PRAWO ADMINISTRACYJNE – WYKŁADY

Wykład 1

Obowiązujące ustawy:

96 – ustawa o organizacji pracy Rady Ministrów

96 – ustawa o działach administracji rządowej

90 – ustawa o samorządzie gminnym

98 – ustawa o samorządzie powiatowym

98 – ustawa o samorządzie wojewódzkim

90 – ustawa o pracownikach samorządowych

90 – ustawa o służbie cywilnej

KPA

ADMINISTRACJA PUBLICZNA

1.       Teorie negatywne- kwestionują możliwość wyodrębnienia cech administracji. Adm. Publicznej nie można definiować, można ją tylko opisywać. Opis poszczególnych instytucji administracji daje obraz całej  administracji publicznej.

2.       Teorie pozytywne – przedstawiciele poszukują cech adm. publicznej. Zwraca się uwagę na funkcjonowanie lub organizowanie administracji publicznej

·         Ujęcie podmiotowe – administracja publiczna jest to system podmiotów utworzonych przez ustawę  z władzą organizatorską w imieniu państwa

·         Ujęcie przedmiotowe – administracja  publiczna to działalność organów państwowych wykonywana zgodnie z prawem. Jest to funkcja państwa  o charakterze wykonawczym. Ujęcie to ma najwięcej zwolenników.

Cechy administracji publicznej:

-          może być wykonywana przez jednostki państwowe lub inne jednostki niepaństwowe( np. samorząd terytorialny), ale zawsze w imieniu państwa. Można tu zastosować przymus.

-          Wszelkie skutki działalności administracji publicznej(cywilno-prawne) ponosi Skarb Państwa

-          Administracja jest działalnością polityczną. Osoby wykonujące administracje mogą być apolityczne, ale administracja jako-taka nie może być apolityczna. Adm. jest formułowana przez siły polityczne.

-          Podstawą działalności administracji publicznej jest prawo. Podmioty mogą podejmować działania tylko wtedy, gdy prawo na to pozwala lub nakazuje. Podmioty nie mogą sobie dowolnie wybierać formy realizacji zadań. Wszystko należy robić zgodnie z prawem.

-          Adm. publiczna jest wykonywana na zasadzie wyłączności kompetencyjnej. Kompetencje przyznane przez prawo podmiotowi są nienaruszalne. Zmienić je można tylko przez ustawę. Naruszenie kompetencji powoduje nieważność tej czynności prawnej.

-          Ponieważ jest to funkcja państwa – administracja publiczna ma charakter władczy. Może jej towarzyszyć przymus państwowy regulowany przez prawo.

-          Zasada kierownictwa i podporządkowania. Struktury administracji państwowej są bardzo rozbudowane( w takich samych sprawach zapadają takie same rozstrzygnięcia.

-          Administracja publiczna wykonywana jest przez korpus urzędników, przez zespoły urzędników odpowiednio przygotowanych, funkcjonujące zgodnie z prawem. Teraz mamy kilka korpusów urzędniczych. Tworzy się korpus służby cywilnej. Jest to korpus urzędników administracji rządowej. Inny to korpus urzędników samorządowych.( Każda jednostka samorządowa ma własny korpus).

-          Ciągłość i stabilność działania. ____________ negatywnie wpływają na podmioty administracji publicznej. Jest to bardziej postulat niż rzeczywistość.

Współczesna administracja państwowa interweniuje w życie społeczne. Administracja publiczna ma charakter organizatorski.

Charakter ten przejawia się w:

·         inicjatywności – podmioty podejmują działania „na wniosek”, ale wkraczają też kiedy zaistnieje jakiś stan wymagający działania administracji publicznej. Administracja publiczna działa sama z siebie.

Administracją publiczną od strony przedmiotowej są:

·         zadania reglamentacyjne (rządzenie ludźmi zakazami i nakazami) czyli utrzymanie porządku.

·         Zadania w sferze gospodarki narodowej

·         Zadania wobec ludności (w zakresie użyteczności publicznej) czyli zaspokojenie potrzeb ogółu.

Prawem administracyjnym jest gałąź prawa, która reguluje wykonywanie przez państwo funkcję administrowania. Jest to zespół norm prawnych. Jest kilka wyodrębnionych grup norm :

ü      Prawo administracyjne ustrojowe – reguluje strukturę podmiotów wykonujących administrację publiczną i systematyzujących(?) podmioty. Reguluje także funkcje kierownicze jednych jednostek administracji publicznej nad innymi

ü      Prawo zakładowe – przepisy normujące strukturę i organizację zakładów administracyjnych (podmioty wykonujące administrację publiczną w stosunku do swoich użytkowników np. szkoła, sanatorium, biblioteka). Stosunki między zakładem a jego użytkownikiem są regulowane przez sam zakład( np. student musi się podporządkować uniwersytetowi). Jest to charakter administracyjno-prawny a nie cywilno-prawny.

ü      Prawo administracyjne materialne – są to normy w stosunku do ludzi, osób prawnych. Celem jest ustalenie konsekwencji prawnej normy prawnej

ü      Prawo procesowe – określa jak stosować normy prawa materialnego dla indywidualnego podmiotu w konkretnej sytuacji. Jest objęte w Kodeksie Postępowania Administracyjnego.

Norma prawna stwarza regułę zachowania się. Powoduje ona, że ktoś zachowuje się w konkretny sposób. Ma ograniczony zasięg działania. Przymus jest stosowany bardzo rzadko. Norma prawna wyraża normę ogółu, ale nie wyraża woli każdego z osobna.

Pomiędzy normami prawnymi jest zależność hierarchiczna.

Akty prawne to źródła prawa. W prawie administracyjnym źródłami prawa są:

§         Akty prawa powszechnie obowiązujące – konstytucja, ustawy, akty wykonawcze, umowy międzynarodowe

§         Akty prawa wewnętrznego

Akty prawne niższego rzędu nie mogą być sprzeczne z aktami wyższego rzędu.

Prawo miejscowe stanowione jest przez:

-          wojewodę

-          radę gmin

-          radę powiatową

-          sejmik wojewódzki

Normy te mają terytorialnie ograniczony zasięg działania. Akty prawa miejscowego mają charakter:

-          wykonawczy (np. rozporządzenie konkretyzujące ustawę)

-          samoistny (mogą być wydawane, gdy prawo nie reguluje jakiejś sytuacji lub gdy regulacja taka zapobiegnie zagrożeniu życia , zdrowia itd...). Są to np. akty porządkowe.

Akta prawa wewnętrznego to uchwały rady ministrów i zarządzenia ministrów.

Norma prawna aktu wewnętrznego nie dotyczy osób fizycznych lub jednostek organizacyjnych mających samodzielność prawną.

Norma prawna zawarta w akcie normatywnym charakteryzuje się:

·         wydanie przez właściwy organ

·         wydanie go w takiej formie i trybie jak wynika z przepisów prawa

·         podanie aktu normatywnego do wiadomości adresatów w określony sposób

Data wejścia w życie aktu normatywnego:

·         data publikacji

·         później niż data publikacji

·         z mocą wsteczną (nie można jednak z mocą wsteczną wydać aktu dotyczącego prawa podmiotowego)

Źródła prawa podlegają kontroli pod względem legalności – wg konstytucji  i wg zgodności z ustawami (Trybunał Konstytucyjny). Kontrola ta może być uruchomiona przez organy publiczne i przez obywateli, którym wydaje się że sądy wszystkich instancji źle orzekły(NSA).

W stosunku prawnym (prawo administracyjne) są co najmniej 2 strony, z których jedną jest organ administracji publicznej. Przedmiotem stosunku administracyjno-prawnego jest „coś” regulowanego normami prawa administracyjnego. Stosunek ten powstaje:

1. z mocy prawa np. po 19 latach chłopak idzie do wojska
2. z mocy aktu administracyjnego
3. przez zgłoszenie żądania np. wniosek o pozwolenie na budowę
4. przez określone zachowanie się podmiotu prawa np. sprzedawanie alkoholu nieletnim

Wykład 2

Przy koncentrowaniu ciężar administrowania spoczywa w rękach organów centralnych(położonych najwyżej).

Odwrotnością jest dekoncentracja . Tu organy terenowe wykonują większość zadań. Organy centralne zachowują prawo udzielania wytycznych, wskazówek, poleceń...

Jeżeli dekoncentracja połączona jest z samodzielnością prawną, względną niezależnością organów terytorialnych, to mamy do czynienia z decentralizacją.

Przeciwieństwem decentralizacji jest centralizacja. System organów administracji publicznej jest tak zorganizowany, że organy wyższe mają władzę(podejmują większą część decyzji). Z centralizacją wiąże się hierarchiczne podporządkowanie jednostek niższych jednostkom wyższym. Jest to podporządkowanie pionowe. Organ niższy może w każdej sprawie dostać polecenie z góry, które musi spełnić. Obsadzanie stanowisk odbywa się przez organy wyższe. To zapewnia łatwe ustalanie odpowiedzialności, eliminuje spory kompetencyjne – jasny jest podział kompetencyjny.

Decentralizacja – system, w którym podmioty mają zagwarantowaną prawnie samodzielność; zaletą jest zbliżenie podmiotu decydującego do załatwianej sprawy (wyraźnie to widać dla centralizacji terytorialnej)

·         zapewnia lepszą możliwość kierowania procesem decyzyjnym

·         jest większa przejrzystość aparatu władzy publicznej

·         mniejsze obciążenie pionowym przepływem informacji

·         zwiększenie poczucia odpowiedzialności na poszczególnych szczeblach administracji

·         otwartość na innowacje; kompetencje organów niższych są nienaruszalne przez te wyższe. Nie ma możliwości przejmowania załatwiania spraw przez wyższe organy.

Decentralizację pojmujemy w ujęciu:

-          funkcjonalnie – decentralizacja jest procesem wyposażania organów niższych w kompetencje i zadania. W jej efekcie pojawia się stan d.

-          statycznie – stan decentralizacji

Niektóre dziedziny takie jak obrona narodowa nie nadają się do decentralizacji.

Bliska decentralizacji jest autonomia, która polega na tym, że organy w jednostkach terytorialnych mają uprawnienia do stanowienia prawa. Autonomia odnosi się do sfery stanowienia prawa a decentralizacja do wykonywania prawa. W układzie decentralizowanym ktoś musi sprawować  nadzór. Nad organami terytorialnymi nadzór sprawują organy państwowe. Chodzi o to, że organy niższe nie mogą naruszać prawa, co też nadzorują organy wyższe.

W Polsce jest nadzór następczy( a posteriori).

Podstawowym instrumentem nadzoru jest kontrola czyli stałą obserwacja tego, co się dzieje w podmiotach nadzorowanych.

Wykład 3

Podmioty administracji publicznej

1.       ORGAN PAŃSTWOWY – działa w imieniu i na rachunek państwa. Działa w zakresie przyznanych mu kompetencji i zadań. Ma określoną formę organizacyjną wynikającą z prawa(np. KRRiTV, Rada Gminy). Nigdy nie ma przymiotu osobowości prawnej, jest to część aparatu państwowego. Ma możliwość stosowania środków – organy państwowe akty prawne i mogą stosować przymus państwowy.

W grupie organów administracji publicznej wyróżniamy:

-          wg zasięgu działania

·         organy centralne – właściwość jego i zasięg jest na terenie całego kraju

·         organy terytorialne – zasięg ograniczony

-          wg zadań

·         decydujące – mogą rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych; np. mogą wydawać akty normatywne o charakterze wykonawczym

·         pomocnicze – mogą występować z inicjatywą, dawać opinię, kontrolować

-          wg struktury organizacyjnej

·         monokratyczne – organ stanowi jedna osoba(w Polsce jest ich przewaga)

·         kolegialny – organ stanowi więcej niż 1 osoba. Organ ten działa skutecznie prawnie, gdy wolę wyrażają wszyscy(lub quorum) członków

-          wg składu

·         o składzie zawodowym

·         o składzie społecznym – gdy decyzje są bardzo trudne do podjęcia lub gdy do podjęcia decyzji potrzebni są specjaliści, fachowcy( np. krajowa komisja uwłaszczeniowa)

Zakres działania to wskazówka jakimi sprawami dany organ ma się zajmować. Określa się to zwykle przy tworzeniu organu, ale można go rozszerzyć lub uszczuplić.

Kompetencje muszą być, aby organ mógł się poruszać w zakresie działania. Są to obowiązki lub uprawnienia. Kompetencje ustalają zakres działania organów, bo wiele organów ma podobny zakres działania – np. rolnictwo. Kompetencje określają co w ramach rolnictwa może robić organ.

Właściwość organu to kompetencje i zakres działania. Są 3 rodzaje właściwości:

ü      właściwość rzeczowa dotyczy przydzielonych organowi kategorii spraw – np. z zakresu budownictwa wykonuje zadania organ.

ü      Właściwość miejscowa(terytorialna) – określa obszar kraju na jakim dany organ może realizować swoją właściwość rzeczową(np. wojewoda mazowiecki)

ü      Właściwość funkcjonalna(instancyjna) określa, którego stopnia jest organ właściwy do załatwienia sprawy

Przenoszenie właściwości może się odbywać tylko na podstawie ustawy. Gdy przenoszenie właściwości odbywa się na podstawie porozumień to nazywamy to funkcjami zleconymi.

2.       ORGANY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO.

Samorząd oznacza udział społeczeństwa. Elementy samorządu:

-          istnienie grupy społecznej, stanowiącej substrat instytucji – np. mieszkańcy gminy, załoga przedsiębiorstwa państwowego, osoby o danym zawodzie

-          grupa społeczna jest wyodrębniona po to aby wykonywać administrację publiczną(poprzez przepisy prawne)

-          sposób działania; grupa społeczna rządzi się sama w ramach określonych przez prawo

Są dwa rodzaje samorządów: 1) terytorialny – fakt zamieszkiwania na danym terytorium; 2) personalny – wykonywanie podobnych lub tych samych czynności w życiu społecznym

3.       ZAKŁAD PUBLICZNY

-          to jednostka organizacyjna (ani organ samorządowy ani państwowy). Jest uprawniony do nawiązywania stosunków administracyjno-prawnych. Realizuje zadania publiczne i korzysta z władztwa zakładowego(upoważnienie zakładu do abstrakcyjnych i konkretnych regulacji prawnych). Są to szkoły, przedszkola, biblioteki, muzea, więzienia. Są powołane do wykonywania szczególnych dziedzin życia społecznego. Mogą być tworzone w różny sposób:

·         w drodze ustawy – np. szkoły wyższe

·         w drodze aktów administracji rządowej

·         w drodze aktów administracji samorządowej

·         przez osoby fizyczne za pozwoleniem organu administracji publicznej.

Osoby korzystające z zakładów to destynariusze(uczniowie, chorzy...) Dostęp do zakładów  tych powinien być jednakowy dla wszystkich. Korzystanie z zakładów ma charakter czasowy i odbywa się przejściowo

4.       FUNDACJE – to instytucja prawna założona do realizacji celów użytecznych społecznych jak opieka społeczna, ochrona środowiska. Musi być ktoś, kto jest fundatorem, aby założyć fundację. Zaczyna ona funkcjonować po zarejestrowaniu w sądzie rejestrowym.

5.       ...