POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI
Postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem wykonawczym - ciąg czynności procesowych podejmowanych przez uczestników postępowania egzekucyjnego w celu przymusowego doprowadzenia do wykonania obowiązku. Postępowanie egzekucyjne następuje po postępowaniu orzekającym.
Postępowanie egzekucyjne można rozpatrywać jako postępowanie:
· prewencyjne – nieuchronność, zagrożenie, każdy kto znajdzie się w sytuacji niewykonania zobowiązania musi liczyć się z tym, że egzekucyjna go dosięgnie
· gwarancyjna – gwarancja państwa, że obowiązek który został nałożony zostanie wykonany,
ustawa oparła się procesom dekodyfikacyjnym, ustawa ta jest jedynym źródłem egzekucji – nie odsyła do innych ustaw.
Postępowanie egzekucyjne w administracji jest to ciąg czynności procesowych, podejmowanych przez organy egzekucyjne i inne podmioty postępowania egzekucyjnego w celu doprowadzenia do przymusowego wykonania obowiązków o charakterze publiczno – prawnym.
Element represji – element sankcyjny – są to:
· środki egzekucyjne – są one formą przymus państwowego prowadzącą bezpośrednio do realizacji obowiązków
· sankcje karne - działają pośrednio, gdyż możliwość ich zastosowania działa prewencyjnie na zobowiązanego, skłaniając go do wykonania obowiązku.
Nie są one konkurencyjne względem siebie. Sankcje karne nie wykluczają użycia środka egzekucyjnego tzn że jak dostaliśmy mandat to nie zwalnia nas z wykonania innego obowiązku. Miejsce postępowania egzekucyjnego na płaszczyźnie prawa publicznego.
Stosunek postępowania egzekucyjnego do postępowania administracyjnego (orzekającego)
- najpierw jest postępowanie orzekające a później jest postępowanie egzekucyjne – najpierw musimy określić obowiązek a później go dokonać,
- mają one wspólny cel – doprowadzenie do wykonania normy prawa materialnego. Orzekającym – aktualizacja konkretyzacja norm a w postępowaniu egzekucyjnym jest realizacja tej normy
- oba postępowania mogą się toczyć równocześnie – w przypadku decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności
- postępowanie egzekucyjne może toczyć się bez postępowania orzekającego w przypadku gdy obowiązek nakłada samo prawo
- wstrzymanie wykonania decyzji – z uwagi na zgłoszoną wadę należy wstrzymać wykonanie decyzji,
- wspólność regulacji – art. 18 pe – w przypadku braku przepisu ustawa odsyła do kpa (pełnomocnictwo, reprezentacja itd)
Stosunek postępowania egzekucyjnego do egzekucji sądowej
- egzekucja sądowa ma znaczenie w przypadku zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej – czyli przypadek, w którym zbieg egzekucji prowadzonej co do jednej osoby z rożnych tytułów egzekucyjnych jest prowadzone przez egzekucję sądową i administracyjną – wtedy zwracamy się do sądu o wyznaczenie które postępowanie ma być prowadzone (egzekucyjne czy administracyjne)
- w egzekucji administracyjnym nie ma komornika
Zakres obowiązywania ustawy o postępowaniu egzekucyjny:
· przedmiotowy art. 2
· podmiotowy art. 1
Zakres przedmiotowy (co jest przedmiotem egzekucji):
· obowiązki o charakterze:
- publiczno-prawnym,
- pieniężnym (art. 2 par. 1) – podatki, opłaty i inne należności wynikające z ordynacji podatkowej, grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej, należności przypadające od jednostek budżetowych, wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie odrębnych przepisów, należności pieniężne z tytułu składek do Funduszu Żeglugi Śródlądowej oraz składek specjalnych do Funduszu Rezerwowego, należności wynikające ze stosunków podatkowo – prawnych i elementem prawa wspólnotowego (cła, podatki), należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (egzekucja z obcych tytułów, <= 1500 euro),
- niepieniężnym (art. 2 par. 1) - „obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego” są to kategorie: działania, zaniechania czy znoszenia cudzego działania np. rozbiórka obiektu, szczepienie psa czy dziecka,
Zakres podmiotowy (do kogo ustawa jest adresowana):
wierzyciel
- rozumie się przez to podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym – art. 5 określa typu wierzycieli, są nimi: ten organ który decyzję określającą obowiązek wydał w pierwszej instancji, organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana wykonaniem obowiązku np. izba wytrzeźwień, Minister Finansów w zakresie egzekucji z obcych tytułów,
- jest on podmiotem czynnym – powinien wystawić upomnienie, wystawienie tytułu wykonawczego, skierowanie do egzekucji,
- w sytuacji połączenie funkcji wierzyciela i organu egzekucyjnego odbywa się to kosztem uprawnień tego wierzyciela jako strony postępowania – wierzyciel jako strona ma prawo złożyć wniosek, może złożyć zarzut a w przypadku gdy jest jednocześnie organem nie może sam siebie zaskarżyć, sam siebie obciążyć kosztami,
- nie każdy wierzyciel jest organem administracji publicznej
zobowiązany
- zobowiązanym - rozumie się przez to osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej albo osobę fizyczną, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub obowiązku o charakterze niepieniężnym, a w postępowaniu zabezpieczającym - również osobę lub jednostkę, której zobowiązanie nie jest wymagalne albo jej obowiązek nie został ustalony lub określony, ale zachodzi obawa, że brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić skuteczne przeprowadzenie egzekucji, a odrębne przepisy na to zezwalają
- ten kto nie wykonał w terminie obowiązku;
- jest podmiotem biernym – pozostaje on bezczynny, do jego majątku są kierowane środki egzekucyjne
- kategorie zobowiązanych: osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka nieposiadająca osobowości prawnej
- pojęcie zobowiązanego jest kategorią prawa materialnego
- zobowiązany musi być odpowiedzialny (musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych) i musi być wykonujący – np. dokonuje wpłaty
- jednostki organizacyjne muszą mieć przyznaną przez przepisy zdolność do czynności prawnych
- zobowiązany może działać sam lub przez pełnomocnika – tytuł trzeba doręczyć zobowiązanemu nie pełnomocnikowi, po doręczeniu zobowiązany może wyznaczyć swojego pełnomocnika - pełnomocnictwo z postępowania orzekającego jest nie ważne w postępowaniu egzekucyjnym, zobowiązany musi wystawić nowe pełnomocnictwo
organy egzekucyjne
- organ egzekucyjny - rozumie się przez to organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków
- wyłączna kompetencja organów państwowych
- musi mieć kompetencję szczególną wyznaczają ją właściwość miejscowa i rzeczowa oraz wyłączenia
- organy egzekucyjne obowiązków o charakterze pieniężnym zostały wymieniona w ustawie –
art. 19 określa właściwość rzeczową:
- Naczelnik Urzędu Skarbowego – uprawniony dostosowania wszystkich środków egzekucyjnych do egzekucji ze środków pieniężnych do zabezpieczenia i wniosków obcych państw o udzielenie pomocy – Naczelnik prowadzi swoją egzekucję oraz gdy nie ma innego organu szczególnego który mógłby prowadzić egzekucję to prowadzi ją Naczelnik US
- właściwy organ gminy o statusie miasta, wymienionej w odrębnych przepisach tj. Prezydent Miasta na prawach powiatu oraz gminy wchodzącej w skład powiatu warszawskiego jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, dla których ustalania lub określania i pobierania jest właściwy ten organ
- Przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w pierwszej instancji jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę ukaranego, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu kar pieniężnych i kosztów postępowania orzeczonych w tych sprawach
- Dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z renty socjalnej, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ten oddział, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń.
- Dyrektor izby celnej jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, do których poboru zobowiązane są organy celne na podstawie odrębnych przepisów.
- Dyrektor oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę albo ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu opłat za używanie lokalu i opłat pośrednich związanych z zajmowaniem przez żołnierzy lokali mieszkalnych znajdujących się w dyspozycji Wojskowej Agencji Mieszkaniowej
- Organem egzekucyjnym w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych może być ponadto inny organ w zakresie określonym odrębnymi ustawami
- organu o obowiązków o charakterze niepieniężnym zostały oznaczone przez kategorie właściwość miejscową art. 22
- właściwość miejscową organu egzekucyjnego w egzekucji należności pieniężnych z nieruchomości ustala się według miejsca jej położenia. Jeżeli jednak nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub większej liczby organów - egzekucję prowadzi organ, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości, a jeżeli nie można w powyższy sposób ustalić właściwości, egzekucję z nieruchomości prowadzi organ wyznaczony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych
- właściwość miejscową organu egzekucyjnego w egzekucji należności pieniężnych z praw majątkowych lub ruchomości ustala się według miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego, z zastrzeżeniem § 3
- jeżeli znany przed wszczęciem egzekucji majątek zobowiązanego lub większa jego część nie znajduje się na terenie działania organu egzekucyjnego ustalonego zgodnie z § 2, właściwość miejscową ustala się według miejsca położenia składników tego majątku
Organy egzekucyjne obowiązków o charakterze niepieniężnym zostały wymieniona w ustawie – art. 20 określa
- wojewoda;
- właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne;
- kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w imieniu własnym lub wojewody decyzji i postanowień;
- kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień.
- Ponadto w przypadkach określonych szczególnymi przepisami jako organ egzekucyjny w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym działa każdy organ Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu lub Straży Granicznej, organ Państwowej Inspekcji Pracy wydający decyzję w pierwszej instancji, organ straży pożarnej kierujący akcją ratowniczą, a także inne organy powołane do ochrony spokoju, bezpieczeństwa, porządku, zdrowia publicznego lub mienia społecznego.
- mogą one stosować wszystkie środki egzekucyjne
- każdy organ jest wierzycielem
Podstawy prawne egzekucji administracyjnej – źródła obowiązków podlegających egzekucji
Podstawę prawną (źródło) egzekucji nazywa się tytułem egzekucyjnym (nie tytuł wykonawczy). Tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego.
Podstawy (źródła) stanowią:
akty generalne – akty generalne ą podstawą egzekucji gdy ustawa określa w taki sposób, iż nie zachodzi konieczność a nawet możliwość konkretyzowania takiego obowiązku w drodze aktu indywidualnego np. opłata za parkowanie (ustawa o drogach publicznych określa nam kto i ile ma płacić), obowiązek szkolny - obowiązki wynikające z przepisów prawa
akty indywidualne:
-- decyzje – decyzja musi:
- musi istnieć (tj. musi być: doręczona, ogłoszona, i musi posiadać strukturę: min. 4 konstytutywne elementy:),
- musi być wykonalna (ostateczna) tj. musi być ostateczna – taka która wykorzystała środki odwoławcze lub gdy strona nie wniosła odwołania – wyjątkiem jest rygor natychmiastowej wykonalności, na wykonalność mogą wpływać tryby nadzwyczajne wg kpa
-- postanowienia – analogicznie do decyzji
-- orzeczenia:
- sądowe sądów powszechnych – gdy przepis szczególny tak stanowi
- sądów administracyjnych - sąd administracyjny kontroluje legalność orzeczeń organów administracji (nie wydaje decyzji) – jest wyjątek do prowadzenia egzekucji w przypadku gdy
- orzeczenia nie decyzyjne samej administracji – obowiązki lub uprawnienia wynikające z orzeczeń administracyjnych, są to tzw. czynności materialno-techniczne dotyczące potwierdzenia uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa np. zwrot opłat od karty pojazdu
- dokumenty prywatne – pochodzące od samych zobowiązanych np. zgłoszenie celne, deklaracja podatkowa – obowiązany sam sporządził ten dokument
Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego
Są takie jak w kpa różnią się sankcją
Jaką rolę, funkcję szczególną spełniają te zasady:
funkcja opisowa – określają podstawowe cechy i założenia postępowania egzekucyjnego, funkcja ta wskazuje na wartości, które zostały uznane za kluczowe przez ustawodawcę,
funkcja interpretacyjna – organ który interpretuje konkretny przepis ustawy egzekucyjnej musi to czynić w sposób zbieżny, zgody z zasadami ogólnymi
funkcja ochronna – przepisy ustawy egzekucyjnej zawierają pewnego rodzaju gwarancję, które są określone w sposób sankcjonowany, sankcjonowany są przez organy nadzoru lub sądy administracyjne
zasady związane ze środkami przymusu
zasady czysto procesowe – zasada praworządności
zasada dwuinstancyjności
zasady prowadzenia egzekucji
Główne zasady postępowania egzekucyjnego:
zasada celowości – nie wynika wprost z konkretnego przepisu, wynika pośrednio z ustawy, istotą postępowania egzekucyjnego nie jest spowodowanie dolegliwości zobowiązanemu tylko bezpośrednie wykonanie zobowiązania na nim ciążącego Art. 7. § 2. Organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne, które prowadzą bezpośrednio do wykonania obowiązku, a spośród kilku takich środków - środki najmniej uciążliwe dla zobowiązanego
zasada stosowania najmniej uciążliwego środka egzekucyjnego – zastosowanie zbyt uciążliwego środka może być podstawą zarzutu
zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie – organ stosuje środki które są przewidziane w ustawie, z poza jego katalogu nie może użyć środka, w przypadku użycia tego jest to ...
gosicka