Wykład nr 3
Teorie konfliktów i wojen
Teoria wojny:
Definicje Carla von Clausewitza (O wojnie):
· Wojna jest tedy aktem przemocy, mającym na celu zmuszenie przeciwnika do spełnienia naszej woli (przy jej stosowaniu nie ma granic)
· Przemoc uzbraja się w wynalazki sztuki i nauki, aby stawić czoła przemocy
· Wojna jest nie tylko czynem politycznym, lecz prawdziwym narzędziem polityki, dalszym ciągiem stosunków politycznych, przeprowadzeniem ich innymi środkami
· Nieznaczne zaledwie godne wzmianki ograniczenia, które nakłada samej sobie pod nazwą praw międzynarodowych, towarzysząc jej, nie osłabiając w istocie jej siły
Wojna:
Stan społeczeństwa, w którym ostry konflikt zewnętrzny lub wewnętrzny, wyrosły z dotychczasowej polityki rozwiązywany jest środkami przemocy.
Pojęcie wojny odnoszony jest do:
· Otwartego, wypowiedzialnego konfliktu zbrojnego pomiędzy podmiotami politycznymi (państwami bądź narodami), który nie może występować między państwami, o ile jedno z nich nie posiada własnego rządu.
· Stan wrogości, konfliktu, opozycji…
Wykładnia wojny:
Sun Tzu:
„(…) A zatem, gdy dokonujesz poprzedzonego dokładnym rozpoznaniem porównania i określasz prawdziwą naturę poszczególnych elementów, zadaj pytania: Który władca posiada Tao? Który generał ma większe umiejętności…”
Prawa wojny
· Ius ad bellum – prawo do prowadzenia wojny
o Dawniej traktowano jako atrybut podmiotowości prawno międzynarodowej przysługujące każdemu państwu, co oznaczało, iż prowadzenie wojny było dopuszczalnym przez prawo środkiem rozwiązania sporu
o Obecnie prawo do prowadzenia owjjny jest zakazane [rzez Kartę NZ, która nie tylko zakazuje używania sił zbrojnych w stosunkach międzynarodowych, ale także grożenia jej użyciem
o Karta NZ dopuszcza użycie siły w dwu przypadkach:
§ Przy korzystania z prawa do samoobrony,
§ W wypadku rezolucji RB ONZ
· Ultimatum – w prawie międzynarodowym żądanie jednego państwa wobec drugiego spełnienia określonych warunków w określonym czasie pod groźbą wojny.
o Stawia się je zwykle w sytuacji,
· Casus belli – powód lub pretekst do wypowiedzenia wojny.
o Łacińskie wyrażenie pochodzące z teorii prawa międzynarodowego. Formalnie brzmi jako ryzyko wojny lub okazja do wojny
· Agresja – w prawie międzynarodowym określenie zbrojnej napaści (najazdu, ataku) jednego lub kilku państwa na inne. Państwo które dokonało ataku określa się agresorem. Ofiara ma prawo do samoobrony. W prawie mn. jest ona zakazana.
Typy i przyczyny wojen:
· Regularne
§ Bezpośrednie – głębokie
§ Pozytywne – przyzwalające
§ Świadome – nieświadome
§ Konieczne – wystarczające
· Nieregularne
§ Zachowania:
· Instynktowne – wyuczone
· Błędne oceny
Współczesna wojna
Ruppert Smith:
· Wojna wśród społeczeństw:
o Polem bitwy stają sie ludzie – wszyscy i wszędzie
o Do działań militarnych może dojść wszędzie:
§ W obecności cywilów
§ W obronie cywilów
§ Przeciwko cywilom
· Ludność staje się celem, obiektem, który trzeba tak samo pokonać jak przeciwnika
Zmiana natury wojen:
Atrybut organizacja hierarchiczna organizacja sieciowa
Przywództwo centralizacja decentralizacja
Struktura organizacji hierarchiczność sieciowość
Struktura przestrzenna koncentracja rozproszenie
Zdolność rekonfiguracji niska wysoka
Osadzenie w czasie trwałość tymczasowość
Definicje strategii:
· Clausewitz: Strategia jest nauką o użyciu bitew do celów wojny
· Von Moltke: Strategia jest praktycznym zastosowaniem środków będących w dyspozycji generała w celu osiągnięcia konkretnych zamiarów
Natura konfliktu:
„(…) W latach 1995 – 96 mieszkańcy Freetown, stolicy Sierra Leone, mieli zagwarantowany spokój dzięki obecności najemnych oddziałów z RPA. Gdy w 1997 r. te oddziały opuściły miasto, doszło do wojskowego zamachu stanu. Który doprowadził do anarchii i rażącego łamania praw człowieka. Rząd Cywiny odzyskał władzę dopiero przy wsparciu innych najemnych oddziałów, tym Raszem w Wielkiej Brytanii. Kiedy i te opuściły Freetown, porządek w mieście znowu całkowicie się załamał, a w grudniu 1998 r. stolicę zaatakowała rozwydrzona armia otumanionych narkotykami nastolatków, mordując, okaleczając i uprowadzając tysiące ludzi. Dwa lata później gdy ten sam motłoch ponownie szykował się do zaatakowania Freetown społeczność Mn. Wysłała brytyjskich komandosów do ochrony miasta”.
Typologia konfliktów:
· Wojna
· Interwencja zbrojna incydent zbrojny
· Przewrót wojskowy
· Blokada zbrojna
· Demonstracja sił
· Interwencja zbrojna
· Inne
Atrybuty konfliktów:
· Charakter podmiotów oraz środowiska w którym do nich dochodzi
· Przestrzeń oraz sposoby prowadzenia w niej wojny
· Koncepcje prowadzenia konfliktu i wojny, wyrażone w strat4egiach oraz doktrynach
· Prawa wojny
Wykładnia konfliktów
Karta Narodów Zjednoczonych stanowi:
· „Narody Zjednoczone dążą do następujących celów:
1. Do utrzymywania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego; w tym celu będą one podejmowały skuteczne zbiorowe środki…
Konflikty społeczne
Tło konfliktów:
· Ideologiczne, będące konsekwencją przyjęcia przez państwa bądź grupy społeczne określonych idei i wartości politycznych decydujących m.in. o postrzeganiu stosunków społecznych czy międzynarodowych, systemu politycznego ekonomicznego i prawnego;
· Religijne, wynikające z percepcji rzeczywistości poprzez pryzmat wiary, a tym samym przyjęcia określonej postawy wyrażanej w aprobacie bądź negacji rzeczywistości, środowiska międzynarodowego;
· Separatystyczno – narodowościowe, będące pochodną społeczności lub jej części do uzyskania autonomii bądź przyłączenia do państwa, z którym się identyfikuje i jesy związana emocjonalnie;
· Polityczne, dot. Zarówno państw jak i grup społecznych w wymiarze wewnętrznym oraz zewnętrznym;
· Historyczno – polityczne, uwarunkowane procesami historycznymi i politycznymi;
Uczestnicy konfliktów:
· Jednostki odrzucające istniejącą rzeczywistość i upatrujące możliwości zmian politycznych w jednostkowych aktach terroru wymierzonych przeciw jednostkom, grupom społecznym i narodowościowym, państwu;
· Ruchy społeczne dążące do realizacji swych celów politycznych poprzez przemoc/terroryzm, rezygnujące bądź nie z legalnych metod walki;
· Korporacje międzynarodowe/podmioty pozarządowe oddziałujące stos. Mn.
Teoretycy konfliktów społecznych
Daniel Bell (amerykański politolog):
· Przesada w przesadzie
· Atmosfera przesycona pychą, dążeniem do nadmiaru
· Przekroczenie miary wskutek pogardy dla miary, przekroczenie granic
· Cele poza moralnością, tragedią, kulturą
Eric Hobawm (angielski historyk):
· Stulecie ekstremów, źródło: rewolucja francuska
· Wolność, równość, braterstwo występuje wówczas gdy jest równowaga tych wartości politycznych
· Aktualnie:
o Wolność zdeformowała się w ekstremizm liberalizmu gospodarczego
o Równość w ekstremizm stalinowskiego i maoistowskiego totalitaryzmu
o Braterstwo w ekstremizm faszystowskiej wspólnoty narodowej lub rasowej
Hans Sedelmayer (niemiecki filozof):
· Od czasów oświecenia brak równowagi psychicznej człowieka, parcie na autonomię
Ekstremizm polityczny:
· Extremus – krańcowy, oddalony, najstraszniejszy, najgorszy, najniebezpieczniejszy
· Ekstremizm – pojecie ogarniające zbiory różnych form, myśli, środków celów działań, oceniających jako krańcowe
· Zjawisko – na ogół zwykłe w społeczeństwach demokratycznych liberalnych;
· Opis grupy: zamknięta, samo izolująca się, własny sposób myślenia jezyk, symbolika etc.
· Sposób działania infiltracja państwa demokratycznego, prawnego, często korzystanie ze swobód i wolności w celu jego zniszczenia
· Cel działania – społeczny rozwój, postęp, zachowanie statusu quo lub przywrócenie status quo ante
4
Erronis