farmakologia_m5.pdf

Farmakologia układów: oddechowego, pokarmowego i hormonalnego

Farmakologia układów: oddechowego, pokarmowego

i hormonalnego

1. Farmakologia układu oddechowego

1.1. Leki przeciwkaszlowe

1.2. Leki wykrztuśne i sekretolityczne

1.3. Leki przeciwastmatyczne

2. Leki stosowane w chorobach układu pokarmowego

2.1. Leki przeczyszczające

2.2. Leki zapierające

2.3. Leki stosowane w chorobie wrzodowej

2.4. Leki wpływające na odruch wymiotny

2.5. Leki wpływające na czynność zewnątrzwydzielniczą wątroby i trzustki

3. Hormony i leki działające przez układ hormonalny

Słownik

Farmakologia układów: oddechowego, pokarmowego i hormonalnego

1. Farmakologia układu oddechowego

1.1. Leki przeciwkaszlowe

Kaszel jest odruchem obronnym organizmu, mającym na celu usunięcia obcych ciał lub

śluzu z dróg oddechowych. Powstaje on w skutek pobudzenia ośrodka kaszlu przez impulsy

płynące z zakończeń czuciowych błony śluzowej krtani, tchawicy, oskrzeli, opłucnej.

Leki przeciwkaszlowe hamują odruch kaszlu, ale nie likwidują przyczyny. Wskazaniami do

stosowania są:

— kaszel występujący po operacji w obrębie klatki piersiowej lub jamy brzusznej, po

zranieniu płuc i opłucnej,

— kaszel występujący w nowotworach płuc i gruźlicy,

— przed zabiegami chirurgicznymi,

— w celu złagodzenia nadmiernych, męczących odruchów kaszlu występującego

w zapaleniach górnych dróg oddechowych, często razem z lekami wykrztuśnymi.

Przeciwwskazania: kaszel z obfitą płynną wydzieliną, obecność ropnej wydzieliny

w plwocinie, stany spastyczne oskrzeli, dychawica oskrzelowa.

Pod względem mechanizmu działania, leki przeciwkaszlowe dzielimy na: leki działające

ośrodkowo i leki działające obwodowo.

Leki działające ośrodkowo

Leki tej grupy działają hamująco na ośrodek kaszlu, który znajduje się w rdzeniu

przedłużonym. Leki te w większym lub mniejszym stopniu (zależnym od dawki) działają

hamująco na ośrodek oddechowy, powodując spłycenie i zwolnienie oddechu. Do tej grupy

leków należą: opioidy oraz nieopioidowe leki przeciwkaszlowe.

1. Opioidy najsilniej hamują odruch kaszlu, ale działają narkotycznie, mogą prowadzić do

uzależnienia, niektóre wywołują euforię.

KODEINA — występuje w opium, jest pochodną morfiny. Zmniejsza lub znosi odruch

kaszlowy słabiej od morfiny, ale trudno i rzadko powoduje zależność, dlatego jest

najczęściej stosowana jako lek przeciwkaszlowy, mimo że działa słabiej niż morfina.

Działa słabo uspokajająco i przeciwbólowo. Stosowana jest w uporczywym kaszlu.

Farmakologia układów: oddechowego, pokarmowego i hormonalnego

Działania niepożądane: zaparcia, nudności, wymioty, zmniejszenie częstości oddechu,

senność.

Kodeina została zaliczona do wykazu środków odurzających.

Preparaty: Codeinum phosphoricum , Codein, Codicaps Mono, Codicompren retard,

Tricodein, Codterpin, Codicaps, Sedaspir, Sirupus Pini compositum , Thiocodin.

DEKSTROMETORFAN — ma działanie przeciwkaszlowe podobne do kodeiny, nie

wykazuje jednak działania przeciwbólowego, nie wywołuje zależności i nie hamuje

ośrodka oddechowego. Wchodzi w skład leków złożonych. Może wywołać senność,

zaparcia lub biegunkę.

Preparaty: Akindex, Wick Formel, Wick Kinder Formel.

2. Nieopioidowe leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym — działają znacznie słabiej

przeciwkaszlowo niż opioidy.

OXELADYNA — hamuje ośrodek kaszlu, bez depresyjnego wpływu na ośrodek

oddechowy, nie powoduje senności.

Preparaty: Oxeladin, Paxeladine.

PENTOKSYWERYNA — oprócz działania przeciwkaszlowego wykazuje działanie

przeciwcholinergiczne i miejscowo znieczulające. Działanie przeciwkaszlowe rozpoczyna

się po 30 minutach i trwa do 90 minut. Dawkowanie: 25–50 mg 1– 3 razy dziennie

dorośli, dzieci do 12 roku życia połowę dawki dorosłych.

Preparaty: Atussil , Toclase.

Leki przeciwkaszlowe o działaniu obwodowym

BENZONATAT — posiada działanie miejscowo znieczulające — zmniejsza wrażliwość

receptorów w drogach oddechowych. Zaczyna działać w ciągu 15–20 minut od podania.

Działanie utrzymuje się przez 3–8 godzin. Stosowany jest wyłącznie w anestezjologii,

w premedykacji (np. przed bronchoskopią).

ŚLUZY ROŚLINNE — działają osłaniająco, powlekają błony śluzowe. Łagodzą uczucie

drażnienia, pieczenia w obrębie gardła, działają również osłaniająco na błonę śluzową

żołądka. Śluzy w odróżnieniu od innych leków nie mają działań niepożądanych, działają

jednak słabo. Wstępują w następujących surowcach roślinnych: korzeniu prawoślazu

( Althaeae radix ), liściach i kwiatach malwy ( Malvae folium , Malvae flos ), kwiatach dziewanny

Farmakologia układów: oddechowego, pokarmowego i hormonalnego

( Verbasci flos ). Surowce te wchodzą w skład mieszanek ziołowych o działaniu

przeciwkaszlowym i wykrztuśnym.

1.2. Leki wykrztuśne i sekretolityczne

Leki wykrztuśne , przez swój mechanizm drażniący, pobudzają oskrzela do wydzielania

płynnej wydzieliny, którą łatwo usunąć w odruchu kaszlowym. Pojęcia lek wykrztuśny nie

należy mylić z pojęciem leku przeciwkaszlowego . Podanie bowiem leku przeciwkaszlowego

ma na celu złagodzenie nadmiernego kaszlu — zastosowanie go może nawet zahamować

odkrztuszanie oraz spowodować zaleganie wydzieliny w oskrzelach.

Leki sekretolityczne (mukolityczne) upłynniają wydzielinę zapalną. Obecnie są częściej

stosowane, ponieważ są bardziej skuteczne i charakteryzują się mniejszą liczbą działań

niepożądanych.

Wydzielinę można upłynnić, stosując obfite nawodnienie dróg oddechowych, przez

zwiększenie ilości płynów podawanych doustnie (czasami jednak może to być

przeciwwskazane) lub drogą wziewna, w postaci inhalacji. Nawodnienie dróg oddechowych

jest szczególnie ważne w przebiegu stanów zapalnych u małych dzieci.

Leki wykrztuśne i sekretolityczne ułatwiają oczyszczanie drzewa oskrzelowego

z zalegającej wydzieliny.

Leki wykrztuśne , ze względu na mechanizm działania, dzielimy na:

1) leki o działaniu odruchowym,

2) leki działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe,

3) leki zmieniające odczyn (pH) wydzieliny gruczołów oskrzelowych.

1. Leki o działaniu odruchowym

Po podaniu doustnym leki te drażnią błonę śluzową żołądka i wywołują na drodze

odruchowej wzrost wydzielania płynnej wydzieliny. Przeciwwskazaniem do stosowania

tych leków jest choroba wrzodowa.

KORZEŃ WYMIOTNICY ( Ipecacuanhae radix ) — korzeń tej południowoamerykańskiej

rośliny stosowany jest w postaci odwarów, wyciągów i nalewek. Za działanie

odpowiedzialny jest alkaloid — emetyna, która w większych dawkach działa wymiotnie.

Preparaty: Ipecacuanhae radix , Ipecacuanhae extractum siccum , Ipecacuanhae tinctura .

Farmakologia układów: oddechowego, pokarmowego i hormonalnego

SAPONINY — grupa związków farmakologicznie czynnych, pochodzenia naturalnego.

Znajdują się w następujących surowcach: korzeniu pierwiosnka ( Primulae radix ),

korzeniu lukrecji ( Glycyrrhizae radix ), korzeniu mudlnicy ( Saponariae radix ), korzeniu

krzyżownicy ( Senegae radix ). Stosowane są w postaci mieszanek ziołowych, preparatów

złożonych, syropów.

Preparaty: Bronchicum , Pectobonisol, Pectosol.

BENZOESAN SODOWY — oprócz działania wykrztuśnego, posiada działanie

antyseptyczne i jest używany jako środek konserwujący w przemyśle spożywczym.

2. Leki działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe

Leki te po podaniu doustnym wydalają się przez gruczoły oskrzelowe, pobudzając je do

wydzielania śluzu. Często też drażniąc błonę śluzową żołądka odruchowo zwiększają

wydzielanie gruczołów.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: