Finanse publiczne – wykład

Tryb niestacjonarny 2009/2010

Banki

Prawo bankowe -przepisy prawne dotyczące ustroju, kompetencji, trybu działania banku powołanych do prowadzenia operacji pieniężnych oraz działalności kredytowej

Publiczne prawo bankowe do którego zalicza się normy prawne dotyczące funkcji, zasad i zadań banku centralnego, jego pozycji wobec organów państwa i banków komercyjnych.

Prywatne prawo bankowe które normuje stosunki umowne między bankiem i jego klientami oraz niektóre czynności bankowe kształtowane w formie umownej.

Bank to osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym

Ø      posiada osobowość prawną

Ø      tworzony zgodnie z przepisami ustaw

Czynności bankowe

Ø      przyjmowanie wkładów

Ø      udzielanie kredytów

Ø      przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych

Ø      inne czynności

Instytucje parabankowe

Ø      kasy oszczędnościowe

Ø      kasy zapomogowe

Uprawnienia banku

Ø      w celu zabezpieczenia swych wierzytelności bank może zażądać zabezpieczenia przewidzianego prawem oraz zwyczajami przyjętymi w obrocie krajowym i zagranicznym

Ø      banki korzystają z ulgowych stawek oraz zwolnień z opłat sądowych w sprawach o zabezpieczenie należności z tytułu udzielonych kredytów, gwarancji i poręczeń.

Ø      dokumenty bankowe związane z dokonywaniem czynności bankowych mają moc prawna dokumentów urzędniczych

Ø      bank na podstawie własnych ksiąg i innych dokumentów świadczących o dokonanej czynności bankowej mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne

Ø      uprawnieniem banków jest także wydawanie wiążących strony umów lub czynności bankowych, regulaminów oraz ogólnych warunków umów

Rodzaje banków

Ze względu na zadania

Ø      centralny bank państwa jako bank emisyjny

Ø      bankowość komercyjna a w jej ramach

Ø      banki kredytowe i depozytowe

Ø      banki inwestycyjne

Ø      banki oszczędnościowe i lokacyjne

Ø      banki hipoteczne

Ø      banki specjalne

Według kryterium własności kapitału

Ø      państwowe

Ø      komunalne

Ø      spółdzielcze

Ø      prywatne

Ø      zagraniczne

Ø      międzynarodowe

Ø      kapitale mieszanym

Ze względu na formę prawną

Ø      państwowe

Ø      spółki akcyjne

Ø      spółdzielnie

Źródła prawa bankowego

Ø      29.VIII.97 prawo bankowe

Ø      29.VIII.97 ustawa o NBP

Prawo bankowe reguluje

Ø      zasady prowadzenia działalności bankowej

Ø      zasady tworzenia i prowadzenia organizacji banków

Ø      zasady tworzenia oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych

Ø      zasady sprawowania nadzoru bankowego

Ø      zasady postępowania naprawczego, likwidacyjnego i upadłości banków

Regulamin bankowy wydawany jest przez centralę banku, dotyczy on dwóch grup zagadnień

Ø      reguł organizacyjnych funkcjonowania banku komercyjnego

Ø      z czynności bankowych oraz trybu i warunków ich wykonywania w stosunkach z klientami banku mają one cywilistyczna konstrukcję a stanowiąc o ogólnych zasadach umów stają się także rodzajem oferty banku wobec klientów.

TWORZENIE BANKÓW

Banki państwowe tworzone przez radę ministrów w drodze rozporządzenia na wniosek ministra właściwego do spraw skarbu państwa zaopiniowany przez komisję nadzoru bankowego. Minister skarbu nadaje statut w drodze rozporządzenia. Bank państwowy nie jest przedsiębiorstwem państwowym i nie podlega wpisowi do KRS

Bank spółdzielczy może być tworzony według trybu przewidzianego dla spółdzielni i na podstawie zezwolenia komisji nadzoru bankowego wydanego w uzgodnieniu z ministrem finansów

Ø      wyłącznie osoby fizyczne mogą być założycielami

Ø      nie mniej niż 10 założycieli

Ø      nadają oni bankowi statut sporządzony w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności

Ø      ma osobowość prawną

Ø      wpisany do KRS

Bank w formie spółek akcyjnych tworzony zgodnie z regułami kodeksu spółek handlowych za zezwoleniem komisji nadzoru bankowego. Założycielem mogą być osoby fizyczne jak i prawne z tym że nie może być ich mniej niż 3. Banki te zgłasza się do KRS i rejestru przedsiębiorców.

Utworzenie banku wymaga spełnienia wielu warunków:

Ø      finansowych

Ø      kwalifikacyjnych

Ø      techniczno-finansowych

Ø      formalno-prawnych

Finansowe -wymóg wniesienia przez założycieli kapitału nie mniejszego niż 5mln EURO. Do 15% mogą to być wkłady niepieniężne. Kapitał nie może pochodzić z pożyczek, kredytów i ze źródeł nieudokumentowanych.

Kwalifikacyjne -wymóg by założyciele i osoby przewidziane do objęcia posad jako członka zarządu dawali rękojmię prowadzenia interesów w taki sposób by były zabezpieczone interesy klientów banku.

Co najmniej 2 osoby z zarządu muszą mieć wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem.

Techniczno-ekonomiczne -wyposażenie banku w urządzenia posiadające odpowiednie parametry techniczne do przechowywania nagromadzonych w bankach środków pieniężnych. Przedstawienie przez założycieli planu działalności banku na okres co najmniej 3 letni.

Formalno-prawne -opracowanie projektu statutu baku i programu jego działalności

Ø      przedłożenie dokumentów dotyczących sytuacji finansowej założycieli oraz opinii władz nadzorczych jeżeli założycielem jest bank zagraniczny

Ø      konieczne jest sformułowanie wniosku do komisji nadzoru bankowego który powinien zawierać określenie nazwy i siedziby banku oraz wskazać jakie czynności bankowe mają być przez bank realizowane a także jaki będzie jego przedmiot i zakres działalności.

Rozpoczęcie działalności przez bank może nastąpić po uzyskaniu kolejnego zezwolenia komisji nadzoru bankowego, jest to zezwolenie na rozpoczęcie działalności które może być wydane po stwierdzeniu że bank:

Ø      jest organizacyjnie przygotowany do podjęcia działalności

Ø      zgromadził cały kapitał założycielski

Ø      dysponuje odpowiednimi warunkami do przechowywania środków pieniężnych

Ø      spełnia inne warunki określone w decyzji w przedmiocie zezwolenia na utworzenie banku

 Zarówno zezwolenie na utworzenie banku jak i zezwolenie na rozpoczęcie działalności tracą swą moc jeżeli bank w ciągu roku od wydania pierwszego z wymaganych zezwoleń nie rozpoczął działalności

 Organizacja i zadania NBP

NBP jest państwową osobą prawną i nie podlega wpisowi do KRS

Organy:

Ø      prezes

Ø      RPP

Ø      zarząd

Prezesa powołuje sejm na wniosek prezydenta RP na 6 lat i góra na dwie kadencje

2 wiceprezesów

Rada polityki pieniężnej- 9członków(3 wybiera sejm, 3prezydent i 3senat) na 6 lat spośród specjalistów

Zarząd -organ kierowniczy, prezes+6 członków

Zadania NBP

Ø      bank państwa tj jest odpowiedzialny za realizację tej części polityki gospodarczej, która dotyczy sfery pieniężnej, jest bankiem emisyjnym, posiada przywilej kreacji pieniądza

Ø      bank banków jest źródłem rezerwy kredytowej dla banków operacyjnych. Posługuje się odpowiednimi instrumentami, wpływa na rozmiary ich akcji kredytowych i emisję pieniądza bezgotówkowego a także za stabilność systemu bankowego i jego płynności.

5