Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Studia Administracyjne Licencjackie - I rok
r.akad. 2006/07
PYTANIA EGZAMINACYJNE Z ETYKI
(Etyka służby publicznej)
1.Podaj definicję etyki
Etyka (z greckiego éthikós – zwyczajny; éthos – obyczaj, zwyczaj),1. zespół norm i ocen moralnych charakterystycznych dla danej zbiorowości społ. (np. grupy społecznej, klasy, warstwy, środowiska);2. filozoficzna nauka o moralności, zajmująca się wyjaśnieniem i ustalaniem takich kategorii, jak dobro i zło, odpowiedzialność, sumienie, powinności oraz wytyczaniem zasad i norm moralnego postępowania. Dzieli się na aksjologię (teorię wartości) i deontologię (naukę o powinnościach). Obserwując rzeczywistość, można zauważyć, że istnieją ścisłe związki między moralnością a polityką.
2.Przedstaw podziały etyki
Dzieli się na aksjologię (teorię wartości) Aksjologia (z greckiego aksios - wartościowy, cenny, logos - nauka, teoria), ogólna teoria wartości i wartościowania. Bada naturę różnego rodzaju wartości, szczególnie etyczno-moralnych i estetycznych. - ich pochodzenie, sposób istnienia, strukturę i hierarchie, zasady stosowania i funkcjonowania, zmienność w czasie i przestrzeni oraz zależność od innych elementów rzeczywistości ludzkiej i pozaludzkiej, zajmuje się też sposobami ich poznawania.
i deontologię (naukę o powinnościach). deontologia, zbiór norm moralnych określających postępowanie przedstawicieli danego zawodu. Etyka zawodowa przybiera często formę kodeksu etycznego danego zawodu, opisującego akceptowany społecznie ideał.
3.Co jest zadaniem etyki stosowanej?
ETYKA STOSOWANA: rozwiązywanie konkretnych sytuacji, weryfikuje czy system wartości z etyki normatywnej sprawdzają się w postępowaniu – jak to wygląda w praktyce. W pewnym okresie czasu – pewne teorie mogły być nie stosowane, lecz po pewnym czasie się odnajdują.
4.Co to jest etyka zawodowa?
Etyka zawodowa, deontologia, zbiór norm moralnych określających postępowanie przedstawicieli danego zawodu. Etyka zawodowa przybiera często formę kodeksu etycznego danego zawodu, opisującego akceptowany społecznie ideał.
Wady kodeksów etycznych:
-dowód kryzysu moralności indywidualnej,
-działanie zastępcze,
-niebezpieczeństwo zwolnienia jednostki z odpowiedzialności,
-relatywny charakter,
-podejrzane ze względów formalnych (kto ustalił? Na jakiej podstawie?)
-nie dysponuje sankcją.
Zalety kodeksów etycznych:
-uszczegóławia ogólne normy etyczne,
-pomaga w rozwiązywaniu konfliktów,
-uzasadnia odstępstwa od norm etyki ogólnej,
-określa wzorzec osobowy.
Urzędnikom stawia się wysokie wymagania, ponieważ podstawową zasadą funkcjonowania administracji publicznej powinno być umiejętne godzenie interesów publicznych ze słusznym interesem obywatela. Dlatego sprecyzowane są kryteria jakimi powinno się kierować przy wyborze urzędników służby cywilnej. Do najważniejszych należy zaliczyć: nieskazitelny charakter, określona postawa z wykonywanym zawodem, musi to być osoba dla której honor, etyka urzędnicza i etos urzędniczy nie są obce. Etyka urzędnicza to coś więcej niż tylko sumienne wykonywanie obowiązków. To zbiór norm moralnych, sprzyjających pozytywnemu stosunkowi do pracy i klienta.
6.Jakie są funkcje etyki w administracji
1. regulowanie funkcji wewnątrz grupy zawodowej.
2. określanie stosunku przedstawicieli danej grupy do przedmiotu działania, zwłaszcza jeżeli stanowią go bezpośrednio jednostki ludzkie.
3. zabezpieczanie przedstawicieli danego zawodu przed zagrażającymi im “pokusami”, szczególnie związanymi z charakterem ich pracy.
4. przestrzeganie norm etyki zawodowej i dbałość o właściwy poziom moralny przedstawicieli danej korporacji ma podnieść jej prestiż.
5. normy etyki określają relacje członków korporacji do osób nie należących do korporacji, tzn. potencjalnych klientów.
7.Podaj kilka przykładów norm etycznych pracownika administracji publicznej
Rozpatruje sprawy zgodnie z prawem i bez zbędnej zwłoki.
W wykonywaniu zadań jest neutralny politycznie.
Okazuje szacunek interesantowi. Jest rzetelny, sumienny, obiektywny, uprzejmy.
Dba o wizerunek urzędu.
Nie uchyla się od podjęcia odpowiedzialności za wykonane zadania.
Lojalny wobec zwierzchników.
Moralność, etyka, ogół norm, zasad, ocen, wzorów, ideałów - zmierzających do regulowania stosunków pomiędzy ludźmi (jednostka - grupa, grupa - grupa). Całokształt zachowań jednostki lub grupy społecznej oceniany wg funkcjonującego systemu norm, zasad moralnych.Ocena moralna czynu ludzkiego wiąże się ściśle z motywem, który skłonił człowieka do podjęcia danego czynu. Np. pomaganie komuś jest tylko wówczas czynem moralnym, gdy podejmowane jest dla realizowania zasady moralnej i z własnej woli.
Norma moralna, w etyce – zasada wyznaczająca za pośrednictwem ogólnych nakazów lub zakazów obowiązek określonego postępowania w danych warunkach. Rozróżnia się dwa rodzaje norm moralnych jako zasad zachowania się ludzi:– normy społeczne – regulują stosunki międzyludzkie oraz między jednostką a zbiorowościami społecznymi (np. grupami, klasami, społeczeństwem);– normy techniczne – regulują proces wytwarzania dóbr materialnych i opanowywania przyrody.Norma moralna w odróżnieniu od normy prawnej nie jest sankcjonowana przymusem państwowym, ale obyczajem, tradycją, odbiorem w opinii publicznej.
Rozróżnia się dwa rodzaje norm moralnych jako zasad zachowania się ludzi:– normy społeczne – regulują stosunki międzyludzkie oraz między jednostką a zbiorowościami społecznymi (np. grupami, klasami, społeczeństwem);– normy techniczne – regulują proces wytwarzania dóbr materialnych i opanowywania przyrody.
PODSTAWOWE POJĘCIA I KATEGORIE MORALNE:
wartości
normy
oceny
wzory, ideały
Wartość jest najbardziej zasadniczym pojęciem, bez niej pozostałe nie istnieją. Oznacza coś, co - w sensie absolutnym lub na gruncie danego zespołu poglądów - jest cenne i godne pożądania i co stanowi (winno stanowić) przedmiot szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń, a także kryterium postępowania człowieka. Wskazanie i powiedzenie, że jest to wartość moralna – zdrowie, majątek, mienie, sława, sprawiedliwość, uczciwość. Każdy system porządkowany według pewnej hierarchii. Określenie hierarchii wartości polega na przypisaniu wartościom stopnia ważności. Do ujawnienia takiej hierarchii dochodzi najczęściej w sytuacji konfliktowej. Na przykład dla kogoś wartość stanowi rodzina i kariera zawodowa, ale dopiero w sytuacji gdy osoba ta musi wybierać można stwierdzić co jest dla niej ważniejszeWartość można zrelatywizować. Fundamentalne znaczenie filozoficzne ma kwestia sposobu istnienia wartości oraz to, czy przysługują one przedmiotom obiektywnie, niezależnie od podmiotowej oceny, czy subiektywnie, wyrażając partykularne i uwarunkowane różnymi okolicznościami postawy grup lub jednostek (relatywizm).
Sankcja moralna: (łc. sanctio ‘obostrzenie prawa; zastrzeżenie’ element normy określający efekty niezastosowania się adresata do jej treści, także ujemny skutek wynikający z takiego postępowania., np. dezaprobata, niechęć, niepodanie ręki;
Jest rozproszona w przeciwieństwie do sankcji prawnej, która jest skupiona – dokładnie wiadomo jaka kara grozi, za jakie przestępstwo. Katalog sankcji jest dokładnie określony oraz wskazania są egzekutorzy. Przy sankcjach moralnych nie są wprost wskazane sankcje i nie jest określony wykonwaca.
13.Co to jest wzór moralny?
wzór moralny - model idealnego członka danej grupy społecznej, wyznaczony przez zespół norm i wyobrażeń związanych z pełnieniem określonych ról społecznych. Cechy wzoru można osiągnąć, ciężko jest osiągnąć ideał, możemy się tylko do niego zbliżyć.
RELATYWIZM ETYCZNY:
Występuje w 3 aspektach:
aksjologicznym – przekonanie, że pewne wartości społeczne są zmienne w zależności do jakiej grupy się odnosimy; w pewnej społeczności pewne zachowania są naganne a w innej nie; konflikt wartości a nie wiedzy, dlatego taki trudny;
Metodologiczny – wszelkie uzasadnienia systemu norm moralnych mają zawsze charakter względny – relatywizowanie przyjętych systemów wartości;
Kulturowy – porównuje się systemy kulturowe
Sytuacyjny – Fletcher – teolog, wartości moralności mogą obowiązywać w pewnej sytuacji, a w pewnej nie; wszelkie wartości i normy etyczne są sytuacyjnie zrelatywizowane; wszystko zależy od sytuacji, w której się znajdujemy ; radykalni zwolennicy mówią, że wszystko podlega relatywizmowi, do każdej normy można znaleźć sytuację usprawiedliwiającą; zwolennicy wersji umiarkowanej – są pewne wartości, których trzeba zawsze przestrzegać – wartość absolutna; np. dla Fletchera była to miłość bliźniego – jej nie można naruszać
Norma moralna w odróżnieniu od normy prawnej nie jest sankcjonowana przymusem państwowym, ale obyczajem, tradycją, odbiorem w opinii publicznej.
Prawo jest zasadniczo sformalizowaniem zasad społecznych obowiązujących na danym terenie, ale mimo tego może pozostawać w niezgodzie ze świadomością etyczną. Nie zawsze to, co jest zapisane w prawie jest jednocześnie etyczne, obszar prawa nie zawsze pokrywa się bowiem dokładnie z obszarem etyki. Nie da się przepisami objąć całego obszaru życia społecznego i dlatego nie zawsze pozwala na rozwiązanie konkretnych przypadków.
Uznanie administracyjne - to uprawnienie i obowiązek dla organu adm. znalezienia najlepszego rozstrzygnięcia ze skali rozstrzygnięć w danej sprawie (organ musi sięzastanowić nad najlepszym rozstrzygnięciem w danej sprawie/nad rodzajem decyzji). Stanowi to pewną sferę etyki, ze względu na to, że organ opiera się na przepisach prawa, ale decyzje podejmuje w zgodzie z własnym sumieniem. Ostateczna decyzja nie jest określona przepisami prawa, organ działa jak najlepiej dla jednostki.
ETOS - zespół pryncypiów, kryteriów moralnych, ideałów , wzorców postępowania
Kodeksy etyki zawodowej przez sam fakt swego istnienia zwiększają szacunek dla danego zawodu, współtworząc jego etos i tradycję. Ranga zawodu jest mierzona nie tylko jego przydatnością społeczną, ale także poziomem etycznym jego przedstawicieli. Im wyższe wymagania etyczne dla reprezentantów danego zawodu i im lepsza ich realizacja, tym szacunek pozostałych członków społeczeństwa do danej grupy zawodowej większy.
Podsumowując, etyka zawodowa daje pewien rodzaj zabezpieczenia moralnego, zwłaszcza w sytuacjach nowych pozwala na szybsze podejmowanie właściwych decyzji. Znając etos zawodowy łatwiej podjąć właściwą decyzję w sytuacjach nowych i nieoczekiwanych lub bardzo zagmatwanych. Wystarczy bowiem kierować się misją zawodu, która od jakiegoś czasu stała się nierozłącznym elementem etyk zawodowych.
Jednym z najważniejszych zadań administracji samorządowej jest tworzenie cieszącej się zaufaniem i uznaniem społeczeństwa, profesjonalnej i etycznej kadry urzędników. W celu realizacji wymogów i wyzwań stawianych przed administracją samorządową niezbędne jest zbudowanie tzw. etosu służby publicznej, łączącej profesjonalizm z niekwestionowaną postawą etyczną.
Dylemat moralny – to sytuacja, w której urzędnicy nie mogą w swym działaniu zadośćuczynić jednocześnie dwóm pozytywnym wartościom lub zasadom moralnym, będąc zmuszeni do wyboru tylko jednej z nich (w skrajnych wypadkach wybór ten może mieć charakter wyboru tragicznego). U podłoża dylematu najczęściej leży niezgodność pomiędzy prawem a etycznością. Jako przykład niech posłużą działania dyrektorów szpitali, którzy kupowali konieczny sprzęt medyczny, łamiąc przepisy budżetowe
Dylematem moralnym nazywamy sytuację, w której musimy dokonać wyboru pomiędzy kilkoma możliwościami; wybór ten jednak spowoduje rozdarcie wewnętrzne, nie będzie jasny ani oczywisty. Wybranie jednej pociągnie za sobą przymus zrezygnowania z innej, równie wartościowej idei.
Trudność wyboru jednej z dwóch możliwości wynikająca z ich równego stopnia ważności lub wartości. Konflikt ról społecznych; konflikt interesu, obowiązków, lojalności.
Dylemat etyczny związany jest z działaniami etycznymi, ale nielegalnymi oraz z działaniami legalnymi, ale nieetycznymi.
W przestrzeni urzędniczej można wyróznić dwa rodzaje dylematów :
-dylemat moralny
-dylemat lojalnościowy
Dylemat lojalności – sytuacja, w której urzędnik stoi przed wyborem, czy być lojalnym wobec państwa, czy wobec obywateli którym ma służyć np. czy ma zaakceptować narzuconą przez państwo politykę społeczno-gospodarczą, nakazującą mu zmienić swe urzędnicze działania na takie, co do których jest przekonany, że będą gorzej służyć obywatelom.
Odpowiedzialność za to co się robi. Podmiot na którym ciązy odpowiedzialność: inwiduum – osoba fizyczna; organ kolegialny – osoba prawna; wobec jakich podmiotów obowiązuje odpowiedzialność – wobec pracodawcy, korporacji zawodowej, społeczeństwa;
ZAKRES ODPOWIEDZIALNOŚCI:
*konstytucyjna: przewidziane prawem (z reguły konstytucyjnym) konsekwencje wyciągane w stosunku do osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie, które podczas wykonywania swoich funkcji w sposób zawiniony naruszyły konstytucję lub inne ustawy.
Odpowiedzialność konstytucyjna stosowana jest wobec prezydenta, premiera, ministrów oraz wyższych urzędników administracji publicznej. Odpowiadają oni albo przed parlamentem, zgodnie z procedurą impeachment, albo przed organem typu Trybunał Stanu (jak w Polsce czy Francji).
Odpowiedzialność konstytucyjna jest szczególnego rodzaju formą realizacji odpowiedzialności politycznej.
*cywilna: określa majątkowy charakter sankcji (odszkodowanie). Może wynikać z winy, z tytułu ryzyka lub też z zasad współżycia społecznego, może obciążać jedną lub więcej osób - w określonych częściach lub solidarnie. Typu kontraktowego oraz deliktum – odpowiedzialność za winę, zawinione postępowanie
*moralna: obowiązek podjęcia lub zaniechania określonych działań, wynikający z nakazu wewnętrznego lub etycznego (religijnego, filozoficznego, światopoglądowego).
*krana: przestępstwa urzędnicze – znęcanie się, przemoc fizyczna i psychiczna;
*dyscyplinarna: na gruncie korporacji
*administracyjna
Pojęcie i historia służby publicznej. Modele służby publicznej
28.Przedstaw definicję administracji publicznej - przedmiotowe i podmiotowe jej ujęcie
Admi. publiczna wg Jellinka (definicja negatywna): administrację stanowi ta działalność państwowa, która nie jest ani ustawodawstwem, ani wymiarem sprawiedliwości.
Administracja publiczna to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem gran...
gosicka