Skutki zawarcia umowy nazwanej lub „nienazwanej"
• Każdy stosunek prawny służy realizacji określonej potrzeby uczestników obrotu, tzw. Funkcja społeczno-gospodarcza umów"; umowy nazwane stanowią wynik ustalenia się typowych sposobów zaspokojenia tych potrzeb;
• Do umów nazwanych w pierwszym rzędzie zastosowanie znajdą przepisy prawa regulujące określony typ umowy (np. do sprzedaży art. 535- 602KC), a dopiero w dalszej kolejności ogólne zasady dotyczące zobowiązań pomieszczone w Księdze III cz. I KC
• Do pozostałych stosunków w pierwszym rzędzie zastosowanie znajdzie regulacja ogólna, stosowanie regulacji szczegółowej dopuszcza się jedynie w drodze analogii do umów mieszanych.
Charakter prawny i rodzaje umów
· Klasyfikują umowy określa się ich charakter prawny analogicznie jak charakter prawny innych czynności prawnych (np. zobowiązujące i rozporządzające, konsensualne i realne itd.).
· Ze względu na odrębną regulację prawną wyróżnić należy umowy wzajemne, są to umowy, w Których teści zastrzeżona została ekwiwalentność świadczeń, tj taki ich wzajemny stosunek, że świadczenie jednej strofy jest odpowiednikiem świadczenia drugiej (np. przeniesienie własności rzeczy w zamian za zapłatę ceny w umowie sprzedaży).
Umowy adhezyjne
· Wyróżnia się ze względu na sposób w jaki dochodzi do ich zawarcia - są to typowe umowy zawierane w masowym obrocie (np. w zakresie publicznych usług przewozowych miejskich i międzymiastowych, umowy ubezpieczeniowe itp., w którym nie ma faktycznej możliwości negocjowania ich postanowień, swoboda umów ogranicza się do decyzji o zaakceptowaniu lub braku akceptacji warunków ustalonych przez oferenta określone świadczenia;
· Umowy takie podlegają kontroli z punktu widzenia ich zgodności z przepisami antymonopolowymi.
Umowy związane z obrotem gospodarczym
· Pewne rodzaje umów występują ze szczególnym nasileniem w stosunkach gospodarczych, ale nie ma podstaw normatywnych, by wyróżniać czynności handlowe.
· Niekiedy jednak KC posługuje się określeniami nawiązującymi do tego rodzaju działalności (np art 355 §2, art. 7091, 736, 758 § 1 KC) - wspólną
cechy:
1. konieczność podołania przez profesjonalistów wyższym wymaganiom dotyczącym staranności;
2. niekiedy pewne umowy mogą być zawarte tylko przez podmioty, którym zezwolono na prowadzenie określonej działalności gospodarczej (np. umowy kredytu - bankom, umowy ubezpieczenia - ubezpieczycielom, umowy o badanie sprawozdań finansowych - biegłym rewidentom);
3. często naruszenie wymagań podmiotowych prowadzić może do nieważności tych umów
4.
Umowy konsumenckie
· W szczególny sposób chronieni są konsumenci - zgodnie z art. 221 KC - za Konsumenta uważa się osobę, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio nie związanym z działalnością gospodarczą.
· Konieczności dostosowania naszego prawa do standardów obowiązujących w UE wynikała ze sporządzonego 16.12.1991 r. w Brukseli Układu Europejskiego ustanawiające stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i Państwami Członkowskimi.
· Wprawie wspólnotowym konsument jako uczestnik obrotu cywilnoprawnego jest szczególnie traktowany; ochrona ta wynika z przeświadczenia że zdolność do rzeczywiście swobodnego działania wymaga dostarczenia konsumentowi stosownej wiedzy i informacji
Proces implementowania unijnych dyrektyw - uchwalenie ustaw:
a) z 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271ze zm.),
b) z 11 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku, oraz... (Dz .U. Nr 74, poz. 855 ze zm.)
c) z 20lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 ze zm.)
d) z 27 lipca 2002 o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 14 poz. 1176 ze zm.).
Klauzula abuzywna
· Art. 3851 § 1 KC: zakaz w umowach zawieranych z konsumentami (bez względu na sposób osiągania konsensusu), wprowadzania takich postanowień, które nie są uzgodnione indywidualnie, równocześnie kształtują ich prawa lub obowiązki w sposób sprzeczny dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.
Umowy zawierane lokalem przedsiębiorstwa
· Sprzedawcy, których jedynym celem jest sprzedać jak najwięcej, usiłujądziałać także poza lokalem przedsiębiorstwa; konsument któremu niejako z zaskoczenia oferuje się towar w miejscach co do zasady nieprzeznaczonych do zawierania umów, nie zawsze jest w stanie podjąć najbardziej racjonalną decyzję
· Regulacja: ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów... (dyrektywa EWG 85/577 z 20 grudnia 1985 r).
· Są to umowy nazwane, jak i nienazwane, które w tym wypadku charakteryzują się szczególnym miejscem i sposobem ich zawierania.
· Kupno artykułów gospodarstwa domowego w sklepie jest „zwykłą" sprzedażą z art. 535 KC; kupno podczas tzw. prezentacji w domu klienta będzie sprzedażą, do której zastosujemy normy KC, ale jako umowa zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa poddana ona zostanie dodatkowo regulacji art. 1-5 OchrKonsU są to normy semiimperatywne, a nie względnie obowiązujące).
· Dotyczy także umów:
1. zawartych w wyniku zorganizowanego poza lokalem przedsiębiorstwa zbierania ofert konsumentów w czasie odwiedzin przedsiębiorcy lub osóby działającej w jego imieniu w miejscu pracy konsumenta, w jego mieszkaniu albo winnym miejscu jego prywatnego pobytu;
2. gdy zaoferowana zostanie konsumentowi, który nie prywatnie, lecz zawodowo znalazł się w określonym miejscu.
Skutki:
1. okazanie konsumentowi dokumentu potwierdzającego prowadzenie działalności gospodarczej oraz dokumentu tożsamości;
2. przedsiębiorca jeszcze przed zawarciem umowy ma poinformować konsumenta na piśmie, o tym, że przysługuje mu prawo do odstąpienia od umowy, jak również, wręczenia mu wzoru oświadczenia o odstąpieniu, obejmującego oznaczenie swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresu zamieszkania (siedziby).
3. konsument może w terminie do dziesięciu dni od daty zawarcia umowy bez podawania przyczyn od niej odstąpić, składając stosowne oświadczenie na piśmie (do zachowania tego terminu wystarczy wysianie oświadczenia przed jego upływem), z tym że należy przyjąć możliwość przedłużenia tego terminu za zgodą obu stron; nie jest możliwe ograniczenie tego prawokształtującego uprawnienia przez zastrzeżenie konieczności zapłaty przez konsumenta ustalonej w umowie kwoty odstępnego, chociaż możliwe wydaje się ustalenie dalszego terminu, w którym konsument odstąpi od umowy za zapłatą odstępnego;
4. przedsiębiorca (osoba działająca w jego imieniu) powinna wręczyć konsumentowi pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę;
Odstąpienie od umowy
· Przyznano konsumentowi, który z jakiegokolwiek powodu dojdzie do przeświadczenia, że nie chce być związany umową nawet już wykonaną przez jedną albo nawet przez obie strony, prawo do jej unicestwienia.
· W razie zaś wykonania prawa do odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą a konsument jest zwolniony ze wszystkich zobowiązań; to, co strony świadczyły, ulega i zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu
· Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.
· Ustawa zobowiązuje przedsiębiorcę by poinformował konsumenta na piśmie o przysługującym mu uprawnieniu; w przeciwnym wypadku bieg dziesięciodniowego terminu nie rozpoczyna się, a konsument może odstąpić od umowy w terminie dziesięciu dni od uzyskania informacji o prawie odstąpieniu.
· Konsument nic może jednak z tego powodu odstąpić od umowy po upływie trzech miesięcy od jej wykonania.
Wyjątki:
· Wskazane wyżej reguły nie będą miały zastosowania do umów:
1. charakterze ciągłym lub okresowym, zawieranych na podstawie oferty sprzedaży lub przez odwołanie sie do ogłoszeń, reklam, cenników i innych informacji skierowanych do ogółu albo do poszczególnych osób, jeżeli konsument mógł uprzednio zapoznać sie z treścią otrzymanej oferty lub informacji pod nieobecność drugiej strony umowy, a zarazem w tej ofercie lub informacji, jak i w umowie zastrzeżono prawo konsumenta do odstąpienia od umowy terminie dziesięciu dni od dnia jej zawarcia,
2. sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta
3. powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, o wartości przedmiotu umowy do równowartości 10 euro
4. o prace budowlane,
5. dotyczących nieruchomości z wyłączeniem usług remontowych,
6. ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych, oraz reasekuracji,
7. dotyczących papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych i inwestycyjnych (usługi inwestycyjne).
Umowy zawierane na odległość
· Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o... implementując dyrektywę 97 /7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady o ochronie konsumentów w umowach zawieranych na odległość z 20.5.1997r.
Ø Cecha charakterystyczna:
· Odnoszą się do przedsiębiorcy który w taki zorganizował swoją działalność, iż w jej wykonaniu zawiera z konsumentem umowy bez jednoczesnej obecności obu stron, przy czym oświadczenia woli składane są z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość; chodzi tu w szczególności o drukowany lub elektroniczny formularz zamówienia niezaadresowanego lub zaadresowanego, list seryjny w postaci drukowanej lub elektronicznej, reklamę prasową z wydrukowanym formularzem zamówienia, reklamę w postaci elektronicznej, katalog, telefon, radio, telewizję, automatyczne urządzenie wywołujące wizjofon, wideotekst, pocztę elektroniczną lub inne środki komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. 144 poz. 1204 ze zm.) telefaks (wyliczone to jest przykładowe)
Uzasadnienie
· Sposób zawierania umowna odległość rodzić może dla konsumenta utrudnienie w poznaniu przedmiotu świadczenia, a współpraca stron w ustalaniu treści z oczywistych względów napotyka na przeszkody; unormowanie to ma także chronić prywatność konsumentów
1. Przedsiębiorca zobowiązany jest zakomunikować konsumentowi, i to jednoznacznie oraz w sposób zrozumiały, że oto przedstawia mu propozycję zawarcia umowy; może to uczynić albo w ten sposób, że sam składa ofertę, albo też zaprosi konsumenta do składania ofert, wreszcie także może wystąpić z inicjatywą podjęcia rokowań.
2. W odniesieniu do niektórych sposobów komunikowania się (przy użyciu telefonu, wizjofonu, telefaksu, poczty elektronicznej, automatycznego urządzenia wywołującego lub innego środka komunikacji elektronicznej) - złożenie samej propozycji zawarcia umowy może nastąpić wyłącznie za uprzednią zgodą konsumenta; gdy takiej zgody nie wyrażono, wykluczone jest zawarcie umowy
· Zastosowano technikę znaną jako opt in, chociaż w innych systemach prawnych przyjmuje się możliwość, by w takim wypadku konsument aktywnie się sprzeciwił propozycji zawarcia umowy z udziałem wskazanych technik (opt out)
Przedsiębiorca, który zamierza zawrzeć umowę już od samego początku kontaktów z konsumentem, przejawiać musi animus contrahendi
3. Najpóźniej w chwili złożenia propozycji zawarcia umowy na odległość przedsiębiorca zobowiązany jest przedstawić sformułowane jednoznacznie, w sposób zrozumiały i łatwy do odczytania co najmniej informacje o:
a. imieniu i nazwisku (nazwie),
b. adresie zamieszkania (siedzibie) przedsiębiorcy,
c. organie, który zarejestrował jego działalność gospodarczą i numerze, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany,
d. istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu,
e. cenie lub wynagrodzeniu obejmującym wszystkie ich składniki a w szczególności cłach i podatkach, zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia
f. prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni, ze wskazaniem wyjątków, o których mowa w art. 10 ust 3 OchrKonsU,
g. kosztach wynikających z korzystania ze środków porozumiewania
h. się na odległość, jeżeli są one skalkulowane inaczej niż wedle normalnej taryfy,
i. terminie w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu mają charakter wiążący
Dalsze obowiązki:
4. Dodatkowym obowiązkiem przedsiębiorcy jest pisemne ich potwierdzenie najpóźniej w chwili spełniania świadczenia (z wyjątkami - art. 9 ust 4 OchrKonsU).
5. Jeżeli dojdzie do zawarcia umowy na odległość, to konsument uzyskuje dodatkowe uprawnienia, niezależnie od tych. które przysługują mu w ramach zwykłej umowy-konsument może od umowy odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie; termin: dziesięć dni, przy czym początek terminu liczy sie od dnia wydania rzeczy a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi- od dnia jej zawarcia ( do zachowania terminu wystarczy, że przed jego upływem konsument wyśle stosowne oświadczenie do przedsiębiorcy).
· Jeżeli najpóźniej w chwili rozpoczęcia spełniania świadczenia przedsiębiorca nie wypełnił obowiązku pisemnego potwierdzenia informacji określonych w art.. 9 ust. 1 OchrKonsU, to konsument ma na odstąpienie od umowy trzy miesiące; termin ten liczy sie od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi-od dnia jej zawarcia. Jeżeli jednak przedsiębiorca wypełnił ciążący na nim obowiązek pisemnego potwierdzenia informacji, to ponownie konsument może od umowy odstąpić z zachowaniem dziesięciodniowego terminu liczonego od daty potwierdzenia
Brak możliwości odstąpienia dotyczy:
a. świadczenia usług rozpoczętego, za zgodą konsumenta, przed upływem terminu o którym mowa w art. 7 ust. 1,
b. ...
gosicka