Administracja publiczna we Francji
Forma państwa i system rządów
-Republika Francuska
-System demokratycznego państwa
-System semiprezydencki (system zracjonalizowanego parlamentaryzmu lub
system prezydencko – parlamentarny)
-Trójpodział władzy
-Silna władza wykonawcza
-Dualistyczny model władzy wykonawczej
-Instytucja referendum (o jego przeprowadzeniu decyduje na wniosek rządu lub
jednej z izb parlamentu, prezydent).
-Państwo unitarne
-Układ wieloszczeblowy:
- regiony,
- departamenty,
- terytoria zamorskie,
-terytoria o specjalnym statusie i gminy
Władza wykonawcza
jest dwuczłonowa i należy zarówno do rady ministrów, na czele której stoi premier, jak i do prezydenta
Prezydent
-wybierany na 5-letnią kadencję,
-sprawuje nadzór nad polityką zagraniczną i obronną,
-posiada prawo zarządzenia referendum,
-powołuje i odwołuje rząd, obsadza najwyższe stanowiska w państwie,
desygnuje kandydata na premiera przewodzi Radzie Ministrów, jest
zwierzchnikiem sił zbrojnych oraz ma prawo parafowania traktatów
międzynarodowych
-jest faktycznym szefem rządu –przewodniczy jego posiedzeniom i podpisuje
wydawane przez niego dekrety
-może rozwiązać Zgromadzenie Narodowe
Prezydent nie rozwiązuje parlamentu, lecz decyduje się na współpracę z
wywodzącym się a opozycji rządem.
Rada Ministrów z Premierem na czele
-realizuje politykę państwa
-kieruje administracją oraz siłami zbrojnymi
-ma inicjatywę ustawodawczą oraz tworzy prawo (dekrety z mocą ustawy) w
dziedzinach, które nie są zastrzeżone dla parlamentu
należy do dwuizbowego parlamentu. Inicjatywa ustawodawcza we Francji należy niemal w całości do rady ministrów i prezydenta, aczkolwiek muszą oni stosować się do złożonej procedury legislacyjnej, obejmującej konieczność akceptacji projektów ustaw przed złożeniem w parlamencie przez Radę Stanu Francji.
Dwuizbowy Parlament
-Senat 321 senatorów wybieranych na 9-letnią kadencję
-Zgromadzenie Narodowe 577 deputowanych wybieranych na 5-letnią
kadencję
Kompetencje parlamentu są dość ograniczone
- nie obsadza stanowisk premiera i prezydenta,
- ma ograniczone uprawnienia ustawodawcze – uchwala ustawy w takich
dziedzinach jak budżet, obrona, prawa obywatelskie, prawo pracy,
-ratyfikuje umowy międzynarodowe,
-ma uprawnienia kontrolne w stosunku do rządu, prawo udzielania mu wotum
nieufności
Sądy:
- powszechne
- wojskowe
- administracyjne
- rozrachunkowe
Wszystkie cztery piony są trójinstancyjne. Na szczycie sądów powszechnych i
wojskowych znajdują się odpowiednie sądy kasacyjne. Na czele systemu sądów
administracyjnych znajduje się wydział kasacyjny Rady Stanu Francji. Naczelny
Sąd Rozrachunkowy jest ostatnią instancją sądów rozrachunkowych.
- około 36000 gmin zarządzanych przez rady oraz merów,
-100 departamentów posiadających rady,
-26 regionów, z tego 22 we Francji metropolitalnej i 4 regiony zamorskie,
kierowanych przez rady regionalne.
Władze różnych szczebli prowadzą działalność publiczną na różnych
poziomach. Przykładem może być tutaj edukacja, gdzie gminy zarządzają
szkołami podstawowymi, departamenty średnimi, a regiony wyższymi.
Jednak władze lokalne we Francji zajmują się tylko utrzymaniem
budynków, natomiast programy nauczania i nadzór nad nauczycielami jest
w gestii Ministerstwa Oświaty.
Na poziomie regionów i departamentów główną rolę w
administracji rządowej odgrywa PREFEKT:
-jest przedstawicielem państwa i rządu w terenie (region, departament),
-kieruje działalnością większości funkcjonariuszy państwowych w tych jednostkach,
-stoi na straży legalności działań władz samorządowych,
-jest organem administracji ogólnej,
-realizuje politykę państwa w regionie i departamencie oraz dba o zgodność działań administracji samorządowej z kierunkami polityki państwowej.
Część uprawnień administracyjnych oraz nadzór nad pewnym
wycinkiem spraw podatkowych przekazano politykom lokalnym
Regiony
Region uzyskał status społeczności lokalnej w 1982 roku a wraz z nim prawo do własnej
administracji poprzez wybierane rady.
Organ uchwałodawczy -RADA REGIONALNA,
-wybierana co 6 lat. Skład jej uzależniony jest od liczby ludności regionu,
średnio członków rady jest od 20 do 60.Część (określona procentowo) to radni
departamentu, merowie delegowani z poszczególnych gmin, także osoby
delegowane przez izby przemysłowo handlowe, część zaś deleguje premier,
m.in. spośród posłów parlamentu.
Rada pod względem organizacyjnym dzieli się na sekcje, np. urbanistyczną czy
oświatową,
-głównym zadaniem jest wydawanie opinii w zakresie rozwoju społeczno
ekonomicznego i planowanie gospodarczego.
Organ wykonawczy – PREZYDENT
-pełni funkcję zwierzchnika służb lokalnych.
-na mocy ustawy decentralizacyjnej przejął on znaczną cześć kompetencji
prefekta czyli przedstawiciela państwa w regionie. Mimo wzmocnienia
kompetencji to nadal
prefekt jest „filarem’ administracji samorządowej we Francji.
Departamenty
Organ uchwałodawczy -RADA GENERALNA
-składa się z 20 do 45 radnych, wybieranych na 6 lat w głosowaniu
powszechnym; w każdych wyborach odnawia się połowę składu rady .
-zadaniem rady jest omawianie najważniejszych spraw departamentu: budżetu ,
planów dotyczących zagospodarowania przestrzennego, powoływanie służb
departamentalnych ,transport.
-w okresie, w którym rada nie obraduje, jej funkcje pełni komisja
departamentalna złożona z członków rady generalnej; przygotowuje ona
projekty uchwał, decyzji, projekty budżetu.
Organ wykonawczy- PREZYDENT RADY
-postrzegany jako pierwszoplanowa postać departamentu,
-pomimo osłabionych kompetencji - prefekt ma prawo kontroli legalności, a
układ prezydent – prefekt ma charakter konkurencji.
Gmina
Organ uchwałodawczy gminy-RADA GMINY, wybierana w powszechnych
wyborach
-jest organem stanowiącym; jej liczebność zależy od wielkości populacji i stąd
może mieć od 9 do 69 członków czyli radnych,
-rozstrzyga swymi uchwałami sprawy gminy,
-formułowanie postulatów i wyrażanie opinii.
Organ wykonawczy- MER
-zwołuje sesje rady,
-przygotowuje projektu uchwał rady,
-wykonuje uchwały rady; m. in. zawiera umowy aprobowane przez radę,
decyduje o wydatkach, kieruje pracami komunalnymi, prowadzi przetargi,
reprezentuje gminę w sprawach rządowych itp.
gosicka