WYZANANIA I RELIGIE ŚWIATA.
WYKŁAD 1 27.02.2010
HINDUIZM – wypowiedź ustna, wierzenia – główne założenia, organizacja, rytuał – opisać na egzamin).
TEMAT: Przedmiot, status metoolgiczny, dziedziny i problematyka badawcza religioznawstwa.
Religia
- system wierzeń i praktyk, określający relację pomiędzy różnie pojmowaną sferą sacrum (świętością) i sferą boską, a określonym społeczeństwem, grupą lub jednostką. Manifestuje się ona w wymiarze doktrynalnym (doktryna, wiara), w czynnościach religijnych (np. kult czy rytuały), w sferze społeczno-organizacyjnej (wspólnota religijna, np. Kościół) i w sferze duchowości indywidualnej (m.in. mistyka).
Relacja jednostki do sacrum koncentruje się wokół poczucia świętości – chęci zbliżenia się do sacrum, poczucia lęku, czci czy dystansu wobec niego.
Klasyfikacja
- pierwotne:
ANIMIZM –
DRUIZM, Druid (łac. druides albo druida, z celtyckiego) – starożytny kapłan celtycki, który przewodził obrzędy i ceremonie religijne. Druidowie sprawowali także sądy oraz przepowiadali przyszłość z lotu ptaków lub z wnętrzności zwierząt.
Voodoo (inne formy Vodun (Benin); również Vodoun (kreolski), Sevi Lwa) jest synkretyczną religią afroamerykańską wyznawaną głównie na Haiti i na południu USA.
Podstawę voodoo stanowią rdzenne wierzenia ludów zachodnioafrykańskich (szczególnie Joruba, Kongo, Fulanie) wraz z elementami religii katolickiej i spirytyzmu. Wykrystalizowała się ona na Haiti wraz ze sprowadzeniem w XVII/XVIII w. niewolników z Afryki, którym próbowano narzucać katolicyzm. Niewolnicy nie odrzucili swoich rdzennych wierzeń łącząc je z nową religią. W voodoo istnieje wprawdzie wiara w Bon Dieu (jednego Boga), nie oddaje mu się jednak czci (koncepcja deus otiosus). Istotny jest za to kult wielu miejscowych i afrykańskich loa (duchów/bogów), uważanych za tożsame z katolickimi świętymi. Te, które pochodzą z Afryki, nazywane są Rada Loa (z Dahomeju) lub Wangol Loa (z Angoli); te zaś, które objawiły się na Haiti, nazywane są Petro Loa. Słowo "voodoo" wywodzi się z języka plemienia Fulanów i oznacza duch. Wyznawcy voodoo uprawiają także kult przodków oraz czynnie włączają do swego panteonu ludzi zasłużonych dla narodu lub lokalnej społeczności.
Podstawą kultu są "rytuały opętania". Ważną rolę odgrywają w nich bębny, za pomocą których wygrywa się skomplikowane polirytmie. Dzięki nim uczestnicy wchodzą w trans, podczas którego loa opanowują jedną lub więcej osób. W języku wyznawców mówi się wtedy, że "loa ujeżdża swojego konia". Osoby te zostały zazwyczaj wcześniej inicjowane w kult lub posiadają specyficzne predyspozycje do wejścia w trans.
Houngan (kapłan-szaman) lub mambo (kapłanka-szamanka), posiadają wielką wiedzę na temat życia loa i sposobów kontaktowania się z nimi. Są oni także centralnymi punktami socyete (wspólnoty wiernych) w Voodoo, bez których nie mogą się toczyć rytuały. Każdy z loa posiada swój własny odrębny symbol (veve), malowany kredą na ziemi przed rozpoczęciem obrzędu. Poniżej, od lewej do prawej symbole loa: Damballah, Legba, Maman Brigitte i Ogoun.
TOTEMIZM - [ang. < algonkińskie], religiozn., etnogr. zespół wierzeń, praktyk religijnych i instytucji społecznych oparty na mistycznej więzi danej grupy społecznej z tzw. totemicznym przodkiem (totemem); jedna z najwcześniejszych form wierzeń religijnych, poznana u stojących na niskim stopniu rozwoju cywilizacyjnego plemion Afryki, Ameryki Północnej, a zwłaszcza Australii.
SZAMANIZM — zespół praktyk i wierzeń opierających swe pojmowanie relacji świata namacalnego do świata duchowego na fundamentalnej roli szamana jako osoby zdolnej do podróży ekstatycznych w zaświaty dla dobra swojej wspólnoty bądź jej poszczególnych członków.
Szamanizmem właściwym nazywamy szamanizm występujący w społecznościach plemiennych Syberii i środkowej Azji, w których szamanizm stanowi fundamentalny czynnik życia religijnego. Ślady szamanizmu obecne są bardziej lub mniej w religiach tradycyjnych na wszystkich kontynentach świata. Skłania to badaczy do przyjęcia tezy o archaicznym pochodzeniu tych wierzeń, opartych na dwóch rzeczywistościach (namacalnej i duchowej) oraz na trzech piętrach organizacji świata (kosmologia): duchowym Świecie Dolnym, Świecie Środkowym - ziemskim - i Świecie Górnym, niebieskim świecie duchowym. Z podziałem tym związana jest też idea drzewa kosmicznego, które łączy ze sobą trzy światy.
-narodowe :
JUDAIZM – religia monoteistyczna, której podstawą jest wiara w jednego Boga (osobowego, niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym), będącego nie tylko Stwórcą świata, ale także jego stałym "nadzorcą", czy też "opiekunem". Bóg ten zawarł z ludem Izraela wieczyste przymierze, obiecując ochronę i pomoc w zamian za podporządkowanie się jego nakazom. Judaizm ukształtował się w II tysiącleciu p.n.e.; stanowi religię narodową Żydów. Jest też pierwszą religią abrahamową. Jej wyznawcy znajdują się na całym świecie, obecnie jest ich najwięcej w Stanach Zjednoczonych – 5,6 mln i Izraelu – 4,7 mln. Z judaizmu wywodzi się chrześcijaństwo.
SHINTOIZM, (jap. dosł. droga bogów, przekładane też jako droga duchów, droga bóstw, nauka bóstw) – tradycyjna religia Japonii oparta na mitologii japońskiej, charakteryzująca się politeizmem i różnorodnością przejawów i kultów. Wierzenia shintō nie mają wspólnego kanonu, organizacji ani świętych ksiąg.
Centralnym dla shintō pojęciem są bóstwa kami.
SIKHIZM – religia powstała w XV wieku w Indiach w prowincji Pendżab. Jej założycielem był Guru Nanak. Obecnie na świecie jest ok. 24 milionów wyznawców tej religii (sikhów) – żyją oni głównie w indyjskim Pendżabie, ale posiadają także liczną kilkumilionową diasporę rozsianą po krajach dawnego Imperium Brytyjskiego i w USA (tu bardzo liczni są również zachodni konwertyci na sikhizm – często w bardzo nieortodoksyjnej formie). Najważniejszym miejscem kultu jest „Złota Świątynia” w Amritsarze, w której przechowywany jest oryginał świętej księgi Sikhów zwanej Sri Guru Granth Sahib.
PARSOWIE - zwani też Zaratusztrianami - grupa etniczna wywodząca od starożytnych Persów, wyznająca zaratusztrianizm, zamieszkująca przede wszystkim Indie (Bombaj - około 69 000). Liczne skupiska Parsów zamieszkują także Europę (przede wszystkim Londyn - około 4000 osób), a także Stany Zjednoczone. Przy nasilającej się asymilacji i emigracji jej udział procentowy w społeczeństwie Indii spada. W Iranie współczesnym żyje mniej niż 3000 Zaratusztrian - grupy, z której wywodzą się Parsowie.
Parsowie są potomkami grupy około 120 000 Persów, która w VIII wieku uciekła przed muzułmańskim prześladowaniem z Persji i osiedliła się na terenach Gudźaratu w Indiach. Rozwój grupy nastąpił, kiedy na początku XIX wieku stali się pośrednikami w handlu przy Kompanii Wschodnioindyjskiej.
Tradycyjnym językiem Parsów jest język Awesty, czyli świętego zbioru tekstów - jednak znajomość jego jest znikoma i ogranicza się do liturgii religijnej. Współcześni Parsowie posługują się więc gudźarati lub coraz częściej angielskim.
Najbardziej znanym Parsem był Freddie Mercury (właściwie: Farrokh Bulsara). Innym znanym przedstawicielem był J.R.D. Tata, założyciel jednej z największych firm świata - holdingu TATA.
...
ulcik99