Twarze.rzeszowskiej.bezpieki.pdf

Twarze

Rzeszowskiej

Bezpieki

Katalog wystawy

Fotograﬁ e i dokumenty eksponowane na wystawie pochodzą ze zbiorów:

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi

oraz z publikacji:

Mirosław Piotrowski, Ludzie bezpieki w walce z Narodem i Kościołem , Lublin 2000.

Scenariusz wystawy:

dr Krzysztof Kaczmarski, Jakub Izdebski, Mariusz Krzysztoﬁ ński

Aranżacja plastyczna:

Jakub Izdebski, Marcin Krzanicki

Opracowanie graﬁ czne i komputerowe:

Jakub Izdebski, Marcin Krzanicki

Tekst informatora:

dr Krzysztof Kaczmarski, Mariusz Krzysztoﬁ ński

ISBN 978-83-7472-060-1

Druk:

Poligraﬁ a Wyższego Seminarium Duchownego w Rzeszowie

URZĄD BEZPIECZEŃSTWA

Organizację aparatu bezpieczeństwa na terenie województwa rzeszowskiego zapoczątkował

Rozkaz Personalny Nr 4 z 16 sierpnia 1944 r. wydany przez Stanisława Radkiewicza, kierowni-

ka Resortu Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN).

Na mocy tego rozkazu, 18 sierpnia skierowano do Rzeszowa grupę 24 absolwentów szkoły NKWD

w Kujbyszewie pod dowództwem ppor. Longina Kołarza, powierzając im zadanie zorganizowania

struktur aparatu bezpieczeństwa publicznego.

W końcu sierpnia przybył do Rzeszowa pełnomocnik Radkiewicza, mjr Mieczysław Bronia-

towski, oﬁ cer do zadań specjalnych resortu BP, który Rozkazem Personalnym nr 1 z 7 września

1944 r. powołał kpt. Stanisława Imiołka (właściwie: Władysława Śliwę) na stanowisko p.o. Szef

Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (WUBP) w Rzeszowie. Tym samym rozka-

zem do większości miast powiatowych zostali delegowani funkcjonariusze z zadaniem organiza-

cji Powiatowych Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP).

W pierwszym rozkazie organizacyjnym z dnia 8 września 1944 r. wydanym przez p.o. Szefa WUBP

w Rzeszowie, kpt. Stanisława Imiołka, wstępnie określone zostały obowiązki kierowników PUBP.

W świetle tego rozkazu podlegali oni bezpośrednio kierownikowi WUBP, zaś starostów mieli jedynie

ogólnie informować o sytuacji i sprawach już zakończonych. W zakresie kompetencji UB pozostawio-

no wyłączne prawo aresztowania na terenie powiatu i zwierzchnictwa nad więźniami. Do obowiązków

kierowników PUBP wobec WUBP należało przysyłanie dwa razy w tygodniu dokładnych raportów

z pracy wraz z protokołami spraw oraz utrzymywanie codziennej łączności telefonicznej.

W 1945 r. skład województwa rzeszowskiego włączone zostały cztery powiaty województwa

krakowskiego: gorlicki, jasielski, dębicki i mielecki. Na terenie województwa działało wówczas już

17 PUBP. W okresie tym ich działania miały głównie na celu likwidację struktur Polskiego Pań-

stwa Podziemnego (PPP) i podziemia antykomunistycznego.

Wraz z przekształceniem 1 I 1945 r. Resortu Bezpieczeństwa PKWN w Ministerstwo Bezpieczeń-

stwa Publicznego zmianie uległa struktura WUBP w Rzeszowie. Formalnie w jej rezultacie w WUBP

funkcjonowały wydziały: Personalny, I (Kontrwywiad) – praca operacyjna i śledcza, II – ewidencja

operacyjna, łączność szyfrowa i radiowa, laboratorium daktyloskopijne, III – ﬁ nanse, gospodarka,

transport, poczta specjalna, ochrona gmachu itp.; Wydział Więzień i Obozów; Wojewódzki Oddział

Cenzury Wojennej. W kwietniu 1945 r. powołano w ramach Departamentu I MBP Wydział do Walki

z Bandytyzmem a następnie jego odpowiedniki w postaci wydziałów w WUBP i sekcji w PUBP. Fak-

tycznie do zadań tych jednostek należało prowadzenie walki z podziemiem niepodległościowym.

Ostatecznie w 1946 r. wydział ten oznaczony został jako III. W 1946 r. w WUBP funkcjonował podział

na Wydział I (kontrwywiad), Wydział II (technika operacyjna), Wydział III (walka z podziemiem), Wy-

dział IV (ochrona operacyjna gospodarki), Wydział V (społeczno-polityczny, m.in. inwigilacja Koś-

cioła, partii politycznych), Wydział Śledczy oraz Wydział III „A” (później „A” obserwacja operacyj-

na). Ponadto, funkcjonowały jednostki pomocnicze o charakterze administracyjno-gospodarczym.

Kolejne zmiany w strukturze WUBP wynikały z rosnących zainteresowań aparatu bezpieczeństwa,

który spełniał wolę swojego mocodawcy czyli PPR/PZPR. Przykładowo w 1951 r. utworzono wydział

komunikacji oznaczony jako VIII. oraz wydział X odpowiedzialny za ochronę partii przed obcymi wy-

wiadami i „prowokatorami”. W okresie styczeń 1953 r. – czerwiec 1954 r. funkcjonował też wydział

IX odpowiedzialny za zabezpieczenie przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego. Na początku 1953 r.

walkę z Kościołem i innymi związkami wyznaniowych przekazano nowoutworzonemu Departamen-

towi XI, którego odpowiednikiem był Wydział XI w WUBP w Rzeszowie. W 1954 r. utworzono też

Inspektorat Wiejski, który zajmował się z ochroną gospodarki rolnej.

W związku z likwidacją MBP i powstaniem 9 XII 1954 r. Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa

Publicznego (K ds. BP), na początku 1955 r. ustalona została nowa struktura WU ds. BP w Rze-

szowie, a w dalszej kolejności także urzędów powiatowych. Wydział I (kontrwywiad) zmienił nu-

merację na II; Wydział VIII (walka z wrogą działalnością w transporcie) na V; Wydział XI (walka

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: