Prawo miejscowe a ustawa
- prawo miejscowe tak jak ustawa jest prawem powszechnie obowiązującym,
- prawo miejscowe obowiązuje tylko na obszarze właściwości organu, który je wydał,
- prawo miejscowe nie może być sprzeczne z ustawą,
- prawo miejscowe nie może modyfikować ani zdejmować obowiązków nałożonych na obywateli,
- prawo miejscowe wymaga podstawy w ustawie oraz upoważnienia ustawowego.
Akty prawa miejscowego stanowione przez organy samorządu terytorialnego
Podział wg kryteriów rodzajów upoważnienia ustawowe:
1. Statuty,
2. Przepisy wykonawcze,
3. Przepisy porządkowe
Statuty:
Są przejawem samodzielnego prawodawstwa miejscowego wydawanego w ramach ustaw. Upoważnienia do wydawania statutów oparte są na ogólnym upoważnieniu ustawowym np. art. 40 ust. 2 z dnia 08.09.1990r. o samorządzie gminnym.
Art. 40 ust. 2
FORMA:
Uchwała organu stanowiącego - gminy, powiatu lub województwa.
Przepisy wykonawcze:
- wydawane są na podstawie szczegółowego upoważnienia w ustawie i w celu wykonania ustawy,
- wydawane są w formie uchwał,
- przepisy wykonawcze dotyczą np. oświaty, podatków lokalnych, komunikacji itp.
Przepisy porządkowe:
- wydawane są na podstawie generalnego upoważnienia w ustawie,
- mogą być wydawane przez samorząd gminy i powiaty,
- wydawane wyłącznie w sytuacja stanów nagłych ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia
porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego,
- w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących,
- wydaje Rada Gminy lub Rada Powiatu w formie uchwał, a w przypadkach niecierpiących zwłoki prezydent, wójt lub burmistrz w formie zarządzenia, a zarząd powiatu w formie uchwały.
Prawo wewnętrzne
Prawo wewnętrzne zwane także aktami kierownictwa wewnętrznego wydawane są przez właściwe organy administracji państwowej, samorządowej i tylko obowiązują jednostki organizacji podległej organowi wydającemu te akty.
Nie mogą one stanowić podstawy prawnej decyzji administracyjnej, a więc mają ograniczony zakres obowiązywania.
Obowiązują tylko w stosunkach wewnętrznych i nie mogą kształtować bezpośrednio sytuacji prawnej podmiotów spoza danej struktury organizacyjnej.
Klasyfikacja prawa wewnętrznego
1. Akty prawa wewnętrznego wymienione w Konstytucji RP
a) uchwały Rady Ministrów
b) Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów,
c) Zarządzenia ministrów,
d) Zarządzenia Prezydenta.
2. Akty prawa wewnętrznego niewymienione bezpośrednio w Konstytucji
a) regulaminy,
b) instrukcje,
c) okólniki,
d) wytyczne,
e) inne (indywidualne polecenia służbowe).
Uchwały
Są to akty normatywne kolegialnych organów administracji publicznej (państwowej, samorządowej).
Większość uchwał mają charakter wewnętrzny.
Niektóre uchwały organu samorządu terytorialnego stanowią źródła prawa powszechnie obowiązującego.
Rodzaje uchwał
- samoistne: wydawane w zakresie spraw nienależących do materii ustawowych i bez konieczności
powoływania na szczegółowe upoważnienie ustawy, a jedynie na normę konstytucyjną,
- niesamoistne: uchwały wykonawcze do wydania, których jest potrzebne odrębne szczegółowe upoważnienie
w ustawie,
- o charakterze generalnym: uchwały, których przedmiotem są np. sprawy kierownictwa wewnętrznego,
resortu, sprawy polityki administracyjnej rządu w terenie,
- o charakterze indywidualnym: uchwały dotyczące np. poszczególnych ministrów.
Regulaminy i statuty
Określają wewnętrzną strukturę organizacyjną organów i urzędów.
Zarządzenia
Mają charakter wewnętrzny to jest obowiązują tylko jednostki organów podległe organowi wydającemu zarządzenia nie mogą stanowić podstawy do wydawania decyzji administracyjnej. Wydawane są na podstawie ustawy. Ustawa określa organ upoważniony do wydawania zarządzenia.
Prawo wspólnotowe
1. Prawo pierwotne:
Składają się wszystkie traktaty założycielskie. Należą niektóre porozumienia pomiędzy stronami traktatów założycielskich. Umowy akcesyjne zaliczane są do prawa pierwotnego ze względu na to, że zawierają postanowienia ratyfikujące traktaty założycielskie.
2. Prawo wtórne:
Akty prawa wtórnego mogą być wydawane przez różne instytucje wspólnoty, zależne od materii . Szczegółowe kompetencje określają traktaty założycielskie.
Rozporządzenia
Są aktami generalno-abstrakcyjnymi to jest skierowanymi do nieograniczonej liczby nieokreślonej adresatów i przeznaczonych do wielokrotnego stosowania.
Rozporządzenia obowiązują zawsze bezpośrednio i i co do zasady są bezpośrednio skuteczne .
Obowiązują w prawie krajowym zawsze w takiej formie w jakiej zostały opublikowane w Dz. Urz. Unii Europejskiej. Państwa członkowskie nie mogą wydać ustawodawstwa wprowadzającego w życie rozporządzenie czy też zmieniającego jego charakter ze wspólnotowego na krajowe.
Decyzje
Są aktami konkretno-indywidualnymi podejmowanymi zarówno przez Radę Unii Europejskiej jak i przez Komisję EBE. Skierowane są zawsze do jednoznacznie określonej grupy adresatów wszystkich państw członkowskich (tak jest zazwyczaj w praktyce Rady) niektórych państw członkowskich lub podmiotów indywidualnych.
Określoność adresatów jest istotnym kryterium odróżniającym decyzję od rozporządzenia chociaż zdarzało się niekiedy, że Trybunał powoływał się na cel danego aktu jako podstawę kwalifikacji.
Dyrektywy
Są adresowane do państw członkowskich (wszystkich lub rzadziej niektórych) określają cele lub zadania, które powinny one osiągnąć, czas , w którym państwa powinny realizować te cele. Sposób realizacji pozostawiony jest do uznania przez państwo członkowskie. Jakkolwiek niejednokrotnie zwłaszcza w przypadku dyrektyw technicznych, akty te są szczegółowo, że swoboda państw jest niewielka.
Realizacja polega na wydaniu odpowiednich aktów prawa wewnętrznego przy zachowaniu pewnych wymogów, które zostały sformułowane w orzecznictwie ETS. Przede wszystkim państwa członkowskie zobowiązane są wydawać w celu implementacji (wdrażanie) dyrektywy przepisy prawne o charakterze powszechnie obowiązującym.
Podobnie jak inne akty prawa wspólnotowego są bezpośrednio obowiązujące jest to jednak szczególna forma polegająca na tym, że wraz z wejściem w życie dyrektywy powstaje zobowiązanie po stronie państwa do wydania odpowiednich przepisów wewnętrznych.
System prawny Unii Europejskiej a prawo krajowe
1. Zasady bezpośredniego obowiązywania i bezpośredniej skuteczności:
· Bezpośrednie obowiązywanie oznacza, że każda norma prawa wspólnotowego bez względu na rodzaj i charakter aktu prawnego wchodzą w życie w tym samym momencie na płaszczyźnie wspólnotowej oraz wewnętrznej,
· Bezpośrednia skuteczność oznacza, że jednostka może powołać się na uprawnienia wynikające z prawa europejskiego wprost przed sądami krajowymi.
2. Pierwszeństwo prawa wspólnotowego przed prawem krajowym
· Została sformułowana w orzecznictwie ETS dotyczy zarówno norm traktatowych jak i umów międzynarodowych zawieranych przez Wspólnotę oraz prawa wtórnego. Obejmuje wszystkie normy prawa wspólnotowego i wszystkie normy prawa krajowego, w tym normy konstytucyjne.
Pytania prejudycjalne
Celem ich jest zapewnienie jednolitości orzecznictwa sądów krajowych w zakresie stosowania prawa wspólnotowego. Każdy sąd krajowy, który w prowadzonym przed nim postępowaniu napotyka na element wspólnotowy niejasny lub wymagający wykładni ma obowiązek zawiesić postępowanie i zadać pytanie prawne Trybunałowi, który jest jedynym sądem uprawnionym do autentycznej i wiążącej interpretacji prawa wspólnotowego.
Zasady prawa administracyjnego
Są regułami postępowania mającymi wsparcie w przepisach obowiązujących aktów prawnych lub też postulatami systemu praw, wskazówkami dla ustawodawcy.
Zasada demokratycznego państwa prawa
Art. 2 Konstytucji RP
Założenia: zasady demokratycznego państwa prawa:
1. utrzymanie zasady trójpodziału władz ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza,
2. gwarantowanie wolności i praw obywatelskich poprzez wyłączność ustawy jako jedynego aktu uprawnionego do ingerencji w te prawa i wolności,
3. zapewnienie realizacji pozostałych zasad prawa.
Zasada praworządności (legalności)
Art. 7 Konstytucji RP
Organy władzy publicznej działają na podstawie i w ramach prawa.
Działania organów administracji publicznej powinny być podejmowane na podstawie prawa.
Działania organu administracji publicznej powinny być utrzymane w granicach prawa.
Zasada równości
Art. 32 Konstytucji RP
Wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
Trybunał Konstytucyjny = polega na tym, że wszystkie podmioty prawa charakteryzują się daną cechą istotną w równym stopniu, mają być traktowane równo, a więc jednakową miarą bez zróżnicowania zarówno dyskryminujących jak i faworyzujących.
ZASADA równości wyraża się:
· nakaz jednakowego traktowania równych i podobnego traktowania podobnych,
· dopuszczalność uzasadnionych zróżnicowań,
· wiązanie równości ze sprawiedliwością społeczną.
gosicka