawą z dnia 03.08.1922. Był to sąd jednoinstancyjny o kompetencjach kasacyjnych, orzekający w sprawach określonych klauzulą generalną z enumeracją wyjątków
3. Mimo zapowiedzi sądy niższej instancji nie zostały powołane na całym terytorium kraju. Funkcjonowały tylko sądy wojewódzkie w Katowicach, Toruniu i Poznaniu
4. Ustawą z dnia 26.03.1935 powołano Inwalidzki Sąd Administracyjny orzekający w kwestiach legalności orzeczeń wydawanych w sprawach zaopatrzeń inwalidów wojennych, wojskowych i osób pozostałych po inwalidach
5. Po II wojnie światowej nie reaktywowano NTA natomiast od 1946 działało dwuinstancyjne sądownictwo ubezpieczeń społecznych
6. Ustawa z dnia 31.01.1980 o NSA oraz o zmianie k.p.a reaktywowano sądownictwo administracyjne które było jednoinstancyjne
7. NSA był sądem jednoinstancyjnym działającym na terenie poprzez ośrodki zamiejscowe
8. Początkowo NSA działał w oparciu o zasadę enumeracji pozytywnej przedmiotu zaskarżenia ale od 1990 wprowadzono zasadę klauzuli generalnej
9. w 1995 uchwalono nową ustawę o NSA
10. Konstytucja RP z 1997 formułuje wymóg funkcjonowania dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego
Postępowanie sądowoadministracyjne:
Definicja: postępowanie sądowe przed sądami administracyjnymi w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz innych wprawach do których stosuje się przepisy ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z mocy ustaw szczególnych.
Przedmiot postępowania:
Jest nim sprawa sądowoadministracyjne czyli sprawa z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz inna sprawa do której stosuje się przepisy Ppsa z mocy ustaw szczególnych.
Sprawa z zakresu kontroli działalności administracji publicznej:
1. jest to pojęcie normatywne, względnie ograniczone, bowiem kontroli podlegają jedynie działania wskazane w ustawie ( art.3 ust. 2 )
2. mimo formuły o kontroli „działalności” wskazującej na kontrolę aktywności kontroli podlega także bezczynność organów w sprawach indywidualnych ( art.3 ust.2 pkt 8 ppsa )
Inna sprawa do której stosuje się przepisy PPSA z mocy ustaw szczególnych:
Sądy administracyjne orzekają również w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach np. odmowa udzielenia prasie informacji przez przedsiębiorców lub podmioty niezliczone do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku, może być zaskarżony do sądu ( art.4 ustawy z 26.01.2984 Prawo prasowe ).
Szczególna właściwość sądów administracyjnych:
1. do sądów administracyjnych należy rozstrzyganie sporów o właściwości między jednostkami samorządów terytorialnych i między SKO o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej oraz sporów kompetencyjnych między organami tych jednostek a organami administracji sądowej
2. jest to wyłącznie właściwość NSA ( art.15 ust.1 pkt 4 PPSA )
Model sądowej kontroli działalności administracji publicznej w Polsce:
- kontrola wykonywana przez sądy powszechne
- kontrola wykonywana przez wyodrębnione sądy administracyjne ( sądy szczególne )
- kontrola wykonywana zarówno przez sądy powszechne jak i wyodrębnione ( model mieszany )
Mieszany model kontroli administracji publicznej w Polsce:
Kontrola administracji publicznej wykonywana przez sądy powszechne może być kontrolą bezpośrednią ( np. rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych ) lub pośrednią ( najpierw orzeka organ administracji publicznej, a następnie sąd np. w sprawie odszkodowania – Prawo wodne, Prawo geodezyjne i kartograficzne )
Dominujące znaczenie kontroli administracji publicznej wykonywanej przez sądy administracyjne:
1. zasada rozpoznawania spraw sądowoadministracyjnych przez sądy administracyjne ( art.2 PPSA )
2. jest to co do zasady kontrola bezpośrednia ( odnosi się wprost do określonej formy działania administracyjnego )
3. ma charakter samoistny ( stanowi wyłączny przedmiot działalności sądów administracyjnych )
Kryterium kontrolne administracji publicznej wykonywanej przez sąd administracyjny:
1. kontrola administracji publicznej sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej ( kryterium legalności art.1 ust. 2 PPSA )
2. legalność rozumowana jest jako zgodność z Konstytucją oraz z ustawami ( art. 178 Konstytucji RP sędziowie podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom )
Zakres kontroli administracji publicznej:
Obejmuje orzekanie w sprawach skarg na dwa etapy zachowań organów administracji publicznej:
- działania tych organów ( art.3 ust.2 pkt 1-7 PPSA )
- zaniechania ( bezczynności ) organów ( art.3 ust. 2 pkt 8 PPSA )
Zakres skargi na działania administracjo publicznej:
Skarga przysługuje na dwa typy działań określonych w ustawie:
AKTY INDYWIDUALNE – skierowane do konkretnego adresata:
a. decyzja administracyjna
b. określone postanowienie
c. inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej
d. pisemne interpretacje prawa podatkowego
AKTY GENERALNE – skierowane do adresat oznaczonego w sposób ogólny:
a. akty prawa miejscowego
b. akty organów samorządowych w sprawach z zakresu administracji publicznej
c. akty nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego
Zakres skargi na decyzje administracyjne:
1. obowiązuje klauzula generalna co do zakresu zaskarżalności ( także decyzje podatkowe, celne, budowlane )
2. jest to w istocie ujęcie materialne ( każdy akt władczy, jednostronny, zewnętrzny, oparty na przepisach prawa powszechnie obowiązującego, rozstrzygający indywidualną sprawę np. koncesje, zakaz, nakaz, rozkaz, zezwolenie, pozwolenie itp. )
3. nie ma znaczenia charakter decyzji ( np. skarga służy także na decyzję uznaniową )
Zakres skargi na postanowienie:
Skarga służy na cztery rodzaje postanowień:
1. wydane w postępowaniu administracyjnym na które służy zażalenie
2. wydane w postępowaniu administracyjnym które kończą postępowanie np. stwierdzenie niedopuszczalności odwołania, stwierdzenie uchybienia terminu do wniesienia odwołania
3. wydane w postępowaniu administracyjnym rozstrzygające sprawę co do istoty ( np. stwierdzenie ugody, zajęcie stanowiska przez określony organ )
4. wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym na które służy zażalenie
Zakres skargi na inne akty indywidualne:
Skarga służy na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności które:
- są z zakresu administracji publicznej i
- dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa ( np. wpisy do niektórych ewidencji lub rejestrów, pobranie bądź zwrot niektórych opłat )
Skarga na pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego:
1. przedmiotem skargi do sądu administracyjnego są także od 01.07.2007 pisemne interpretacje prawa podatkowego wydawane w indywidualnej sprawie ( art. 3 ust. 3 pkt 4a PPSA )
2. sama interpretacja indywidualna zawiera pouczenie o prawie wniesienia skargi do sądu administracyjnego
Zakres skargi na akty generalne:
1. akty prawa miejscowego – organów jednostek samorządu terytorialnego oraz terenowych organów administracji rządowej ) zarówno zespolonej jak i niezespolonej )
2. akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków inne niż akty prawa miejscowego podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej
3. akty nadzór nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego ( ich charakter co do generalności jest kwestią kontrowersyjną )
Skarga:
1. obejmuje jedynie bezczynność polegająca na nie wydaniu aktu indywidualnego w rozumieniu art.3 ust.2 pkt 1-4 PPSA tj. decyzji administracyjnej niektórych kategorii postawień oraz innych aktów lub czynności indywidualnych
2. nie jest dopuszczalna skarga na niepodjęcie aktu generalnego np. brak podjęcia aktu prawa miejscowego lub innej uchwały ( jest to problem związany z kryteriami kontroli – podjęcie tych aktów może należeć do wymogów celowości gospodarczości czy polityki, a te kryteria wymykają się z kontroli sądowej )
Wyłączenie Sadów Administracyjnych:
Sądy nie są właściwe w sprawach:
1. wynikających z nadrzędności i podrzędności organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej ( hierarchia organizacyjna )
2. wynikająca z podległości służbowej między przełożonymi a podwładnymi ( hierarchia personalna )
3. odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba ze obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa
4. wiz wydanych przez konsulów z wyjątkiem wiz wydawanych cudzoziemcom będącym członkiem rodziny obywatela państwa członkowskiego UE, EFTA
Zasady postępowania sądowoadministracyjnego:
1. pojęcie zasad normy obowiązującego prawa lub ich logiczne konsekwencje uznane za podstawowe dla całego systemu postępowania sądowoadministracyjnego lub jego określonego elementu
2. charakter zasad: mają wymiar normatywny – są normami obowiązującego prawa, naruszenie zasady to naruszenie prawa
Katalog zasad postępowania sądowoadministracyjnego:
1. zasada legalności – art. 178 ust.1 Konstytucji RP np. art.3 ust.1 PPSA, art..1 ust. 2 PPSA
2. zasada dwuinstancyjności postępowania sądowoadministracyjnego art. 176 ust.1 Konstytucji RP
...
gosicka