PRACA
DYPLOMOWA
WYŻSZA SZKOŁA BIZNESU
w Gorzowie Wlkp.
XXXX XXXX
WYBRANE ASPEKTY
SŁUŻBY BEZPIECZEŃSTWA
I HIGIENY PRACY
Specjalność: Praca dyplomowa napisana pod
Zarządzanie bezpieczeństwem kierunkiem:
pracy mgr XXXXX XXXXX
Gorzów Wlkp., czerwiec, 2010 roku
SPIS TREŚCI
WSTĘP………………………………………………………………………………………..4
RODZIAŁ 1. PODSTAWY PRAWA PRACY…………………………………………..…5
1.1 Początki Powstania Służby BHP w Polsce……………………………………………...…5
1.2 System Ochrony Polskiego Prawa Pracy………………………………………..................7
1.3 Prawo powszechnie obowiązujące………………………………………………….…..….8
1.4 Przepisy zakładowe stanowione w drodze porozumienia………………………….…..…..8
1.5 Zasady Bezpieczeństwa i Higieny Pracy………………………………………………..…9
1.6 Organizacja Ochrony Pracy w Polsce…………………………………………………..….9
ROZDZIAŁ 2. CHARAKTERYSTYKA SŁUŻBY BHP……………...…………………11
2.1 Wstęp do rozdziału………………………………………………………………………..11
2.2 Definicja służby BHP……………………………………………………………………..11
2.3 Zasady powołania, obowiązki, uprawnienia……………………………………………...12
2.4 Powierzenie wykonania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy………………… 13
2.5 Pracodawca wykonujący zadania służby bhp…………………………………………….13
2.6 Uzupełnienie wymagań kwalifikacyjnych………………………………………………..14
2.7 Cechy osobowości pracownika służby BHP……………………………………………...15
2.8 Wiadomości i umiejętności w zawodzie behapowca……………………………………..17
RODZIAŁ 3. PRAGMATYKA DZIAŁANIA SŁUZBY BHP…………………………...20
3.1 Pragmatyka działania służby bhp…………………………………………………………20
3.2 Badanie okoliczności i przyczyny oraz tworzenie dokumentacji z wypadku przy pracy...22
3.3 Analiza stanu bhp………………………………………………………………………....24
3.4 Szkolenie wstępne, instruktaż ogólny……………………………………….……………25
4.1 Państwowa Inspekcja Pracy………………………………………………………………27
4.2 Państwowa Inspekcja Sanitarna…………………………………………………………..27
4.3 Społeczna Inspekcja Pracy………………………………………………………………..28
PODSUMOWANIE I WNIOSKI…………………………………………………………..29
BIBLIOGRAFIA……………………………………………………………………….…...31
WSTĘP
Wypracowany przez lata system ochrony pracy w Polsce wykreował służbę bezpieczeństwa i higieny pracy jako niezbędny element będący w całości systemu ochrony pracownika jago stałą i ważną częścią. Zadania przydzielone do wykonania przez służbę bezpieczeństwa i higieny pacy w zakładzie są coraz większe. Unormowania prawne w oparciu o badania naukowe środowiska pracy co raz uściślają i powiększają zakres działań służby bhp. Sama definicja służby bhp sprowadza do utworzenia komórki bhp w zakładzie nie tworzy automatycznie służby bhp. To człowiek, który tam pracuje wypełnia treścią swych działań zadania przypisane komórce bezpieczeństwa i higieny pracy.
To prawda system prawny ukierunkowuje i określa zakres tych działań ale nie normuje wszystkich trudności na jakie narażona jest w swym działaniu służby bhp.
Wspomniana wcześniej komórka bhp znajduje się w środowisku pracy konkretnego zakładu, jest to środowisko pracy służby bhp, na którą składa się: dynamiczny proces produkcyjny, pracodawca jako indywidualna osobowość, osoby kierujące pracownikami, sami pracownicy, wyposażenie techniczne stanowisk produkcyjnych, wszelkiego rodzaju przepisy, normy regulujące funkcjonowanie firmy, wszelkiego typu zagrożenia występujące w procesie pracy oraz wyposażenie techniczne stanowiska służby bhp.
Na koniec sam pracownik służby bhp, jego osobowość, przygotowanie merytoryczne, jego doświadczenie życiowe i inne umiejętności, które mogą być przydatne w realizacji nałożonych na niego zadań.
W tym zakładowym tyglu gdzie każdy ma swoje zadanie do wykonania to „behapowiec” musi znaleźć złoty środek aby wszystkich „pogodzić” i osiągnąć swój cel, który jest szczytny bo dotyczy bezpieczeństwa pracowników. Wykonując pracę służba bhp zdaje swoisty egzamin przy każdej kontroli zewnętrznej, Państwowej Inspekcji Pracy czy Państwowej Inspekcji Sanitarnej czy wewnętrznej Społecznego Inspektora Pracy. Uwzględniając wszystkie te aspekty pracy służby bhp, jawi się obraz pracy trudnej i odpowiedzialnej wymagającej od tej służby posiadanie wielu umiejętności technicznych, psychologicznych, społecznych, organizacyjnych, a na interdyscyplinarnej wiedzy kończąc.
Celem pracy jest przedstawienie w zarysie wybranych aspektów pracy służby bhp i roli jaką spełnia w zakładzie służba bhp. Wykonując swe zadania sprawia że pracownik staje się podmiotem w zakładzie. Pomimo tego że wykonuje swe zadania w specyficznym środowisku jakie stwarza zakład pracy, i wbrew obiegowym opinią że jest to praca mało znacząca ( niski prestiż zawodu ) generująca jedynie koszty, a w opinii niektórych pracodawców utrudniająca pracę. Jednak praca służby bhp cywilizuje procesy pracy, ma wpływ na jakość pracy, spełnia role wychowawcze, uczy poprawnych zachowań, ma nieoceniony wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie pracowników. Praca składa się z trzech rozdziałów.
W pierwszym opisano początki powstawania służby bhp, system prawa pracy w Polsce, prawo zakładowe stanowione w drodze porozumienia, organizacja ochrony pracy w Polsce.
W drugim rozdziale opisano charakterystyką służby bhp, definicje służby bhp, zasady powołania, obowiązki i uprawnienia służby bhp, powierzanie zadań służby bhp, pracodawca wykonujący zadania służby bhp, uzupełnienie wymagać kwalifikacyjnych, cechy osobowości pracownika służby bhp, wiadomości i umiejętności w zawodzie behapowca.
W trzecim rozdziale opisano pragmatykę działania służby bhp, badanie okoliczności i przyczyn oraz tworzenie dokumentacji wypadku przy pracy, aktualizacja stanu bhp, szkolenie wstępne instruktaż ogólny. W ogólnym zarysie opisano wybrane przykłady praktycznego działania służby bezpieczeństwa i higieny pracy.
W czwartym rozdziale opisano współpracę służby bhp z organami kontrolnymi takimi jak: Państwa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Społeczna Inspekcja Pracy.
ROZDZIAŁ1. PODSTAWY PRAWA PRACY
1.1 Początki Powstania Służby BHP w Polsce
W służbie bhp wymagane są podstawy prawne i na ich podstawie wykonywanie określonych czynności związane z ochroną i bezpieczeństwem pracowników przy wykonywaniu pracy. „Wszystko zaczęło się w województwie śląskim w 1920 roku, kiedy to przedstawiciel rady zakładowej jednego z zakładów przemysłowych został oddelegowany do uczestniczenia w badaniu okoliczności i przyczyn wypadków”[1], tym samym rozpoczęła się jakby droga ewolucji, różnych koncepcji, modeli systemów ochrony pracowników w pracy. W okresie międzywojennym szczególnie w latach 1927-1929 wydane zostały ustawy, dekrety , rozporządzenia a niektóre miały kapitalne znaczenie dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy jak i chorób zawodowych, choćby Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 22 sierpnia 1927 roku, o zapobieganiu chorobom zawodowym i ich zwalczaniu (Dz. U. RP Nr 78,poz. 676), czy rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 16 marca 1928 r. o bezpieczeństwie i higienie pracy (Dz. U. RP. Nr 35, poz. 325).Szczegółowe przepisy obejmowały branże górnictwa, leśnictwa po gospodarkę morską . Były to podwaliny prawne w zakresie tworzenia służb bezpieczeństwa o higieny pracy w Polsce. Rok 1933 to następne poczynania, intensyfikujące tworzenie się służb bhp na terenie całego kraju, tj. uściślono działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powierzając administrowanie majątkiem ubezpieczenia wypadkowego oraz prowadzenia akcji zapobiegania wypadkom w zatrudnieniu oraz chorobom zawodowym. Natomiast 14 i 15 grudnia 1933 roku, w Warszawie odbył się I zjazd inżynierów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy zorganizowany przez Instytut Spraw Społecznych. Działania te podsumowały okres poprawy jakościowej i ilościowej działań służb bhp, gdyż życie przynosiło coraz to nowe wyzwania , ale pierwsze kroki w stworzenie służb bhp zrobiono[2].
Nastąpiła przerwa spowodowana II wojną światową, która pozrywała więzi, zniweczyła plany i działania dotychczasowych ( przedwojennych) służb bhp . Powstało nowe państwo Polska Rzeczpospolita Ludowa które zajęte odbudową zniszczeń nie przywiązywało należytej wagi sprawom bezpieczeństwa i higieny pracy, w stopniu jakie były oczekiwania , choć trzeba zaznaczyć że w czerwcu 1949 roku, na II Kongresie Związków Zawodowych opracowano ustawę o społecznej inspekcji pracy którą sejm uchwalił 4 lutego 1950 roku.
Do roku 1951 wdrożono nowy system ochrony pracy, tj. działała inspekcja państwowa i społeczna oraz wdrożono system odpowiedzialności za sprawy bhp dyrekcji zakładów, związków zawodowych, powstawały rady zakładowe związków zawodowych oraz Koła BHP, następnie komisje ochrony pracy, które za zadanie miały koordynację systemu.
Funkcjonowała już przemysłowa służba zdrowia, stworzono jednak ochrony pracy system który był nie wydolny, pogarszały się warunki bhp w zakładach. Przeciwdziałając tym tendencjom nieudolności w 1952 roku, w porozumieniu z Centralna Radą Związków Zawodowych powołano dziewiętnastu, specjalnych technicznych inspektorów pracy w Departamencie Pracy obsadzając trzynaście kluczowych gałęzi przemysłu: górnictwa, hutnictwa żelaza i stali oraz metali nieżelaznych, przemysłu chemicznego, przemysłu elektromaszynowego, przemysłu lekkiego, przemysłu drzewnego, celulozowo-papierniczego, przemysłu szklarskiego. Powołanym inspektorom dano dużo uprawnień i swobody w działaniu. Władza PRL musiała podjąć kroki w poprawie sytuacji bhp, statystyki były dramatyczne w 1953 roku, było 225 tysięcy wypadków przy pracy, w których zginęło 2004 pracowników. Wskaźnik częstotliwości wypadków osiągnął średnio 37 %, w górnictwie i energetyce 178,5 %, rolnictwie 55,5% [3].
Ta sytuacja zmuszała do radykalnych działań w celu poprawy tych fatalnych wyników . Przełom nastąpił 01.08.1953 roku kiedy to podpisana została uchwała nr 592 Prezydium Rządu w sprawie zapewnienie postępu w dziedzinie bhp ( MP z 1953 r. Nr A-83,poz. 979) , jest to oficjalna data utworzenia służby Bhp Polsce. W ministerstwach powstały samodzielne stanowiska głównie inspektorów, osoby na tych stanowiskach powinny posiadać wyższe techniczne wykształcenie i podlegały bezpośrednio ministrom. Uchwała zobowiązała ministrów do tworzenia stanowisk starszego inspektora bhp wymogiem wykształcenia wyższego technicznego. Prezydium rządu postanawia , że w większych zakładach pracy oraz zakładach o znacznym zagrożeniu bezpieczeństwa życia i zdrowia pracowników należy utworzyć jedno lub wieloosobowe stanowiska starszych inżynierów lub techników bezpieczeństwa i higieny pracy. Stanowiska te dotyczyły zakładów powyżej 1 000 pracowników , ale nie mniej niż 500 pracowników. Personel inżynieryjno-techniczny powinien posiadać kwalifikacje :
· starszy inżynier bhp – ukończone wyższe studia techniczne odpowiednie dla danej gałęzi gospodarki narodowej i 3 lata praktyki zawodowej oraz świadectwo ukończenia kursu bezpieczeństwa i higieny pracy dla personelu inżynieryjno-technicznego.
· inżynier bezpieczeństwa i higieny pracy – ukończone wyższe studia techniczne oraz świadectwo ukończenia kursu bezpieczeństwa i higieny pracy dla personelu inżynieryjno-technicznego,
· technik bezpieczeństwa i higieny pracy: w przemyśle budownictwie co najmniej ukończoną zasadniczą szkołę zawodową, najmniej 3 lata praktyki zawodowej w danej specjalności ( łącznie z pracą w służbie bezpieczeństwo i higiena pracy) oraz świadectwo z ukończenia kursu bhp
Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania w porozumieniu ministrem pracy wydali instrukcję w sprawie organizacji i zakresu działania służby bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwach i zakładach pracy , natomiast ministrowie zostali zobowiązani do przygotowania planów i programów szkoleń w rozmiarze 20 godzin obowiązkowego szkolenia zakładowego poza godzinami pracy.
Uchwała zobowiązała Ministra Szkolnictwa Wyższego do organizacji studiów w zakresie ochrony pracy w wyższych szkołach technicznych w tym wprowadzenie obowiązkowej nauki o ochronie pracy we wszystkich wyższych szkołach technicznych.
Podobne zadania zostały wyznaczone dla średnich szkół medycznych jako nauka o ochronie pracy[4]. Uchwała 592 z 1953 roku stworzyła system organizacji i funkcjonowania służby bhp w Polsce, dzięki niej stworzono prawne podwaliny w wyniku czego w strukturach zakładów pracy na trwale zaistniała służba bhp .
W kolejnych latach następował postęp cywilizacyjny zwrócono uwagę na ergonomię , na bezpieczne konstrukcje maszyn zaczęto wykorzystywać innowacyjne rozwiązania technologiczne. Wydano wiele ustaw precyzujących bezpieczeństwo pracownika w środowisku pracy. Działania te poprawiły bezpieczeństwo pracy i eliminowały zagrożenia związane z ludzkim błędem wynikającym z eksploatacji i obsługi maszyn i urządzeń.
Obecnie w ochronie bezpieczeństwa pracownika stosuje się wyniki osiągnięć naukowych wprowadza się systemy zarządzania , poprawia się jakość oraz wzrost bezpieczeństwa pracy dbając jednocześnie o środowisko naturalne człowieka [5].
1.2 System Ochrony Polskiego Prawa Pracy
· Konstytucja,
· Ustawy ( Kodeks pracy )
· Zasady bhp ,
· przepisy zakładowe stanowione w drodze porozumienia,
Prawo pracy jest częścią europejskiego systemu prawnego natomiast europejskie prawo pracy nie ma uregulowań praw i obowiązków pracowników związanych ze świadczeniem pracy. W tej kwestii wypełniają lukę prawną krajowe systemy prawa pracy.
System prawny ochrony pracy w Polsce opiera się na źródłach prawa wskazanych w Konstytucji RP, która jest zasadniczym aktem prawnym mówiącym o prawie do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, gdzie art.24 mówi że, praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy.
art. 66 1. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.
art. 68 1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. [6] Ustawą która określa prawa i obowiązki obywateli w tym zakresie jest Kodeks pracy który w art.9 definiuje prawo pracy oraz wskazuje na inne źródła prawa pracy takie jak porozumienia zawierane między pracownikami lub ich reprezentantami w osobach związków zawodowych a pracodawcami zwierającymi układy zbiorowe pracy i inne porozumienia np. akty wewnątrzzakładowe w formie regulaminów i statutów[7].
Podstawowe uregulowania kodeksowe z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy znajdują się w dziale X Kodeksu. W dziale VII zawarte są unormowania prawne dotyczące ochrony pracy kobiet a w dziale IX ochrony pracy młodocianych.
Kodeks pracy jako akt prawny w zakresie prawa pracy uchwalony przez Sejm w 1974 roku, zaczął obowiązywać od 1 stycznia 1975 roku, do dnia dzisiejszego wielokrotnie nowelizowany w związku z ewolucją dostosowania polskiego prawa pracy do wymogów prawa unijnego.
Kodeks pracy stanowi akt prawny wytyczający poziom i zakres ochrony pracownika gwarantującego prawną ochronę bezpieczeństwa i higieny pracy.
art. 297 Dział X Kodeksu pracy określa podstawowe obowiązki pracodawcy tj. :
1) Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy.
2) Pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, w szczególności :
W dalszych rozdziałach X działu unormowane są prawa i obowiązki pracownika , obiekty budowlane i pomieszczenia, maszyny i inne urządzenia techniczne, czynniki oraz procesy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia.
Rozdział VI profilaktyczna ochrona zdrowia,
Rozdział VII wypadki i choroby zawodowe,
Rozdział VIII szkolenie,
Rozdział IX środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze,
Rozdział X służba bezpieczeństwa i higieny pracy,
Rozdział XI konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy,
Rozdział XII obowiązki organów sprawujących nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi, państwowymi albo samorządowymi,
Rozdział XIII przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące wykonywania prac w różnych gałęziach pracy[8].
W unormowaniach prawnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy wprowadzone zostały zasady bhp .
1.3 Prawo powszechnie obowiązujące
Bardzo istotne są przepisy powszechnie obowiązujące, są to akty wykonawcze rozwijające i uściślające postanowienia działu X Kodeksu pracy, wydane na podstawie art. 237 15. Wśród tych przepisów prawnych z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy wyróżniamy:
· ogólne przepisy bhp- oraz branżowe, wydawane przez ministrów a uzgadniane z M. Pi P.S. zaliczane do przepisów prawa pracy, jak ustawy nadzór i kontrola nad warunkami pracy. Ponadto wpływ na bhp mają ustawy o :
a) Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy,
b) Ustawa o Inspekcji Sanitarnej,
c) Ustawa o dozorze technicznym,
d) Prawo budowlane,
e) Prawo górnicze,
f) Prawo atomowe [9]
· przepisy stanowione na podstawie art. 9 Kodeksu pracy są przepisami prawa pracy które dzielimy na :
a) przepisy stanowione w drodze porozumienia zawartego pomiędzy pracodawcą a związkami zawodowymi, a tam gdzie nie ma związków zawodowych z przedstawicielami pracowników wybranych w tym celu,
b) przepisy ustanowione przez samego pracodawcę.
1.4 Przepisy zakładowe stanowione w drodze porozumienia
Na podstawie przepisów działu XI Kodeksu pracy w którym uregulowane zostały sprawy porozumień zbiorowych (dotyczą ponad zakładowych i zakładowych układów zbiorowych) strony zwierające UZP mają swobodę dowolnych ustaleń treści zapisów jednakże nie mogą wprowadzać do UZP zapisów mniej korzystnych od zawartych w przepisach obowiązujących. Nie może wystąpić sytuacja, że w zapisach UZP ograniczono bezpieczeństwo pracownika. W zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w układach zbiorowych pracy mogą być wprowadzone dodatkowe uprawnienia pracownicze lub uszczegółowione uprawnienia wynikające z przepisów ogólnie obowiązujących.
Najczęściej występujące uregulowania dotyczą, dodatkowych przywilejów zdrowotnych, dodatkowych urlopów, skróconego czasu pracy dla pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi.
Następnym wewnętrznym aktem prawnym regulującym sprawy bhp w zakładzie pracy jest regulamin pracy. Zakres zapisów regulaminu pracy określony jest art. 104 1. Kodeksu pracy, który wskazuje jakie zapisy powinny być zawarte w regulaminie w zakresie wyposażenia pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej, wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym i kobietom, informacje o sposobie informowania pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą .
Regulamin pracy ustalany jest przez pracodawcę w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub gdy taka organizacja nie działa u pracodawcy , regulamin w takim wypadku ustala sam pracodawca.
Regulamin nie musi być ustalony jeżeli jego zakres prawny zawarty jest w obowiązującym układzie zbiorowym pracy. Zapisy regulaminu nie mogą naruszać praw pracownika zawarte w ustawach powszechnie obowiązujących.
Z treścią regulaminu pracy pracodawca ma obowiązek zapoznać każdego pracownika. [10]
...
Sylwunia1978