POLITECHNIKA RZESZOWSKA
ZAKŁAD POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH I SILNIKÓW SPALINOWYCH
Sprawozdanie z Laboratorium Budowy Samochodów
1.Cel ćwiczenia:
Zapoznanie się z budową i zasadą funkcjonowania skrzyni biegów trój wałkowej.
2. Wstęp teoretyczny:
Ze względu na sposób zmiany przełożeń skrzynie biegów można podzielić na:
(a) Stopniowe, w których ograniczoną liczbę przełożeń uzyskuje się skokami
(b) Bezstopniowe, w których w określonych granicach można uzyskać nieskończenie wielką liczbę przełożeń i zmiany ich zachodzą w sposób ciągły,
Do skrzyń biegów stopniowych należą skrzynie biegów:
· z kołami zębatymi o osiach stałych,
· z kołami zębatymi o osiach obracających się (planetarne)
Cechami charakterystycznymi skrzyń biegów z przekładniami zębatymi o osiach stałych są:
1. Liczba biegów- mogą być skrzynie trzybiegowe, czterobiegowe, pięciobiegowe itd.
2. Liczba przekładni znajdujących się w stałym zazębieniu z zębami śrubowymi, nazywane przekładniami cichobieżnymi,
3. Sposób włączania przekładni:
a) za pomocą włączania przesuwnie zębów kół współpracujących,
b) za pomocą sprzęgieł kłowych lub zębatych,
c) za pomocą sprzęgieł synchronizacyjnych,
d) za pomocą sprzęgieł ciernych
4. Sposób sterowania zmiany biegów:
a) ręczny bezpośredni ;
b) ręczny odległościowy;
c) pneumatyczny, hydrauliczny, elektryczny;
5. Układ konstrukcyjny, określający ilość wałków kół zębatych, ilość przekładni, rozmieszczenie kół zębatych, sposób przenoszenia napędu.
Przekładnie planetarne składają się z dwóch współpracujących kół zębatych tzw. koła słonecznego(mniejszego) i koła pierścieniowego o uzębieniu naciętym na powierzchni wewnętrznej oraz z umieszczonych między nimi kół zębatych, tzw. satelitów, obracających się wokół swojej osi, jak i obiegających wokół osi całego mechanizmu. Osie satelitów połączone są jarzmem(koszykiem).
Mechanizm planetarny staje się przekładnią wówczas gdy wyposażymy go w urządzenia do hamowania poszczególnych elementów lub łączenia ich ze sobą – hamulce lub sprzęgła.
Zaletą planetarnych skrzynek biegów jest to, że przełożenie uzyskuje się przez unieruchomienie elementów lub sprzęganie ich ze sobą co może odbywać się podczas przenoszenia napędu.
Najczęściej stosowany jest tzw. trzywałkowy układ skrzynek biegów, w którym wałek napędzający-sprzęgłowy i napędzany-główny są współosiowe. Równolegle do nich usytuowany jest wałek pośredni . Moment napędowy może być przekazywany bezpośrednio , dzięki sprzęgnięciu wałka sprzęgłowego z wałkiem głównym lub pośrednio – z wałka sprzęgłowego na wałek pośredni przez przekładnię stałą i z wałka pośredniego na wałek główny przez przekładnie poszczególnych biegów.
Napęd jest przekazywany następująco:
I bieg- wałek sprzęgłowy zazębienie stałe , wałek pośredni zazębienie pierwszego biegu(z21,z31), wałek główny i dalej przez układ napędowy do kół jezdnych,
II bieg- wałek sprzęgłowy zazębienie stałe, wałek pośredni zazębienie drugiego biegu(z22,z32),wałek główny i dalej,
III bieg- bezpośredni- przesuwne koło zębate drugiego biegu z32 zostaje sprzęgnięte z kołem zębatym na wałku sprzęgłowym. Napęd przekazywany jest bezpośrednio z wałka sprzęgłowego na wałek główny z pominięciem wałka pośredniego, który obraca się bez obciążenia.
Bieg wsteczny- wałek sprzęgłowy zazębienie stałe, wałek pośredni koło zębate z2R, osobno ułożyskowane koło zębate biegu wstecznego zR, przesuwne koło zębate pierwszego biegu z31,wałek główny i dalej.
wrona1977