w średniowieczu

w odrodzeniu

§   człowiek musi myśleć tylko o szczęściu wiecznym

§   umartwienia

§   wszyscy posłuszni papieżowi i cesarzo­wi

§   Ziemia centrum wszechświata

§   ciało więzieniem duszy

§   wzorem był asceta oraz rycerz wal­czący w obronie wiary i czci

§   Pismo Święte podstawową wykładnią nauki o świecie

§   książki przepisywane ręcznie były dro­gie i rzadko spotykane

§   zainteresowanie życiem, światem, czło­wiekiem

§   hasło: carpe diem

§   wiara w potęgę rozumu ludzkiego

§   wykorzystanie dowodów odkrywców na kształtowanie nowego poglądu na świat

§   wzorem człowiek — humanista

§   krytyka dotychczasowych poglądów na świat

§   przypomnienie poglądów starożyt­nych uczonych na temat kulistości Zie­mi

§   chęć poznania człowieka i otaczające­go go świata

§   wynalazek druku, książka zyskała po­pularność

dziedzina

przedstawiciel

dzieła

poglądy, zainteresowania, kierunki badań

astronomia

Mikołaj Kopernik

„O obrotach sfer niebies­kich"

— wykład  teorii  heliocentrycznej: Ziemia obraca się dookoła własnej osi oraz — razem z innymi planetami — dookoła Słońca — interesował się medycyną, gos­podarką, był kanonikiem warmińskim, prawdziwym człowie­kiem renesansu

przyrodo-znawstwo

Giordano Bruno

„O przyczynie i pierwszej zasadzie"

— teoria o nieskończoności Wszech­świata — uważał przyrodę za nieskończo­ną dynamiczną całość — był kontynuatorem myśli kopernikańskiej — wysunął postulat wolności ba­dań naukowych

doktryna polityczna

Niccolo Machiavelli

„Książę"

— ujął szeroko problematykę wła­dzy określając pojęcie racji stanu i potępiając bezsensowne okru­cieństwo — polityka   powinna   opierać   się na trzech zasadach: cnocie, ko­nieczności i szczęściu — hasło: „cel uświęca środki"

Jean Bodin

„Sześć ksiąg o Rzeczpos­politej"

— suwerenność realizuje się w ab­solutnej i nieograniczonej wła­dzy królewskiej, której granice zakreśla prawo boskie i ludz­kie

Erazm z Rotterdamu

„Pochwała głupoty"

— wykształcenie jest drogą do dos­konałości społeczeństw i rządów władców

Tomasz Morus

„Utopia"

— zniesienie gospodarki pieniężnej i prywatnej własności jest drogą do budowy sprawiedliwego spo­łeczeństwa

Andrzej Frycz Modrzewski

„O naprawie Rzeczpospoli­tej"

— widział potrzebę naprawy ustroju Rzeczpospolitej   Obojga   Naro­dów — głosił reformę wojska i szkolnic­twa

— nawoływał do zrównania praw szlachty i mieszczan

literatura

Franciszek Petrarka

liryki do Laury

— rozmiłowany w literaturze rzym­skiej (Wergiliuszu i Cyceronie) — pisał po łacinie wiersze, poematy, pisma polemiczne i traktaty naukowe

— sławę przyniosły mu liryki miłos­ne pisane po włosku

Jan Boccacio

„Dekameron"

— opowiadania   chwalące   piękno świata, uroki życia, młodość i ra­dość

— zachwycał się sprawnością umy­słu ludzkiego

— krytykował i ośmieszał obłudę obyczajową

William Szekspir

„Hamlet", „Otello", „Ro­meo i Julia", „Makbet", „Sen nocy letniej"

— pisał tragedie, komedie i dramaty historyczne

Jan Kochanowski

„Pieśni", „Fraszki", „Treny"

„Odprawa posłów greckich"

— największy polski poeta doby renesansu

— doskonalił język polski, zaszczepił na grunt polski nowe formy literackie

Mikołaj Rej

„Krótka rozprawa między

Panem, Wójtem a Plebanem", „Żywot

człowieka poczciwego"

— był pierwszym pisarzem, który pisał tylko w języku polskim