Status cudzoziemca w prawie polskim
Ćwiczenia 29.11.2009
Mgr Katarzyna Kaźmierska – Stępniak
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r o cudzoziemcach Dz.U.06.234.1694 zm.Dz.U.08.216.1367
Ustawa określa zasady i warunki wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu cudzoziemców z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tryb postępowania oraz organy właściwe w tych sprawach.
Ustawa z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. z 2006r. Nr 144, poz. 1043)
Ustawa określa zasady i warunki wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobytu oraz wyjazdu z tego terytorium: obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, obywateli państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym; obywateli Konfederacji Szwajcarskiej; członków rodzin w/w obywateli, którzy do nich dołączają lub z nimi przebywają - a także tryb postępowania i organy właściwe w tych sprawach.
(Art. 2) Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r o cudzoziemcach Dz.U.06.234.1694 zm.Dz.U.08.216.1367
Najistotniejsze znaczenie dla rozumienia pojęcia „cudzoziemiec” ma jego definicja legalna zawarta w art. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o cudzoziemcach, a w doktrynie definicji tej przyznaje się jej charakter uniwersalny. Stanowić ma ona swoiste lex generali przy interpretacji pojęcia cudzoziemca, użytego w innych aktach normatywnych chyba, że w sposób wyraźny wynika z nich przesłanka innego rozumienia tego pojęcia. Zgodnie z art. 2 ustawy o cudzoziemcach - cudzoziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego. Zgodnie z tą definicją cudzoziemcami są osoby fizyczne: obywatele państw obcych; osoby nie posiadające żadnego obywatelstw; osoby o nieokreślonym obywatelstwie.
Warunki wjazdu i pobytu cudzoziemców na terytorium RP uregulowane są przede wszystkim w:
ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r.o cudzoziemcach której przepisy stanowią w tym zakresie lex generali
ustawie z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin.
ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zasadnicze znaczenie dla określenia warunków przekraczania przez cudzoziemców granicy RP oraz ich pobytu na terytorium naszego kraju mają art. 13 i 15 uoc z których wynika, iż o ile ustawa nie stanowi inaczej, cudzoziemiec musi posiadać:
ważny dokument podróży;
ważną wizę lub inny ważny dokument uprawniający do wjazdu i pobytu na tym terytorium, jeżeli są wymagane;
zezwolenie na wjazd do innego państwa lub zezwolenie na pobyt w innym państwie, jeżeli zezwolenia takie są wymagane w przypadku przejazdu tranzytem;
środki niezbędne do pokrycia kosztów wjazdu na terytorium RP, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z terytorium RP;
przekroczenie granicy przez cudzoziemca może być uzależnione od uiszczenia przez niego opłaty związanej z wjazdem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wymaga tego zachowanie zasady wzajemności w stosunkach z innymi państwami. Opłata stanowi dochód budżetu państwa.
dokument podróży - dokument uznany przez właściwy organ Rzeczypospolitej Polskiej, uprawniający do przekroczenia granicy, wydany cudzoziemcowi przez organ państwa obcego, organ polski lub organizację międzynarodową albo podmiot upoważniony przez organ państwa obcego lub obcą władzę o charakterze państwowym.
wiza - zezwolenie wydane cudzoziemcowi przez organ polski lub organ, którego właściwość w tej sprawie wynika z postanowień umów międzynarodowych obowiązujących Rzeczpospolitą Polską lub organ państw obszaru Schengen, uprawniające go do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub innych państw obszaru Schengen, przejazdu przez to terytorium i pobytu na nim w czasie, w celu i na warunkach w nim określonych;
Cudzoziemca będącego obywatelem dwóch lub więcej państw traktuje się jako obywatela tego państwa, którego dokument podróży stanowił podstawę wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Cudzoziemiec wjeżdżający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej powinien wystarczające środki utrzymania na czas trwania planowanego pobytu oraz na powrót do państwa pochodzenia lub na tranzyt albo dokument potwierdzający możliwość uzyskania takich środków zgodnie z prawem.
Ustawodawca przewiduje jednak szereg wyjątków od tej zasady.
Obowiązek okazania środków utrzymania lub dokumentów potwierdzających możliwość uzyskania takich środków zgodnie z prawem nie dotyczy cudzoziemców przekraczających granicę:
na podstawie:
1. umów międzynarodowych, które przewidują zwolnienie cudzoziemca z obowiązku posiadania tych środków albo obowiązek pokrycia kosztów jego pobytu przez polskie organy państwowe lub instytucje publiczne,
2. wizy w celu repatriacji,
3. wizy w celu wykonywania pracy,
4. wizy w celu korzystania z ochrony czasowej,
5. wizy w celu udziału w postępowaniu w sprawie o udzielenie azylu,
6. karty pobytu,
7. wizy w celu korzystania z uprawnień wynikających z posiadania Karty Polaka;
w związku z niesieniem pomocy charytatywnej;
w związku z uczestniczeniem w akcji ratunkowej.
Posiadanie środków finansowych, o których mowa wyżej może być potwierdzone przez okazanie zaproszenia.
Cudzoziemiec może przedstawić jako dokument potwierdzający możliwość uzyskania wystarczających środków utrzymania zaproszenie, które mogą wystawić:
obywatel polski zamieszkujący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, oraz członek jego rodziny, zamieszkujący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i posiadający prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na tym terytorium;
cudzoziemiec przebywający bezpośrednio przed wystawieniem zaproszenia legalnie i nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub posiadający zezwolenie na osiedlenie się lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE;
osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Zaproszenie uzyskuje ważność z chwilą wpisania go, na wniosek zapraszającego, do ewidencji zaproszeń i jest ważne przez okres roku.
Na żądanie organu, który przyjął wniosek o wpisanie zaproszenia do ewidencji zaproszeń, zapraszający jest obowiązany przedstawić dokumenty potwierdzające możliwość wywiązania się z zobowiązania do pokrycia kosztów związanych z pobytem cudzoziemca, a w szczególności dokumenty potwierdzające posiadanie źródeł dochodów lub własnych środków materialnych i ich wysokość oraz dokumenty potwierdzające tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego lub możliwość zapewnienia cudzoziemcowi zamieszkania.
Decyzję o odmowie wpisania lub o unieważnieniu wpisania zaproszenia do ewidencji zaproszeń wydaje się, jeżeli:
zapraszanym jest cudzoziemiec, w przypadku którego zachodzi przynajmniej jedna z okoliczności
- jego dane znajdują się w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany;
- zachodzi obawa, że wydanie wizy mogłoby spowodować zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego albo naruszyć interes Rzeczypospolitej Polskiej w postępowaniu o wydanie wizy, złożył wniosek lub dołączył do niego dokumenty zawierające nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje, zeznał nieprawdę lub zataił prawdę albo, w celu użycia za autentyczny, podrobił lub przerobił dokument bądź takiego dokumentu jako autentycznego używał
2) sytuacja finansowa zapraszającego, a w przypadku osoby fizycznej także warunki mieszkaniowe, wskazują, że nie będzie on w stanie zadośćuczynić obowiązkom przyjętym na siebie w zaproszeniu;
3) zapraszający nie wykonał zobowiązań wynikających z uprzednio wystawionego zaproszenia;
Decyzję o unieważnieniu wpisania zaproszenia do ewidencji zaproszeń można wydać także na wniosek zapraszającego złożony co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem okresu, na który cudzoziemiec został zaproszony.
Unieważnienie wpisania zaproszenia do ewidencji zaproszeń powoduje utratę jego ważności.
Wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zapraszającego wpisuje zaproszenie do ewidencji zaproszeń lub wydaje decyzję o odmowie wpisania albo o unieważnieniu zaproszenia.
W ustawie o cudzoziemcach enumeratywnie określone zostały przesłanki wydania cudzoziemcowi decyzji o odmowie wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Cudzoziemcowi odmawia się wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli nie posiada ważnych dokumentów lub wizy, nie uiścił opłaty, do której uiszczenia był obowiązany, nie posiada dokumentu potwierdzającego posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub potwierdzającego pokrycie przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres zamierzonego pobytu na tym terytorium; wykorzystał dopuszczalny czas pobytu na terytorium państw obszaru Schengen przez 3 miesiące w okresie 6 miesięcy liczonych od dnia pierwszego wjazdu, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej; nie przedstawił dokumentów wystarczających do potwierdzenia celu i warunków planowanego pobytu; nie posiada wystarczających środków utrzymania w odniesieniu do długości i celu planowanego pobytu lub środków na powrót do państwa pochodzenia lub tranzyt albo dokumentu potwierdzającego możliwość uzyskania takich środków zgodnie z prawem; posiada podrobiony lub przerobiony dokument podróży, wizę lub inny dokument uprawniający do wjazdu i pobytu; dane cudzoziemca znajdują się w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepożądany; dane cudzoziemca znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen, o którym mowa w art. 92 Konwencji Wykonawczej Schengen, do celów odmowy wjazdu; wjazd lub pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego; wjazd lub pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub stosunków międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.
Mimo istnienia przesłanki uzasadniającej wydanie decyzji odmawiającej wjazdu nie można uczynić tego, jeśli cudzoziemiec:
. posiada zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w sytuacjach gdy:
· przepisy prawa polskiego wymagają od cudzoziemca osobistego stawiennictwa przed polskim organem władzy publicznej;
· wyjątkowa sytuacja osobista wymaga obecności cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; wymaga tego interes Rzeczypospolitej Polskiej;
· organ właściwy do prowadzenia postępowania w sprawie zwalczania handlu ludźmi stwierdza, że cudzoziemiec jest prawdopodobnie ofiarą handlu ludźmi
. posiada wizę jednolitą pobytową upoważniającą tylko do wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu przyjazdu ze względów humanitarnych, ze względu na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe.
Cudzoziemcowi, który nie spełnia warunków dotyczących wjazdu określonych w ustawie lub w art. 5 kodeksu granicznego Schengen, komendant placówki Straży Granicznej, po uzyskaniu zgody Komendanta Głównego Straży Granicznej, może zezwolić na wjazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres pobytu nie dłuższy niż 15 dni, jeżeli wymagają tego:
względy humanitarne,
interes Rzeczypospolitej Polskiej
zobowiązania międzynarodowe.
O wydaniu zezwolenia Komendant Główny Straży Granicznej informuje Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, a jeżeli dane cudzoziemca znajdują się w Systemie Informacyjnym Schengen do celów odmowy wjazdu, również właściwy organ innego państwa obszaru Schengen, które dokonało wpisu.
Obligatoryjnymi elementami wizy jest określenie:
celu wjazdu i pobytu;
okresu ważności wizy;
okresu pobytu cudzoziemca na terytorium RP w okresie ważności wizy;
ilości wjazdów na terytorium RP na podstawie wizy.
Wiza - zezwolenie wydane cudzoziemcowi przez organ polski lub organ, którego właściwość w tej sprawie wynika z postanowień umów międzynarodowych obowiązujących Rzeczpospolitą Polską lub organ państw obszaru Schengen, uprawniające go do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub innych państw obszaru Schengen, przejazdu przez to terytorium i pobytu na nim w czasie, w celu i na warunkach w nim określonych;
W przeciwieństwie zatem do dokumentu podróży, którego zasadniczą funkcją jest wynikające z niego uprawnienie do przekraczania granic państw, wiza jest aktem administracyjnym uprawniającym do przekroczenia granicy i pobytu na terytorium określonego państwa i wydawanym zasadniczo przez władze tego państwa.
Wiza określa:
numer dokumentu podróży cudzoziemca;
...
gosicka