Świat odbieramy za pomocą zmysłów. Bodźce płynące ze świata zewnętrznego są odbierane i przekazywane do odpowiednich części układu nerwowego, który z kolei ma za zadanie je zinterpretować i odpowiedzieć na nie. Właściwe działanie tego układu na każdym etapie, określamy integracją sensoryczną.
Każdy z nas jest świadomy posiadania zmysłu dotyku, smaku, wzroku i słuchu. Nie każdy z nas uświadamia sobie jednak, że posiadamy jeszcze dwa inne zmysły, uznawane razem ze zmysłem dotyku za podstawowe. Jest to zmysł równowagi i czucia głębokiego.
Zmysł równowagi (przedsionkowy) wykształca się dobrze już w życiu płodowym. Odpowiedzialny jest za utrzymanie równowagi, świadomość pozycji ciała, ruchu gałek ocznych, głowy i ciała.
Czucie głębokie (propriocepcja) to odbieranie informacji płynących z mięśni i ścięgien. Układ ten odpowiada za precyzyjne ruchy, właściwe napięcie mięśniowe.
Układ przedsionkowy, proprioceptywny i dotykowy to trzy podstawowe układy sensoryczne. Ściśle współpracują ze sobą oraz z innymi układami sensorycznymi – słuchem, wzrokiem. Praca tych wszystkich układów połączonych skomplikowanym układem zależności, stanowi o naszym prawidłowym funkcjonowaniu w środowisku. Dzięki ich właściwie połączonej pracy jesteśmy w stanie odpowiednio odbierać bodźce, przetwarzać je i na nie odpowiadać.
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu któregoś z układów sensorycznych mogą skutkować następującymi zaburzeniami: nieprawidłowym napięciem mięśniowym problemami z koncentracją uwagi zbyt dużą ruchliwością niezgrabnością ruchową problemami z opanowaniem nowych umiejętności ruchowych takich jak jazda na rowerze problemami w czynnościach precyzyjnych takich jak pisanie, cięcie, rysowanie, nawlekanie problemami z opanowaniem umiejętności czytania i pisania nadwrażliwością na dotyk manifestującą się unikaniem niektórych ubrań, zabaw w piasku, zabaw plasteliną unikaniem huśtawek, zjeżdżalni, karuzeli lub nadmiernym poszukiwaniem tego typu zabaw unikaniem miejsc zatłoczonych nadwrażliwością na hałas unikaniem niektórych smaków unikaniem obcinania włosów, paznokci nadwrażliwością na światło
Żeby stwierdzić zaburzenia integracji sensorycznej, należy przeprowadzić diagnozę. Jednak objawy zaburzeń są możliwe do rozpoznania przez rodziców i nauczycieli.Mogą to być:
zaburzenia napięcia mięśniowego (najczęściej zbyt niskie napięcie) szybka męczliwość niezgrabność ruchowa słaba koordynacja ruchowa problemy z manipulacją, posługiwaniem się sztućcami, nożyczkami nieprawidłowy chwyt kredki, długopisu trudności w nauce czytania lub pisania trudności w koncentracji unikanie zabaw grupowych wycofywanie się z kontaktów społecznych trudności z wysłuchiwaniem poleceń problemy z nauką jazdy na rowerze unikanie zabaw na huśtawce, karuzeli lub nadmierne poszukiwanie takich zabaw nadwrażliwość na światło nadwrażliwość na dźwięki unikanie zabaw plasteliną, malowania palcami unikanie dotykania niektórych faktur, np. piasku trudności w próbowaniu nowych potraw trudność w założeniu nowych ubrań zaburzenia mowy
Pojedynczy objaw nie musi być wskazaniem do diagnozy. Jednak już kilka z nich może być wyraźną wskazówką i dziecko powinno mieć wykonaną pełną diagnozę zaburzeń integracji sensorycznej.
Diagnoza Integracji Sensorycznej składa się z kilku części:1. Wywiad z rodzicami – terapeuta zadaje rodzicom szereg pytań dotyczących przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka w niemowlęctwie, przebytych chorób, problemów zdrowotnych dziecka.2. Kwestionariusze – rodzice są proszenie o wypełnienie szczegółowych kwestionariuszy, które pozwalają uzupełnić wyniki diagnozy. Pamiętajmy, że to rodzic najlepiej zna swoje dziecko i jest jego najlepszym obserwatorem.3. Próby kliniczne – terapeuta prosi dziecko o wykonanie kilku prób, które maja za zadanie stwierdzić, czy u dziecka występują przetrwałe odruchy, jak wygląda jego napięcie mięśniowe, równowaga, praca oczu, koordynacja.4. Testy – dziecko powyżej 4 roku życia wykonuje testy, które maja pomóc określić jego koordynację, czucie ciała, dokładne czucie i pracę rąk. Testy są standaryzowane na warunki polskie (standaryzacji dokonał Pan Zbigniew Przyrowski) i pozwalają na dość dokładne porównanie umiejętności dziecka w stosunku do jego grupy wiekowej.5. Podsumowanie diagnozy – rozmowa z rodzicami na temat wyników diagnozy i wniosków z nich płynących. Poszczególne wyniki są wyjaśniane i omawiane. Rodzice otrzymują również diagnozę na piśmie. Zawiera ona: dane z wywiadu, dane z kwestionariuszy, wyniki prób klinicznych, wyniki testów, wnioski, program terapii.
Diagnoza to trzy spotkania, które trwają około 60 minut każde. Pierwsze dwa to spotkania z dzieckiem i rodzicami – zbieranie wywiadu, przeprowadzanie prób i testów, trzecie spotkanie z rodzicami – omówienie diagnozy.
Tylko pełna diagnoza, zawierająca wszystkie opisane wyżej elementy, pozwala nam określić ewentualne zaburzenia integracji sensorycznej. Diagnoza, którą Państwo otrzymujecie, powinna również zawierać szczegółowe wyniki po to, aby inny terapeuta mógł z tej diagnozy korzystać i żeby w przyszłości istniała możliwość porównania wyników dziecka. Umożliwia to określenia postępów dziecka i pozwala Państwu na swobodny wybór terapeuty.
Terapia zaburzeń Integracji Sensorycznej polega na takim stymulowaniu układu nerwowego, aby dać mu możliwość właściwej pracy, czyli prawidłowego odbierania, przetwarzania i odpowiedzi na bodźce płynące ze środowiska i naszego ciała.
Kluczowe w terapii Integracji Sensorycznej jest nie wyuczanie zachowań. W tym celu ćwiczenia wykonywane przez dziecko dobiera się tak, żeby za każdym razem czymś się różniły. Zadania stawia się na granicy możliwości dziecka, jednak tak, żeby z wysiłkiem było w stanie je wykonać. W ten sposób dziecko poprawia nie tylko swoje funkcjonowanie fizyczne, ale staje się bardziej pewne swoich umiejętności, zyskuje poczucie własnej wartości i sprawstwa.
Terapia odbywa się na specjalnie wyposażonej sali terapeutycznej. Najważniejszą jej częścią jest sprzęt podwieszany. Służy on do stymulowania układu przedsionkowego i proprioceptywnego, czyli podstawowych układów sensorycznych. Jako jedyni w Polsce dysponujemy certyfikowanym sprzętem podwieszanym. Nasza sala jest wyposażona w wiele pomocy do stymulowania systemu dotykowego, słuchowego, wzrokowego.
Dla powodzenia terapii bardzo ważny jest dobry kontakt dziecka z terapeuta. Najlepsze efekty osiąga się, kiedy terapia jest w formie zabawy. Ważne jest również żeby terapeuta, bazując na swoim doświadczeniu, dostosowywał trudność zadań do poziomu dziecka i jego samopoczucia.
Terapia to nie tylko praca terapeuty z dzieckiem. W naszym ośrodku dbamy również o współpracę z rodzicami. Rodzice na bieżąco są informowani o postępach dziecka, mogą zawsze porozmawiać z terapeutą, zadać pytania. Rodzice swoimi działaniami wspierają proces terapeutyczny i zawsze jesteśmy gotowi im w tym pomagać.
UCISKANIE WAŁKIEM LUB PIŁKĄStymulacja czucia głębokiego (proprioceptywnego), które bezpośrednio wpływa na napięcie mięśniowe, czucie własnego ciała i orientację w przestrzeni. Stymulację proprioceptywną często stosuje się jako ćwiczenie przygotowujące do terapii dotykowej
SZCZOTKOWANIE, GŁASKANIE PRZEDMIOTAMI O RÓŻNYCH FAKTURACHPrzy dużej nadwrażliwości dotykowej, kiedy dziecko nie akceptuje dotyku innej osoby, zachęcamy je do samodzielnej stymulacji (własny dotyk jest akceptowany) i dopiero później stymulację rozpoczyna terapeuta.
HUŚTANIE, RUCH LINIOWYStymulacja układu przedsionkowego. Bezpośrednio wpływa na reakcje równoważne. Dodatkowym utrudnieniem jest wykonywanie przy tym innych czynności. Dziecko uczy się planowania ruchu oraz koordynacji oko – ręka.
ĆWICZENIA NA PIŁCEW leżeniu przodem na piłce kształtujemy reakcje obronne (podparcie). Poprzez stymulację układu przedsionkowego wpływa się na poczucie bezpieczeństwa grawitacyjnego, napięcie prostowników (leżenie przodem) i napięcie zginaczy (leżenie tyłem).
RUCH OBROTOWYBardzo silna stymulacja układu przedsionkowego. Nie wszystkie dzieci akceptują ruch obrotowy, dzieje się tak zwłaszcza u tych, które mają dużą nadwrażliwość układu przedsionkowego.
DOWOLNE, ZŁOŻONE ĆWICZENIA PLANOWANIA RUCHU, RÓWNOWAGI I PROPRIOCEPCJI Planowanie ruchu: przeskakiwanie przez przeszkody, biegnięcie torem. Równowaga – chodzenie i bieganie „stopa za stopą”. Propriocepcja – skoki i przewracanie się na miękki worek
TURLANIEĆwiczenie skupiania wzroku na przedmiocie. Oczy kontrolują kierunek turlania. Jednocześnie dziecko nakłada krążki – następuje stymulacja układu przedsionkowego, dotyku i czucia głębokiego. Ćwiczenie wymaga odpowiedniego planowania ruchu
STYMULACJA CZUCIA GŁĘBOKIEGO (PROPRIOCEPCJI)Ucisk poprzez worek leżący na przeszkodach. Dziecko całym ciałem mocno przylega do twardej ścieżki. Mała przestrzeń wymaga odpowiednio zaplanowanego ruchu.
dalia77