Charakterystyka Wertera – naiwny kochanek czy bohater tragiczny?

Werter to postać o złożonym charakterze. Ten uduchowiony poeta i artysta, wrażliwy na piękno otaczającego świata, od chwili poznania Lotty, kierował się wyłącznie uczuciami i emocjami. Rzeczywistość, w której zawsze czuł się wyobcowany, zamienił wówczas w świat marzeń, pragnień i złudnych nadziei. Platoniczna miłość do dziewczyny stała się dla niego pasją, wszechogarniającą namiętnością, która ostatecznie doprowadziła go do samobójstwa.

Naiwny kochanek? Zdecydowanie tak. Jakże niemądra była wiara w to, że Lotta odwzajemnia jego miłość – Lotta, która była wierna narzeczonemu. Ileż naiwnej nadziei musiało żyć w sercu Wertera, skoro od początku znajomości był świadomy, że dziewczyna jest zaręczona z Albertem, a pomimo tego zakochał się w niej i nieustannie podsycał swoje uczucia. Kochał miłością od pierwszego wejrzenia, bezkrytyczną, idealistyczną i… naiwną.

Postępowanie Wertera można określić jako infantylne. Tak bardzo uzależnił się od obecności ukochanej, że budził się i zasypiał myśląc o niej. Pragnął jak najszybciej znaleźć się u jej boku, by patrzeć na nią, podziwiać i kochać. Miłość do Lotty sprawiała, że czuł się szczęśliwy, a każdy dzień niósł ze sobą radość tylko dlatego, że znów mógł ujrzeć dziewczynę. Tak bardzo zatracił się w uczuciu, że nie potrafił skupić się na niczym innym. Zachwycał się każdym gestem Lotty, każdym jej słowem. Potęga miłości, to, co uwznioślało jego istnienie, z czasem przyniosło ze sobą cierpienie.

Uwielbienie Lotty, które stało się sensem jego życia, poza którym nic nie istniało i nic nie miało znaczenia, zmieniło się po powrocie Alberta. Czysta, wyidealizowana miłość do kobiety, której nie pożądał fizycznie, przerodziła się w obsesję, niszczącą psychikę młodzieńca. W jego sercu pojawiły się ból i cierpienie, potęgowane wewnętrznymi rozterkami. Od przyjazdu narzeczonego Lotty, w świadomości Wertera zachodziły stopniowe zmiany i wahania nastroju. Radosną euforię wyparło męczeństwo i samoudręczenie. Decyzja o wyjeździe z Wahlheim i opuszczeniu ukochanej była trudna, lecz kilkumiesięczne rozstanie nie zmieniło jego uczuć do dziewczyny.

Z tych negatywnych emocji wyłania się drugi aspekt postaci Wertera – tragizm. Tragiczna była bowiem świadomość, że jego uczucie do Lotty od początku było skazane na niepowodzenie. Powrót Alberta zapoczątkował tragedię uczuć Wertera. Stopniowo w jego sercu narastał niepokój. Zrozumiał, że szczęście się skończyło i powinien opuścić Lottę. Powrót do Wahlheim to dalszy ciąg jego udręki. Lotta była już żoną Alberta, a młodzieniec pomimo tego pragnął jej bliskości. Powodowało to wewnętrzne rozdarcie między egoizmem i wyrzutami sumienia, wynikającymi z przekonania, że jego częste wizyty zakłócają szczęście nowożeńców i wzbudzają coraz większą niechęć Alberta. Miłość stała się dla Wertera obsesyjną namiętnością.

Tragizm głównego bohatera dzieła Goethego to nie tylko przeżywanie nieszczęśliwej miłości, lecz także poczucie wyobcowania i niezrozumienia przez otoczenie. Nadmierna wrażliwość młodzieńca przyczyniała się do intensywniejszego odczuwania każdej doznanej przykrości czy krzywdy drugiego człowieka. Emocjonalnie odczuwał nieszczęście oskarżonego o zabójstwo parobka, utożsamiał się z historią Henryka.

Cierpienia sprawiały, że zaczął myśleć o śmierci, widząc w niej jedyną możliwość na połączenie się z Lottą. Uważał, że Albert jest jej mężem na ziemi, a on miał zostać jej kochankiem w życiu wiecznym. Samobójstwo miało go przybliżyć do ukochanej i uwolnić od ziemskiego nieszczęścia.

Historia Wertera i dzieje jego wielkiej miłości do Lotty to przykład naiwnych marzeń, które stają się osobistą tragedią. Dlatego też Werter łączy w sobie cechy naiwnego kochanka i postaci tragicznej.

Obraz tragicznej miłości i przemiany wewnętrznej Wertera

Cierpienia młodego Wertera poruszają w szczególny sposób kwestię ludzkiej uczuciowości i stanowią studium psychiki głównego bohatera. Dzięki listom Wertera, odbiorca dzieła poznaje subiektywny sposób postrzegania rzeczywistości oraz kształtujący się pod wpływem różnorodnych emocji, świat jego wewnętrznych przeżyć.

Tytułowy bohater dzieła Goethego to młody i wrażliwy artysta o duszy poety i niespokojnym sercu. To właśnie nadmierna wrażliwość sprawia, że intensywniej niż przeciętny człowiek, odczuwa emocje i odbiera otaczającą go rzeczywistość. W obcowaniu z przyrodą okolic Wahlheim, odnajduje spokój i samotność, które są balsamem dla jego artystycznego wnętrza. W bliskości natury dostrzega obecność Boga – Stwórcy świata, doskonałego pod każdym względem. Towarzystwo prostodusznych ludzi ze wsi sprawia, że odkrywa uczucia, które zachwycają go gwałtownością i jednocześnie prostotą.

Jego życie zmienia się w dniu, w którym poznaje Szarlottę i zakochuje się w niej od pierwszego wejrzenia. Od tej chwili miłość znajduje się w centrum jego uczuciowo – emocjonalnego życia i urasta do rangi sensu życia. Całym światem Wertera staje się Lotta. Prawdziwe szczęście odnajduje w spędzaniu czasu u boku dziewczyny, w drobnych gestach sympatii i wspólnych rozmowach. Zaczyna utwierdzać się w przekonaniu o łączącej ich wspólnocie dusz i wzajemnym zrozumieniu.

Miłość wypełnia go całkowicie. To uczucie, początkowo piękne, opętuje duszę młodzieńca. Ukochana staje się dla niego uosobieniem doskonałości, aniołem, świętą. Wzniosłość miłości pozbawiona jest jakiejkolwiek żądzy ze strony Wertera. To źródło subtelnej rozkoszy i słodyczy

. W każdej chwili rozmyśla o Lotcie, pielęgnując tym samym uczucie, które zaczyna być ideą miłości. Werter żyje tylko po to, żeby widzieć dziewczynę i myśleć o niej. Entuzjastycznie chłonie każdy moment życia. Poprzez duchową więź poznaje, czym jest szczęście i piękno świata. Zaczyna wierzyć, że ukochana również go kocha.

Ten radosny etap znajomości z Lottą zostaje zakłócony, kiedy powraca jej narzeczony, Albert. Werter wiedział, że dziewczyna jest zaręczona, lecz wcześniej nie znał rywala i nie sądził, że Albert stanie się dla niego realnym zagrożeniem. Powrót mężczyzny, poznanie go, życzliwość z jego strony i uczucia do Szarlotty, sprawiają, że szczęśliwy świat Wertera zaczyna się rozpadać.

Stopniowo zmienia się stan psychiki bohatera i charakter miłości do Lotty. Od tej chwili jego uczuciom do pięknej panny towarzyszy udręka, cierpienie i narastający niepokój. Siła miłości i uwielbienia zatrzymuje młodzieńca przy ukochanej, chociaż zaczyna myśleć o wyjeździe z Wahlheim. Załamanie najważniejszej wartości w życiu Wertera – miłości – sprawia, że otaczający go świat zaczyna odbierać jako „katującego go ducha”. To, co jeszcze nie tak dawno było źródłem jego szczęścia, staje się źródłem cierpienia. Potęgujący się ból towarzyszy nieodłącznie każdej myśli o Lotcie. Miłość młodzieńca przeradza się stopniowo w namiętność, w pragnienie pocałowania dziewczyny. Wykorzystuje każdą nieobecność Alberta, by przez parę minut być wyłącznie z ukochaną. Jego zachowanie w towarzystwie rywala staje się nienaturalnie wesołe. Werter zaczyna myśleć o samobójstwie.

W końcu ulega cierpieniu i postanawia opuścić Lottę, jak wówczas sądzi - na zawsze. Zrozpaczony, nie mówi ukochanej o planowanym wyjeździe. Podejmuje pracę pisarza w poselstwie. Ponownie odczuwa wyobcowanie, niezrozumienie przez otoczenie. Uważany jest za pyszałka, który szczyci się inteligencją i sądzi, że to daje mu przywilej lekceważenia wszelkich stosunków towarzyskich. Publicznie znieważony, wyproszony z przyjęcia, na którym jego obecność odbierana jest jako afront, urażony plotkami i fałszywym współczuciem, składa dymisję.

Po dziesięciu miesiącach nieobecności i rozłąki wraca do zamężnej już Lotty. Stara się za wszelką cenę być blisko ukochanej. Miłość przeradza się w destrukcyjną siłę, która coraz bardziej wyniszcza wrażliwą psychikę Wertera. Dostrzega bezcelowość swojego życia i niemożność spełnienia pragnień. Uważa, że niszczy spokój domu ukochanej i jej małżeństwo. Przyjazny mu Albert zaczyna nieprzychylnie patrzeć na znajomość żony z młodzieńcem. Świat staje się coraz bardziej wrogi dla Wertera. Piękna przyroda zmienia się w żywioł, niszczący miejsca, z którymi wiązał wspomnienia chwil szczęścia. Powódź zalewa altanę, gdzie spotykał się z Lottą.

Werter zaczyna rozumieć, że miłość niesie ze sobą również ból. Zazdrości obłąkanemu z miłości Henrykowi, widząc w jego szaleństwie sposób na zapomnienie o nieszczęściu. Parobka, który zamordował służącego wdowy, uważa za istotę godną współczucia a nie potępienia. W losach tych dwóch mężczyzn dostrzega odbicie własnej tragedii. Rozdarty nieustannie pragnieniem bycia z Lottą, ma wrażenie, że traci zmysły. Ponownie skłania się ku myślom o samobójstwie. W tym ostatecznym kroku widzi przede wszystkim uwolnienie się od udręki i sposób na połączenie się z ukochaną. Wierzy, że po jej śmierci odnajdą się i zostaną połączeni na wieki przez Boga.

Cierpienie doprowadza Wertera na skraj wytrzymałości psychicznej. Apatyczny, pozbawiony chęci do życia i ogarnięty twórczą niemocą, decyduje się na śmierć. Podczas ostatniej wizyty gdzie spełnia swoje pragnienie. Wzruszony czytaną Pieśnią Osjana traci panowanie nad sobą i całuje dziewczynę. Upewnia się tym samym, że dziewczyna go kocha i to sprawia, że odczuwa rozkosz. Samobójstwo kończy psychiczną udrękę Wertera, ale także unicestwia to, co trzymało go przy życiu – namiętność i miłość do nieosiągalnej Lotty.

Werter to postać o skomplikowanej i bogatej osobowości. Nadmierna wrażliwość ostatecznie gubi go, sprawiając, że wszelkie doznania

są dla niego silniejsze niż w rzeczywistości. Jego życie, wypełnione miłością i cierpieniem, stworzyło postawę literacką zwaną werteryzmem.
 

Charakterystyka głównych bohaterów - Werter, Szarlota S., Albert

Werter
Mieszczanin, poeta i artysta – malarz. O jego wyglądzie zewnętrznym nic nie wiadomo. Od chwili poznania Lotty chodzi ubrany w niebieski frak i żółtą kamizelkę. Mężczyzna młody, szlachetny, o wrażliwej duszy. Wykształcony i utalentowany artystycznie. Nadmiernie wrażliwy, zachwyca się najdrobniejszym przejawem natury. Potrafi łatwo się wzruszać, a w chwilach uniesienia płacze. Jest skłonny do refleksji. Od pierwszego wejrzenia zakochuje się w Lotcie, choć wie, że dziewczyna jest zaręczona z innym. Lotta staje się dla niego uosobieniem anioła. Miłość do kobiety, możliwość przebywania w jej towarzystwie, wprowadza Wertera w stan prawdziwego szczęścia. Powrót narzeczonego dziewczyny, burzy idylliczny nastrój duszy Wertera i powoduje narastający niepokój. Młodzieniec jest zazdrosny o uczucia Alberta. Odczuwa wyrzuty sumienia, że zmącił spokój narzeczonych. Targany wewnętrznymi rozterkami, postanawia wyjechać i obejmuje stanowisko pisarza w poselstwie.

Jednak praca nie daje mu satysfakcji

. Wciąż rozpamiętuje swoje uczucia do Lotty. Po kilku miesiącach i przykrościach, doznanych ze strony arystokracji, składa dymisję i powraca do Wahlheim. Miłość do dziewczyny coraz bardziej wpływa na jego psychikę, działa destrukcyjnie i wyniszcza go emocjonalnie. Nie może zaspokoić wewnętrznego pragnienia bycia z ukochaną. Jednocześnie zdaje sobie sprawę z tego, że niszczy małżeństwo Lotty i Alberta. Czytane przez niego książki, odzwierciedlają stan jego duszy. W historii Henryka, obłąkanego z miłości do Lotty i losach

parobka, który dopuścił się zbrodni z zazdrości o wdowę, widzi odbicie własnego nieszczęścia. Czuje się osamotniony i wyobcowany. Dla wiejskiego ludu jest kimś, kto zajmuje wyższą pozycję niż oni. Dla arystokracji jest człowiekiem, pochodzącym z niższego stanu. Z czasem z człowieka, który radośnie postrzega świat, staje się pesymistą. Pod koniec życia traci panowanie nad swoimi uczuciami i całuje Szarlottę. Popełnia samobójstwo.

Szarlota S.
Córka komisarza książęcego, narzeczona Alberta, ukochana Wertera. Dziewczyna piękna, o czarnych oczach, średniego wzrostu i doskonałej figurze. Pogodna i dobra. Po śmierci matki, zajmuje jej miejsce w domu i wychowuje młodsze rodzeństwo. Lubi muzykę, taniec, czytanie książek. Uwielbiana i poważana w towarzystwie. W Werterze odnajduje pokrewną duszę. Jest równie wrażliwa jak on, ceni rozmowy z nim i chętnie przebywa w jego towarzystwie. Szczera i wierna. Nie łamie słowa danego Albertowi. Wobec Wertera serdeczna, obdarza go przyjaźnią, choć z czasem domyśla się, że młodzieniec zakochał się w niej. Narzeczonego darzy prawdziwymi uczuciami, nie ma jednak między nimi takiego porozumienia jak między nią a Werterem. Jest powściągliwa i rozsądna. Nie ulega własnej namiętności, kiedy rozumie, że darzy Wertera głębszymi uczuciami. Postanawia poświęcić przyjaźń z mężczyzną dla dobra małżeństwa.

Albert
Narzeczony Lotty, później jej mąż. Człowiek szlachetny, dobry, pracowity, o racjonalnym umyśle. Bardzo kocha Lottę, a przywiązanie Wertera do dziewczyny traktuje jak kolejny wyraz uwielbienia i to potęguje jego uczucia do niej. Zna Lottę od wielu lat. Tolerancyjny i wyrozumiały dla przyjaźni narzeczonej i Wertera. Jest pewien jej uczuć i nie okazuje zazdrości. Wertera traktuje jak przyjaciela. Wyczuwa, że jego obecność wpływa niekorzystnie na nastrój młodzieńca i najczęściej zostawia go samego z Lottą. W końcu wizyty Wertera, jego nerwowe zachowanie, sprawiają, że Albert prosi żonę o ograniczenie kontaktów z młodzieńcem.

Charakterystyka bohaterów drugoplanowych „Cierpień młodego Wertera”

Komisarz S. – ojciec Lotty, wdowiec, wychowujący dziewięcioro dzieci. Człowiek szczery, otwarty i zacny. Bardzo ceni Wertera.
Wilhelm – adresat

listów Wertera, przyjaciel, z którym od dzieciństwa byli nierozłączni.
Córka nauczyciela – kobieta, którą poznaje Werter w Wahlheim. Wychowuje trzech synów. Jej mąż wyjechał do Szwajcarii po odziedziczony majątek. Troskliwa i kochająca dzieci. Traci najmłodszego synka.
Parobek – chłopak służący u starszej wdowy, w której jest zakochany. Pragnie ponad wszystko, by kobieta została jego żoną. Uwielbia ją bezgranicznie. Oskarżony o gwałt, zostaje wyrzucony ze służby. Z zazdrości zabija nowego parobka wdowy, kiedy dowiaduje się, że ma on zamiar poślubić kobietę.
Poseł – pracodawca Wertera. Pedantyczny i wiecznie niezadowolony z jego pracy.
Panna von B. – niebieskooka dziewczyna, podobna do Lotty. Werter poznaje ją podczas pracy w poselstwie. Miła i naturalna, źle się czuje w domu bogatej ciotki.
Hrabia C. – arystokrata, którego Werter poznaje w D. Darzy młodzieńca szczerą przyjaźnią i zrozumieniem.
Książę * - generał. Wrażliwy na sztukę. Werter spędza w jego zamku kilka tygodni.
Henryk – młody chłopak z niższej klasy społecznej o smutnej i prostodusznej twarzy. Był pisarzem u ojca Lotty. Zakochał się w dziewczynie i został odprawiony ze służby. Odrzucony, popada w melancholię i obłęd. Przez jakiś czas jest zamknięty w domu wariatów. Traci zupełnie kontakt z rzeczywistością. Chodzi po skałach i szuka kwiatów dla Lotty.