Salomon i królowa Saby.pdf

Salomon i królowa Saby

Tajemnicza królowa Saby

Arabski poeta Semeida ibn Allaf napisał:

„Hadhad (potężny król) udał się pewnego dnia na polowanie: Po pewnym czasie wypadł na

niego wilk, który zapędzał właśnie gazelę w wąwóz bez wyjścia. Hadhad ruszył na wilka,

spłoszył go i uratował gazelę, a potem poszedł jej śladem. Oddalał się coraz bardziej od swojej

świty, aż nagle ujrzał wielkie, wspaniałe miasto - przed jego oczami roztoczył się widok

świetnych budowli, licznych stad wielbłądów i koni, gęstych lasów palmowych i urodzajnych

pól. Naprzeciw wyszedł doń jakiś człowiek, który rzekł, iż podobnie jak jego rezydencja również

miasto nazywa się Ma’rib, ale mieszkający tu lud zwie się Arim i jest plemieniem dżinnów - on

sam natomiast jest ich królem i władcą, zwącym się Ieleb I Sa’b. Gdy rozmawiali, obok przeszła

dziewczyna tak nadzwyczajnej piękności, że Hadhad nie potrafił oderwać od niej wzroku.

Wówczas król dżinnów rzekł: „Dziewczyna ta jest moją córką, jeśli więc chcesz, dam ci ją za

żonę, albowiem uratowałeś jej życie. To ona właśnie była gazelą, którą ocaliłeś od wilka, i całego

jej życia nie starczy, by ci się za to odwdzięczyć. Przybądź więc za dni trzydzieści na

uroczystości weselne wraz ze swoją rodziną i książętami”.

Hadhad zawrócił i wkrótce miasto duchów zniknęło mu z oczu. Po dniach trzydziestu jednak

ściągnął wraz ze swoją świtą na weselne gody. Tymczasem dżinny zbudowały pałace z

fontannami i założyły ogrody. Król Ieleb przyjmował ich i gościł w najwspanialszy sposób przez

trzy dni i trzy noce, dopóki jego córki Harury nie wprowadzono w komnaty Hadhada.

Pałac stał się teraz jego rezydencją. A Harura została matką Bilkis”.

(Bilkis jest arabskim imieniem królowej Saby.)

Historyk i leksykograf Nashwan ibn Sa’id, zmarły około 1195 roku, pisał, że miasto, które

wynurzyło się z nicości, było zbudowane z metalu, stało na czterech potężnych kolumnach ze

srebra, a woda płynęła przez nie metalowymi kanałami.

Nieco bardziej pomocny jest tu stary Semeida ibn Allaf, który wie, że królowa Saby alias Bilkis

miała dwa ogrody nawadniane przez dwa źródła, wytryskujące z ogromnej zapory wodnej.

Zapora wodna z Maribu

Starożytni autorzy pisali o niej, przedstawiając ten cud techniki jako najwspanialsze osiągnięcie

arabskiej sztuki inżynierskiej i kamieniarskiej. Mur zapory miał u podstawy 70 m szerokości, a jego

długość wynosiła 615 m - wielkości te są porównywalne z dzisiejszymi zaporami. Rozciągając się

między wzniesieniami górującymi nad doliną (Góra Dżebel Balaq al Qibli po północnej stronie i

Dżebel Balaq Awsat po stronie południowej) zapora zatrzymywała coroczne okresowe powodzie

nadchodzące z Wadi Adana. Przy zboczach gór budowniczowie wznieśli z dokładnie obrobionych

ciosów kamiennych śluzy i kanały odpływowe - kierowano tamtędy drogocenne strumienie wody

do północnego i południowego ogrodu królowej. W spojenia między kamieniami nie da się wcisnąć

nawet ostrza scyzoryka.

Najlepiej zachowała się śluza południowa. Monolityczne mury wpuszczono w kamienne

– 1 –

podłoże. Między skałami a murem zapory dawni inżynierowie zbudowali właściwą śluzę - składają

się na nią prostokątne ciosy kamienne łączone na krzyż. Ściana śluzy przetrwała. Jej szerokość

wynosi 4,63 m, najcięższe i najniżej leżące bloki kamienne mają długość 3,54 m i grubość 51 cm. Z

właściwych wrót śluzy nie pozostało ani śladu. W razie powodzi masy wody wpadały najpierw do

specjalnej niecki wypadowej, rozpraszającej impet wynikający z różnicy poziomów, a następnie

wpływały do kanału głównego, skąd licznymi kanałami bocznymi kierowano je na pola, leżące na

południu. Ówcześni budowniczowie bardzo chytrze rozwiązali problem chwilowego przepełnienia

kanału głównego - zaopatrzyli go w specjalny upust, przejmujący nadmiar wody i kierujący go w

dół wadi.

Od budowli po stronie południowej zapora ciągnie się w poprzek doliny przez prawie 600 m do

budowli po stronie północnej. Także i tu śluza zachowała się w całkiem niezłym stanie, także i tu

woda trafiała najpierw do niecki wypadowej, dopiero potem zaś kanałem głównym do „ogrodu

północnego”. Ogromne masy usypanej ziemi pomagały murom wytrzymać napór wody; tutaj też

zbudowano - żeby być przygotowanym na każdą sytuację - wznoszący się stopniowo mur

przelewowy, regulujący poziom wody w jeziorze zaporowym.

– 2 –

W 1982 roku na Uniwersytecie Zuryskim Ulrich Brunner przedstawił rozprawę doktorską na

temat starej oazy Marib; w swojej pracy przytoczył między innymi wyniki badań

przeprowadzonych w tamtym rejonie przez firmę Elektrowatt z Zurychu, która buduje zapory

wodne na całym świecie. Firma ta zresztą zaprojektowała na zlecenie rządu jemeńskiego również

nową zaporę w okolicach Maribu.

W studium tym przedstawiono tezę, że w czasach królestwa Saby w okolicach Maribu

nawadniano sztucznie około 9 tys. ha pól uprawnych i że największy przepływ wody w okresie

dwuletnim wynosił 950 m 3 na sekundę. „Przeciętnie raz na dziesięć lat można było oczekiwać

największego przepływu w granicach 3750 m³ na sekundę, a w przypadku stuletniej największej

wody należało się spodziewać przepływu wynoszącego 7250 m 3 na sekundę”. Oznaczało to, że

zapora mogła się wówczas napełnić w czasie nieco dłuższym niż dwie godziny - zaprojektowanie

muru przelewowego zapobiegało katastrofie runięcia zapory. Według najświeższych obliczeń każdy

kanał główny zapewniał odpływ wody z szybkością około 30 m 3 na sekundę, zapas wody

zgromadzony w jeziorze mógł tym samym pokryć dwunastodniowe zapotrzebowanie obu ogrodów

na wodę - tzn. około 60 mln m 3 .

– 3 –

System irygacyjny z Maribu był kilkakrotnie uszkadzany. Dotyczy to jednak tylko samej zapory

- śluzy pozostały nienaruszone. Legenda mówi, że pierwszą zaporę wodną w Maribie zbudowano z

ziemi i z kamieni już w 1700 roku p.n.e. - dopiero Sabejczycy wybudowali tamę murowaną i

wyposażoną w śluzy, które można podziwiać po dziś dzień. Zachował się też przekaz mówiący o

zawaleniu się zapory około 500 roku p.n.e. - naprawa wymagała pracy 20 tys. ludzi. W końcu

nastąpiło najpoważniejsze przerwanie zapory. Ogromne masy wody porwały ze sobą to, co

budowano przed tysiącami lat, niszcząc przy okazji pola i ogrody.

Mówi o tym XXXIV sura Koranu, „Sabejczycy” (w. 16 n.):

„Oni jednak odwrócili się. / Posłaliśmy wtedy na nich powódź z Al Arim / i zamieniliśmy ich

dwa ogrody / na dwa inne ogrody, posiadające gorzkie owoce: / tamaryszki i kilka drzew

lotosu. / Tak odpłaciliśmy im za to, / iż oni nie uwierzyli”.

Urządzenia irygacyjne budowano w całym starożytnym Jemenie, również zapory małe -

wszystkie one razem nie gromadziły jednak tyle wody co zapora w Maribie, który dzięki temu

wyrósł na wielkie miasto handlowe, otoczone bujnymi ogrodami i polami dającymi obfite plony.

Kadzidło

Grecki historyk Herodot (ok. 490 - 425 p.n.e.), podróżujący po Bliskim Wschodzie, pisze, że w

Babilonie wydawano rocznie tysiąc talentów srebra na kadzidło palone na cześć boga Baala:

Egipcjanie - którzy kadzidłem poprawiali jakość powietrza w świątyniach i dodawali go jako

substancji zapachowej do smoły ziemnej używanej przy mumifikowaniu zwłok - pokrywali swoje

– 4 –

zapotrzebowanie na kadzidło robiąc wyprawy nad Morze Czerwone.

W trakcie pogrzebu swojej długoletniej kochanki a późniejszej żony, Poppei Sabiny, cesarz

Neron urządził w Rzymie prawdziwą kilkudniową kadzidlaną orgię - w niebo wzniosło się więcej

kadzidła, niż zbierała go w ciągu roku cała Arabia.

Ale kadzidło było nie tylko balsamicznym i narkotycznie pachnącym środkiem płatniczym i

kosztowną, ofiarą dla bogów. Grecki lekarz Hipokrates (ok. 460 - 375 p.n.e.) odkrył jego lecznicze

właściwości w przypadku astmy i chorób macicy oraz jako dodatku do balsamów kosmetycznych.

Ten cudowny środek przepisywany przez jego uczniów był prawdziwym przebojem ówczesnej

medycyny.

To, co Hipokrates uważał za nowość, Mojżesz i jego lud stosowali już w trakcie exodusu, 800 lat

wcześniej, do dezynfekcji zapobiegającej zarazom.

„I rzekł Mojżesz do Aarona: Weź kadzielnicę, włóż w nią ogień i z ołtarza, nasyp kadzidła i

udaj się śpiesznie do zboru, i dokonaj za nich przebłagania, gdyż Pan rozgniewał się i zaczęła się

plaga. Aaron wziął kadzielnicę, jak mu powiedział Mojżesz, i pobiegł w sam środek

zgromadzenia, gdzie już zaczęła się plaga wśród ludu. Nasypał kadzidła i dokonał przebłagania

za lud. Stanął pomiędzy umarłymi i żywymi, i plaga została powstrzymana”. (IV Mojż. 17, 11 –

13)

Można więc stwierdzić, że tym, czym dla współczesnych Arabów jest ropa naftowa,

przynosząca stale duże dochody, w zamierzchłych czasach było kadzidło, zasilające finansowo

władców.

Kadzidło pozyskuje się z aromatycznej żywicy kadzidłowca (Boswellia carteri) - te dziko

rosnące krzewy, osiągające do trzech metrów wysokości, udają się najlepiej na suchych wapiennych

wybrzeżach Hadramaut, nad dzisiejszą Zatoką Adeńską, aż po Zufar w Omanie. Ich kora jest

szorstka i pstrokata, czym przypomina nieco korę brzóz. Pod spodem znajduje się warstwa bardziej

miękka, zawierająca - podobnie jak drzewo gumowe - kleistą żywicę o barwie mleka. Wczesną

wiosną żywica pulsuje w pniu, który nacina się w wielu miejscach, żeby dać jej odpływ. W ciepłym

powietrzu krople żywicy zastygają w grudki, które po tygodniu zeskrobuje się i wyrzuca. Po

miesiącu czynność tę się powtarza. Żywicę, płynącą teraz ze zranionego drzewa i szybko

wysychającą, sprzedaje się jako kadzidło pośledniejszej jakości. Dopiero trzecie nakłuwanie drzewa

podczas gorących miesięcy letnich pozwala na otrzymanie kadzidła najwyższej jakości. Niewolnicy

ugniatają zebrany surowiec w grudy, potem następuje proces oczyszczania i w końcu kadzidło

dostarcza się w koszyczkach na miejsce magazynowania i rozdziału.

Następnie kadzidło transportowano wielkimi karawanami do miejsc gdzie towar ten ceniono na

wagę srebra, a niekiedy złota. Największe korzyści z handlu kadzidłem czerpał Marib.

Wyjaśniałoby to zarówno problem finansowania tak ogromnych budowli... jak i upadku

kwitnącego miasta i królestwa Sabejczyków. Ostatnie zawalenie się zapory, której nie dało się już

odbudować, spowodowało po prostu zanik dochodów. Potem kadzidło transportowano drogą

morską.

Marib

Jadąc z Hadramaut do Sany w roku 1589, jezuita Pero Pais przejeżdżał przez Marib - zwiedzał to

miejsce z szacunkiem, a potem napisał o potężnych blokach z kamienia i nieznanych napisach,

których nikt nie potrafi odczytać.

Prawie dwieście lat później, w roku 1762, po Jemenie jeździła duńska ekspedycja pod

kierownictwem niemieckiego podróżnika-badacza, Carstena Niebuhra (1733 - 1815). Niebuhr jako

jedyny członek wyprawy powrócił do Europy, gdzie w wielu swoich książkach ukazał nauce

arabskie skarby - wspaniałe pomniki przeszłości i nie dające się odczytać inskrypcje.

– 5 –

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: