12.pdf

Europejska Agencja Bezpieczeƒstwa i Zdrowia w Pracy

Bezpieczeƒstwo i higiena pracy a zdolnoÊç

do podj´cia pracy: programy, praktyka i doÊwiadczenia

Streszczenie raportu Agencji

W ostatnich latach zwi´kszanie

zdolnoÊci do podj´cia pracy sta∏o

si´ jednà z kluczowych inicjatyw

politycznych wysuwanych przez

rzàdy celem podniesienia pozio-

mu zatrudnienia w ramach go-

spodarki narodowej. Inicjatywa ta

jest postrzegana przede wszyst-

kim jako interwencja na rynku

pracy. I chocia˝ nie istnieje jedna

uzgodniona definicja tego okreÊlenia, to zdolnoÊç do podj´cia pracy

wià˝e si´ g∏ównie z poszerzaniem wiedzy i umiej´tnoÊci pracowni-

ków oraz osób bezrobotnych poprzez dalszà edukacj´ i szkolenia za-

wodowe. Celem tej inicjatywy jest wspomaganie pracowników

w znalezieniu nowej lub utrzymaniu dotychczasowej pracy.

European Agency for Safety and Health at Work

SYSTEMS AND PROGRAMMES

Utrzymanie zdolnoÊci dopracy (MWA –Maintenance of Work Ability)

–Finlandia

Finlandia wprowadzi∏a swój program MWA w 1992 r. w celu prze-

ciwdzia∏ania rosnàcej liczbie pracowników przechodzàcych na wcze-

Êniejszà emerytur´ oraz zmniejszenia wysokiego poziomu niepe∏no-

sprawnoÊci zwiàzanej z pracà. Zmiany w ustawodawstwie krajowym

spowodowa∏y, ˝e dzia∏ania w zakresie MWA w∏àczono do podsta-

wowych funkcji s∏u˝by medycyny pracy. Wprowadzono ponad 100

ró˝nych programów w zakresie promocji zdrowia, zapobiegania wy-

padkom przy pracy oraz rehabilitacji. Na poziomie przedsi´biorstwa

opracowano ‘trójkàtny model” wdra˝ania programu, który opisywa∏

dzia∏ania zwiàzane z zapewnieniem zdrowia indywidualnym pra-

cownikom, zapewnieniem bezpiecznego i higienicznego Êrodowiska

pracy oraz podstawowych dzia∏aƒ i funkcji ogólnoorganizacyjnych

w tym zakresie. G∏ównà innowacjà koncepcji MWA na poziomie

przedsi´biorstwa by∏o anga˝owanie pracowników do wspó∏udzia∏u

w dzia∏aniach na rzecz poprawy zdrowia zawodowego oraz wydaj-

noÊci pracy.

programmes, practices

and experiences

European Agency

for Safety and Health

at Work

We wrzeÊniu 1999 r. na konferencji zorganizowanej wspólnie przez

Agencj´ i przez Fiƒskà Prezydencj´ Unii Europejskiej 1) po raz pierw-

szy zaprezentowano wyraêny zwiàzek pomi´dzy bezpieczeƒstwem

i higienà pracy a zdolnoÊcià do podj´cia pracy Od tego momentu

Agencja podj´∏a szereg dzia∏aƒ zwiàzanych z tà kwestià, w tym

opracowanie raportu, który zosta∏ streszczony w niniejszym nume-

rze Faktów. Wed∏ug raportu ró˝norakie dzia∏ania podejmowane

w obszarze bezpieczeƒstwa i higieny pracy mogà si´ przyczyniaç

do zwi´kszenia zdolnoÊci do podejmowania pracy, w tym takie dzia-

∏ania jak: w∏aÊciwe (prze) projektowanie stanowisk pracy, zapewnie-

nie bezpiecznego i higienicznego Êrodowiska pracy, prowadzenie

szkoleƒ, zapewnienie badaƒ okresowych i profilkatycznych oraz oce-

na mo˝liwoÊci fizycznych do wykonywania okreÊlonych prac.

Uzgodnienia mi´dzy grupami interesu (Arbo convenanten) –Holandia

Arbo convenanten oznaczajà uzgodnienia zawierane mi´dzy grupa-

mi interesu, dotyczàce zapewnienia bezpieczeƒstwa i higieny pracy

w tych sektorach, w których rzàd i partnerzy spo∏eczni wzi´li na sie-

bie wspólnà odpowiedzialnoÊç za promowanie bezpiecznych warun-

ków pracy. W ramach tej inicjatywy sformu∏owano cele oraz okreÊlo-

no harmonogram dzia∏aƒ ukierunkowane na prace zwiàzane

z r´cznym przenoszeniem ci´˝arów, zagro˝one wystàpieniem zespo-

∏u cieÊni nadgarstka oraz zwiàzane z obecnoÊcià ha∏asu, stosowa-

niem rozpuszczalników, alergenów i kwarcu. Celem programu jest

ograniczenie ryzyka zawodowego wynikajàcego z tych zagro˝eƒ, po-

przez osiàganie uzgodnieƒ z pracodawcami i pracobiorcami w sekto-

rach, w których wymienione zagro˝enia najcz´Êciej wyst´pujà.

W raporcie przedstawiono 26 przyk∏adów takich inicjatyw, podejmo-

wanych przez ró˝ne organizacje. Inicjatywy uj´to w cztery kategorie:

programy w zakresie bezpieczeƒstwa i higieny pracy, ukierunko-

wane na zapobieganie wypadkom przy pracy i chorobom zawodo-

wym; programy te cz´sto koncentrujà si´ na okreÊlonych grupach

ryzyka

Celem uzgodnieƒ mo˝e byç ustalenie norm ekspozycji pracowników

na wymienione zagro˝enia lub zakresu podejmowanych dzia∏aƒ za-

pobiegawczych z uwzgl´dnieniem obecnego lub przysz∏ego stanu

technologii. Stosowane narz´dzia obejmujà bodêce finansowe,

w tym ulgi podatkowe oraz publiczne kampanie informacyjne. Or-

ganizacje bran˝owe cz´sto uczestniczà w finansowaniu takich dzia-

∏aƒ. Rzàd ma nadziej´ dotrzeç z tà inicjatywà do oko∏o 40% pracow-

ników zatrudnionych na stanowiskach o wysokim poziomie ryzyka

zawodowego. Pracodawcy i pracobiorcy mogà tak˝e w∏àczaç takie

uzgodnienia do swoich zbiorowych uk∏adów pracy.

inicjatywy ukierunkowane na chorych pracowników, polegajàce

na zapewnieniu im rehabilitacji oraz przystosowywaniu stanowisk

pracy w taki sposób, by umo˝liwiç im powrót do zdrowia i wyko-

nywanej pracy

inicjatywy w zakresie aktywizacji zawodowej osób niepe∏nospraw-

nych

inicjatywy promocji zdrowia na stanowisku pracy, ukierunkowane

na popraw´ ogólnego poziomu zdrowia pracowników.

Poza opisem tych 26 inicjatyw, osób i instytucji w nie zaanga˝owa-

nych, uzyskanych wyników i napotkanych problemów podczas ich

realizacji, w raporcie oceniono tak˝e osiàgni´te efekty oraz przedsta-

wiono mo˝liwoÊci wykorzystania doÊwiadczeƒ i uzyskanych rezulta-

tów. Poni˝ej przytoczono wybrane przyk∏ady takich inicjatyw.

Inicjatywy ukierunkowane nachorych pracowników

Przyk∏ady przytoczone w raporcie:

Program pomocy dla chorych lekarzy (Hiszpania)

Programy wzakresie bezpieczeƒstwa ihigieny pracy

Powrót do pracy po urazach mózgu (Szwecja)

Spo∏eczny fundusz ubezpieczeƒ wypadkowych: zapobieganie

wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym (Austria)

Inicjatywy przytoczone w raporcie:

Urazy ràk u pracowników (Belgia)

3 programy krajowe w zakresie utrzymania zdolnoÊci pracowni-

ków do podejmowania pracy (Finlandia)

Cywilne spory prawne i powrót do pracy (Irlandia)

Nagradzanie pracodawców za zarzàdzanie niepe∏nosprawnoÊcià

(Holandia)

Uzgodnienia mi´dzy grupami interesu w sektorach o wysokim

poziomie ryzyka zawodowego (Holandia)

Powrót do pracy po urazach o pod∏o˝u psychicznym (Belgia)

Holistyczne podejÊcie do braku wykwalifikowanej si∏y roboczej

na rynku pracy w sektorze opieki zdrowotnej (Holandia)

Powrót do pracy chorych pracowników w radzie miejskiej

(Portugalia)

Podnoszenie ÊwiadomoÊci bezpieczeƒstwa poprzez szkolenie

nt. bezpieczeƒstwa pracy (W∏ochy)

Rehabilitacja pourazowa pracowników na poziomie przedsi´-

biorstwa (Dania)

Inicjatywy interdyscyplinarnych zespo∏ów dzia∏ajàcych przy

radach miejskich, ukierunkowane na profilaktyk´ w zakresie

bezpieczeƒstwa i higieny pracy w zawodach o wysokim pozio-

mie ryzyka zawodowego (Holandia).

Zak∏adowe porozumienie w celu promocji zatrudniania

pracowników niepe∏nosprawnych (Francja)

Rehabilitacja jako narz´dzie pracy lekarza medycyny pracy

(Niemcy).

Safety and Health and Employability – Conference Proceedings. (Bezpieczeƒstwo i zdro-

wie oraz zdolnoÊç dopodejmowania pracy –Materia∏y pokonferencyjne) European Agen-

cy for Safety and Health at Work, 112 str, ISBN 92-828-3016-0.

http://agency.osha.eu.int

Europejska Agencja Bezpieczeƒstwa i Zdrowia w Pracy

Program pomocy dla chorych lekarzy (PAIMM) –Hiszpania

w∏àcznie z op∏acaniem kosztów dostosowania do ich potrzeb Êrodo-

wiska pracy i zakupu niezb´dnego wyposa˝enia. Program ten jest

zaadresowany do osób niepe∏nosprawnych bezrobotnych oraz za-

gro˝onych utratà pracy i ma na celu umo˝liwienie im skutecznego

konkurowania na rynku pracy ze zdrowymi kolegami. Trzy czwarte

ankietowanych uczestników stwierdzi∏o, ˝e program pomóg∏ im

w znalezieniu lub utrzymaniu dotychczasowego zatrudnienia. Wiele

zg∏oszeƒ do udzia∏u w programie zosta∏o wys∏anych przez komórki

bhp funkcjonujàce w przedsi´biorstwach.

La Programa d’atenció integral al metge malalt (PAIMM) stanowi

przyk∏ad skutecznej inicjatywy podj´tej przez prywatny sektor na po-

ziomie regionalnym. Jako grupa zawodowa lekarze sà w Hiszpanii

na piàtym miejscu pod wzgl´dem wyst´powania chorób o pod∏o˝u

psychicznym. Organizacja zawodowa, Rada Kataloƒskiego Stowa-

rzyszenia Lekarskiego, przyzna∏a, ˝e stres zawodowy stanowi po-

wa˝ne zagro˝enie w tym zawodzie. Ponadto pacjenci byli nara˝eni

na „ryzyko wtórne”, gdy˝ lekarze kontynuowali praktyk´ mimo nie-

pe∏nej sprawnoÊci wynikajàcej ze stresu, co mog∏o z kolei wp∏ywaç

niekorzystnie na jakoÊç ich pracy i kompetencje zawodowe.

Integracja pracowników niepe∏nosprawnych –Francja

Partnerzy spo∏eczni mogà tak˝e odgrywaç istotnà rol´ w ponownej ak-

tywizacji zawodowej osób niepe∏nosprwanych.

PAIMM jest programem, w którego ramach starano si´ pomóc leka-

rzom majàcym problemy o pod∏o˝u psychicznym lub problemy wy-

nikajàce z uzale˝nieƒ, które mog∏y oddzia∏ywaç negatywnie na ich

praktyk´ zawodowà. DoÊwiadczenie pokazuje, ˝e wczesna inter-

wencja mo˝e pomóc lekarzowi prowadziç praktyk´ lekarskà nawet

gdy jest on w trakcie leczenia. Od 1999 r. do czerwca 2000 r. w ra-

mach PAIMM zaj´to si´ 170 takimi przypadkami. Wst´pne wyniki

wskazujà, ˝e z 72 leczonych lekarzy u 98% stan psychiczny uleg∏ sta-

bilizacji lub te˝ zachowali abstynencj´ podczas pierwszych 7 miesi´-

cy po zakoƒczeniu leczenia (w podobnych badaniach przeprowa-

dzonych w USA osiàgni´to zbli˝ony wynik na poziomie oko∏o 80%

po dwóch latach od zakoƒczenia leczenia).

W 1992 r. regionalna Unia Pracodawców departamentu Ari è ge zapo-

czàtkowa∏a akcj´ nazwanà Passerelles 09 (K∏adka 09) majàcà na celu

pobudzanie integracji i rehabilitacji osób niepe∏nosprawnych. Prowa-

dzona wspólnie z lokalnymi organizacjami, zarówno publicznymi jak

prywatnymi, ma na celu uÊwiadomienie pracodawcom ich obowiàz-

ków w zakresie zatrudniania pracowników niepe∏nosprawnych oraz

pomocy, z jakiej mogà korzystaç w celu utrzymania pracowników

uznanych za niezdolnych do pracy w innych zawodach.

Passerelles 09 zosta∏a wdro˝ona z pomocà oraz z finansowaniem

stowarzyszenia zarzàdzajàcego funduszem integracji osób niepe∏no-

sprawnych (AGEFIPH). Zapoczàtkowa∏a wspó∏prac´ i usun´∏a barie-

ry mi´dzy ró˝nymi zaanga˝owanymi w t´ problematyk´ organizacja-

mi, co w efekcie przyczyni∏o si´ do podniesienia skutecznoÊci dzia∏aƒ

podejmowanych w tym zakresie.

Rehabilitacja pourazowa pracowników –Dania

Inicjatywy pourazowej rehabilitacji pracowników podejmowane sà

cz´sto przez kasy ubezpieczenia z tytu∏u urazów i chorób zawodo-

wych, ale mogà te˝ byç podejmowane przez same przedsi´biorstwa.

Novo Nordisk A/S produkuje i sprzedaje ró˝ne produkty farmaceu-

tyczne i jest Êwiatowym liderem w wytwarzaniu insuliny oraz w opie-

ce nad cukrzykami. W 1992 r. ustanowiono w przedsi´biorstwie

„polityk´ rehabilitacji”, która jasno okreÊla cele, role i obowiàzki

przedsi´biorstwa w tym zakresie; jest ona uznawana za integralnà

cz´Êç systemu zarzàdzania organizacjà. Proces rehabilitacji koncen-

truje si´ na podejmowaniu takich dzia∏aƒ i rozwiàzaƒ, które by za-

pewni∏y pracownikom jak najwi´ksze mo˝liwoÊci powrotu do pracy.

Inicjatywy promocji zdrowia wmiejscu pracy

Zdrowie w pracy w Krajowej S∏u˝bie Zdrowia (NHS – National

Health Service) – Wielka Brytania

Promocja zdrowia na stanowiskach pracy w piekarniach – Niem-

Zarówno dyrektor jak i pracownik majà obowiàzek jak najwczeÊniej-

szej identyfikacji wszelkich sytuacji wymagajàcych potencjalnej reha-

bilitacji, a nast´pnie nawiàzania kontaktu z doradcà spo∏ecznym

oraz dzia∏em bhp lub dzia∏em kadr. Cz´sto wystarczy proste dosto-

sowanie stanowiska pracy oraz zakresu obowiàzków do indywidual-

nych potrzeb pracowników. Prawie zawsze ekspertyza bhp jest w∏à-

czana w proces rehabilitacji. Rehabilitacja cz´stokroç zwi´ksza

zdolnoÊç do pracy w wyniku wzrostu kwalifikacji lub poprzez prze-

modelowanie stanowiska pracy. Na dzieƒ 1 stycznia 2000 r. na 691

przypadków, w 55% uda∏o si´ pomóc pracownikom w utrzymaniu

dotychczasowej pracy, w 39% uzyskano rent´ inwalidzkà, a w 6%

przypadków pracownicy odeszli z Novo Nordisk zanim znaleziono

jakieÊ rozwiàzanie.

Regionalny Fundusz Ubezpieczeƒ Zdrowotnych w Rheinland

– Niemcy.

Zdrowie wpracy wKrajowej S∏u˝bie Zdrowia (HAWNHS)

–Wielka Brytania

Projekt HAWNHS jest inicjatywà, która zosta∏a podj´ta w 1992 r.,

w celu poprawy zdrowia i dobrego samopoczucia pracowników

NHS, poprzez ochron´ zdrowia zawodowego, zapewnienie bez-

piecznych i higienicznych warunków pracy oraz promocj´ zdrowia.

Projekt dotyczy∏ celów zwiàzanych z obszarem zarzàdzania zasoba-

mi ludzkimi w NHS. Kierownictwo NHS ustali∏o dwanaÊcie kluczo-

wych obszarów dzia∏aƒ w dziedzinie bhp. G∏ównym celem by∏o

uczynienie z Krajowej S∏u˝by Zdrowia (NHS) wzorcowego praco-

dawcy w zakresie dba∏oÊci o zdrowie i dobre samopoczucie swojego

personelu, co w du˝ym stopniu dotyczy∏o zaspokojenia szerokiego

zakresu potrzeb zdrowotnych pracowników. Rola s∏u˝b bhp by∏a

w du˝ym stopniu zwiàzana ze Êwiadczeniem us∏ug w ramach pro-

gramów HAW.

Inicjatywy aktywacji zawodowej niepe∏nosprawnych

Inicjatywy przytoczone w raporcie:

Umo˝liwienie osobom niepe∏nosprawnym konkurowania na ryn-

ku pracy (Wielka Brytania)

Program zach´cajàcy do integracji niepe∏nosprawnych pracow-

ników (Francja)

Jak otrzymaç raport

Pe∏ny tekst raportu w j´zyku angielskim jest dost´pny na stronie in-

ternetowej Agencji pod adresem: http://agency.osha.eu.int/publi-

cations/reports .

Raport Occupational Safety and Health and Employability: program-

mes, practices and experiences (Bezpieczeƒstwo i zdrowie w pracy,

a zdatnoÊç do zatrudnienia: programy, praktyka i doÊwiadczenia),

Europejska Agencja ds. Bezpieczeƒstwa i Zdrowia w Pracy, 2001,

ISBN 92-95007-18-2, w wersji drukowanej mo˝na zamówiç w Biu-

rze Publikacji Wspólnoty Europejskiej EUR-OP w Luksemburgu

(http://eur-op.eu.int/) lub u jego agentów ds. sprzeda˝y.

Cena raportu wynosi 13,5 euro (bez VAT).

Integracja pracowników niepe∏nosprawnych (Austria)

Szkolenie i informowanie pracodawców w zakresie zatrudniania

pracowników chorych na epilepsj´ (Irlandia)

Zatrudnienie i rehabilitacja osób z nabytymi lub wrodzonymi wa-

dami (Hiszpania).

Umo˝liwienie osobom niepe∏nosprawnym konkurowania narynku pracy

–Wielka Brytania

Uruchomiony w 1994 r. program Access to Work(Dost´p do pracy)

realizowany w ca∏ej Wielkiej Brytanii jest prowadzony przez rzàd

w celu wspomagania osób niepe∏nosprawnych poszukujàcych pracy,

Europejska Agencja Bezpieczeƒstwa i Zdrowia w Pracy

Gra Via, 33, E-48009 Bilbao, Spain

tel. (34) 944 79 43 60, Fax: (34) 944 79 43 83

information@osha.eu.int

Centralny Europejskiej Agencji Bezpieczeƒstwa i Zdrowia w Pracy: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Paƒstwowy Instytut Badawczy, ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa,

Tel. (0-22) 623 36 77, Fax (0-22) 623 36 93, Internet: www.bp.edu.pl, E-mail: focalpoint@ciop.pl

http://agency.osha.eu.int

Fakty

Projekty przytoczone w raporcie:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: