SCENARIUSZE LEKCJI
CZŁOWIEK WALCZĄCY O WOLNOŚĆ I PRAWA
( czasy wojen napoleońskich, rewolucji i walk narodowowyzwoleńczych – XIX w. )
historia kl. II gimnazjum
SPIS TREŚCI:
1. Europa w blasku Napoleona.
2. „Jeszcze Polska nie umarła” – Polacy pod gwiazdą Napoleona.
3. Na obradach kongresu wiedeńskiego.
4. W Królestwie Polskim w latach 1815 – 1830.
5. Powstanie straconych szans 1830-31.
6. Emigranci i spiskowcy.
7. Gdy zadrżały trony – Wiosna Ludów.
8. „Za wolność Waszą i naszą” – Polacy w Wiośnie Ludów.
9. Czarna sukienka i powstańcza dwururka. Powstanie styczniowe.
10. Walka Polaków o odzyskanie niepodległości i jej skutki – lekcja powtórzeniowa.
1. Temat: Europa w blasku Napoleona.
Treści programowe:
- zwycięska kampania we Włoszech
- wyprawa do Egiptu
- kariera polityczna i osiągnięcia wojskowe Napoleona
- upadek cesarza
Cele lekcji – po zakończonych zajęciach uczeń:
# pamięta:
- daty wydarzeń: 1804 r., 1805 r., 1807 r., 1809 r., 1812 r., 1813 r., 1815r.
- postać: Napoleon Bonaparte
- miejsca 3 najważniejszych bitew stoczonych przez Napoleona
# rozumie:
- znaczenie pojęć: Dyrektoriat, rojalista, konsul, cesarz, blokada kontynentalna, koalicja
- przyczyny klęski Napoleona w wojnie z Rosją
# potrafi:
- zaznaczyć na taśmie czasu daty najważniejszych bitew stoczonych przez Napoleona oraz koronacji na cesarza
- opowiedzieć o karierze politycznej Napoleona
- wskazać na mapie państwa walczące z Francją, miejsca stoczonych bitew oraz wyspy: Elbę i Św. Heleny
- efektywnie współdziałać w zespole
Czas: 90 min.
Metody: rozmowa nauczająca, pokaz, drzewo decyzyjne, praca z podręcznikiem, praca z mapą, praca z tekstem źródłowym, ćwiczenia na taśmie czasu, praca w grupach.
Środki dydaktyczne: podręcznik, mapa ścienna – Europa w latach 1789 – 1814 -, teksty źródłowe – Kodeks Napoleona, atlasy historyczne, taśma czasu, ilustracje, diagram drzewa decyzyjnego.
Tok lekcji:
1. Wprowadzenie
Zapoznajemy uczniów z tematem, celami lekcji. Uczniowie przypominają wydarzenia po rewolucji w 1789 r. (5 min.) W oparciu o mapę wymieniają sąsiadów Francji. Korzystając z przygotowanych przez siebie materiałów wspólnie omawiają życiorys (pierwszą fazę) Napoleona Bonaparte. Wskazują miejsca na mapie. (10 min.)
2. Rozwinięcie
Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie podrozdziału „Napoleon na czele państwa francuskiego” i podkreślenie odpowiedzi na pytanie „Jakie były osiągnięcia Napoleona Bonaparte w polityce wewnętrznej Francji?” Omówienie koronacji na cesarza. W oparciu o tekst źródłowy – Kodeks Napoleona – oceniamy prawo we Francji. (20 min.)
- Dzielimy klasę na zespoły (4 osoby) które wspólnie opracowują tabelę:
„Podboje napoleońskie w okresie cesarstwa”
Data | Miejsce | Wynik (z kim stoczona) | Znaczenie
1.
8.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Po wykonaniu ćwiczenia grupy omawiają wspólnie dzieje Napoleona. (20 min.) Uczniowie szukają na mapach w atlasach historycznych: miejsc bitew, zawieranych traktatów pokojowych, miejsc odosobnienia Napoleona. ( 5 min.)
- Wypełniają diagram drzewa decyzyjnego rozważając pytanie „Czy Napoleon był odpowiednim władcą dla Francji?” (10 - 15 min.)
- Prezentacja diagramów, omówienie wniosków, zaznaczenie na taśmie chronologicznej najważniejszych dat.
(7 – 10 min.)
3. Podsumowanie
Na zakończenie lekcji uczniowie wyrażają swoje opinie o Napoleonie Bonaparte jako władcy Francji. Należ pamiętać, że oprócz zagorzałych zwolenników Napoleon posiadał również zaciętych wrogów. ( 5 min.)
Uwagi:
Uczniowie wcześniej zbierają materiały o Napoleonie Bonaparte.
ZAŁĄCZNIK
Kodeks Napoleona z 21 III 1804 r.
Cyt. za: Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, nr 11, opracowali M. Sobańska- Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998
Tytuł wstępny. O ogłaszaniu, skutkach i stosowaniu praw w powszechności
1. Prawa obowiązują w całym państwie francuskim na mocy ogłoszenia ich przez Cesarza. Wykonywane będą w każdej części państwa od momentu, w którym ogłoszenie ich widome być może [...]
4. Sędzia wymawiający się od sądzenia pod pozorem, że prawo milczy, ciemne jest albo niedostateczne, może być pociągany jako winny odmówienia sprawiedliwości [...].
Tytuł V.
144. Mężczyzna nie skończywszy lat 18, a kobieta 15, nie mogą małżeństwa zawierać.
147. Nie można zawierać drugiego związku bez rozwiązania pierwszego.
212. Małżonkowie winni sobie nawzajem wierność, wsparcie i pomoc.
229. Mąż żądać może rozwodu z przyczyny cudzołóstwa żony swojej.
230. Żona może żądać rozwodu z przyczyny cudzołóstwa męża swego, gdy mąż trzymać będzie nałożnicę w domu wspólnym.
231. Małżonkowie mogą nawzajem wymagać rozwodu z przyczyny gwałtów, srogości i ciężkich obelg jednego z nich względem drugiego. [...]
Tytuł IX. O władzy ojcowskiej
371. Dziecię w każdym wieku powinno cześć i uszanowanie ojcu swemu i matce.
372. Zostaje pod ich władzą aż do pełnoletności albo usamowolnienia.
374. Dziecię nie może opuścić ojcowskiego domu bez pozwolenia ojca, oprócz przyjęcia służby wojskowej dobrowolnie, po skończonym osiemnastym roku swego życia. [...]
2. Temat: „Jeszcze Polska nie umarła”- Polacy pod gwiazdą Napoleona.
- sprawa polska w polityce Napoleona
- utworzenie Legionów Polskich we Włoszech
- Mazurek Dąbrowskiego
- Księstwo Warszawskie – obszar, konstytucja
- upadek Napoleona – kres nadziei
- pojęcia: emigracja , Legiony Polskie,
- daty: 1797 r., 1807 r., 1809 r
- postaci: gen. Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki, książę Józef Poniatowski
- w jakich okolicznościach powstał hymn narodowy
- wyżej wymienione pojęcia
- starania Polaków o odbudowę państwa i potrafi o nich opowiedzieć
- dlaczego Polacy wiązali nadzieję na odzyskanie niepodległości z Napoleonem
- zaznaczyć na taśmie czasu poznane na lekcji daty
- wskazać na mapie Księstwo Warszawskie
- współpracować w grupie
- posługiwać się poprawną polszczyzną
Czas: 45 min.
Metody: rozmowa nauczająca, praca z podręcznikiem, praca z mapą, pokaz, praca z tekstem źródłowym.
Środki dydaktyczne: podręcznik, atlasy historyczne, teksty źródłowe, elementy układanki do mapy (puzzle), portrety: J. H. Dąbrowskiego, J. Wybickiego, reprodukcja obrazu J. Kossaka „Śmierć księcia Józefa Poniatowskiego pod Lipskiem” , tekst „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”.
Uczniowie przypominają sytuację Polaków po 1795 r. (5 min.)
2. Nauczyciel prosi uczniów, by na podstawie podręcznika poszukali odpowiedzi na pytania (pracują parami, 7 min.)
- kto był twórcą Legionów –
- miejsce formowania –
- rok utworzenia –
- współzałożyciel –
- skład osobowy –
- polskie akcenty –
Po krótkiej prezentacji wiadomości uczniowie porównują teksty Pieśni Legionów Polskich we Włoszech i Mazurka Dąbrowskiego. Omówienie dziejów Legionów, połączone z pokazem portretów. (8 min.)
- Nauczyciel przedstawia małe państwo wielkich nadziei – Księstwo Warszawskie. Korzystając z tekstu konstytucji uczniowie omawiają rolę Księstwa . (8 min.)
- Posługując się mapami – ścienną i z atlasu – umiejscawiają elementy układanki (puzzle) na dużej mapie, omawiając tereny z 1807 i 1809 roku. (7 min.)
- Portret księcia i reprodukcja obrazu J. Kossaka „Śmierć księcia Józefa Poniatowskiego pod Lipskiem” pomaga w omówieniu sylwetki wybitnego Polaka. (5 min.)
Lekcję kończymy przypomnieniem osiągnięć Polaków w drodze ku odzyskania niepodległości. (5 min.)
ZAŁĄCZNIK nr 1
Pieśń Legionów aut. słów J. Wybicki Mazurek Dąbrowskiego / Hymn Narodowy /
Jeszcze Polska nie umarła Jeszcze Polska nie zginęła
Kiedy my żyjemy Kiedy my żyjemy
Co nam obca moc wydarła Co nam obca przemoc wzięła
Szablą odbijemy Szablą odbierzemy.
Marsz, marsz, Dąbrowski Marsz, marsz, Dąbrowski
Do Polski z ziemi włoskiej, Z ziemi włoskiej do Polski.
Za Twoim przewodem Za twoim przewodem
Złączem się z narodem. Złączym się z narodem.
ZAŁĄCZNIK nr 2
Ustawa konstytucyjna Księstwa Warszawskiego / fragmenty/
Tytuł I
2. Wszystkie wyznania są wolne i publiczne.
4. Znosi się niewola; wszyscy obywatele są równi przed obliczem prawa; stan osób zostaje pod opieką trybunałów. [...]
Tytuł. II O rządzie
5. Korona książęca warszawska jest dziedziczną w osobie Króla Saskiego, jego potomków, dziedziców i następców w porządku następstwa ustanowionego w domu saskim.
6. Rząd jest w osobie króla. On sprawuje w całej swojej zupełności urzędowania władzy wykonawczej. Od niego wychodzą projekta do praw.[...]
Tytuł. IV. O sejmie głównym
19. Sejm główny składa się z dwóch izb, tj. z izby pierwszej, czyli senatorskiej i z izby drugiej, czyli poselskiej. [...]
Tytuł. IX. Sądownictwo
69. Kodeks Napoleona będzie prawem cywilnym Księstwa Warszawskiego.
74. Sądownictwo jest niepodległe. [...]
Tytuł. XI. Przepisy ogólne
84. Wszystkie akta rządowe, prawodawcze, administracji sądowe wychodzić będą w języku narodowym.
85. Ordery cywile i wojskowe, będące w dawnej Polsce, utrzymują się, a król jest naczelnikiem tych orderów. [...]
3. Temat: Na obradach kongresu wiedeńskiego.
- główni uczestnicy kongresu
- zmiany terytorialne w Europie
- legitymizm i restauracja
- utworzenie Świętego Przymierza
- decyzje w sprawie polskiej
- &#x...
chrupacz