Hans Chrystian Andersen-Dzikie łabędzie(1).pdf

"Dzikie łabędzie"

Daleko stąd, tam, dokąd lecą jaskółki, kiedy u nas jest zima, mieszkał król,

który miał jedenastu synów i jedną córkę, Elizę. Bracia byli królewiczami,

chodzili do szkoły z orderami na piersiach i szablami u boku, pisali

diamentowymi szyferkami na złotych tabliczkach; co tylko przeczytali, zaraz

umieli na pamięć; od razu widać było, że są królewiczami. Siostra Eliza

siedziała na małym, szklanym stołeczku i oglądała książkę z obrazkami,

książkę, którą kupiono za pół królestwa.

Ach, jak dobrze było tym dzieciom! Ale to szczęście nie trwało długo.

Ich ojciec, król całego kraju, ożenił się ze złą królową, która wcale nie była

dobra dla biednych dzieci; odczuły to już pierwszego dnia. W zamku

odbywały się paradne zabawy, a dzieci bawiły się również w "gości", ale nie

dostały, jak zwykle, ciastek i pieczonych jabłek, królowa dała im tylko w

filiżance do herbaty trochę piasku i powiedziała, żeby udawały, że piją

naprawdę herbatę.

Po tygodniu oddała małą siostrę Elizę na wieś do chłopów, a po krótkim czasie

usposobiła króla tak źle do biednych królewiczów, że wcale już o nich nie

dbał.

- Lećcie sobie w świat i sami się o siebie troszczcie - powiedziała zła królowa. -

Zamieńcie się w ptaki i utraćcie mowę. - Ale nie potrafiła wyrządzić tyle zła,

ile chciała; królewicze przemienili się w jedenaście cudnych, dzikich łabędzi. Z

dziwnym krzykiem wyfrunęły ptaki przez zamkowe okna, ponad parkiem i

lasem.

Wczesnym rankiem łabędzie przyleciały do chaty, gdzie siostra Eliza spała w

chłopskiej izbie, krążyły nad dachem, kręciły długimi szyjami, uderzały

skrzydłami, ale nikt tego nie widział ani nie słyszał. Musiały lecieć dalej,

wysoko aż do chmur, w daleki świat; poleciały do dużego, ciemnego lasu,

który ciągnął się do brzegu morza.

Biedna mała Eliza stała w chłopskiej izbie i bawiła się zielonym listkiem - nie

miała innej zabawki; przekłuła w listku dziurkę i spojrzała przez nią w słońce,

i wtedy zdawało się jej, że widzi jasne oczy swych braci, i za każdym razem,

kiedy ciepłe promienie słoneczne ogrzewały jej policzki, czuła jak gdyby

pocałunki swych braci.

Jeden dzień mijał podobny do drugiego. Kiedy wiatr dął przez wielkie, różane

żywopłoty przed domem, szeptał do róż:

- Któż może być od was piękniejszy?

Ale róże potrząsały głowami i mówiły:

- Eliza jest piękniejsza! - A kiedy staruszka siedziała w niedzielę przed

drzwiami i czytała książkę do nabożeństwa, wiatr odwracał stronice i mówił

do książki:

- Któż jest bardziej pobożny od ciebie?

- Eliza jest pobożniejsza! - mówiła książka do nabożeństwa. Róże i

modlitewnik mówiły prawdę.

Gdy Eliza skończyła piętnaście lat, wróciła do domu, a gdy królowa zobaczyła,

jaka jest piękna, ogarnęła ją złość i zawiść; z chęcią przemieniłaby ją w

dzikiego łabędzia jak jej braci, ale nie odważyła się uczynić tego natychmiast,

bo król pragnął przecież zobaczyć swoją córkę.

Wczesnym rankiem poszła królowa do łazienki zbudowanej z marmuru,

ozdobionej miękkimi poduszkami i wspaniałymi dywanami, wzięła trzy

ropuchy, pocałowała je i powiedziała do jednej z nich:

- Usiądź na głowie Elizy, kiedy się będzie kąpała, aby była tak głupia jak ty!

Usiądź na jej czole - powiedziała do drugiej - aby była tak brzydka jak ty, aby

ojciec jej nie poznał. Spoczywaj na jej sercu - szepnęła do trzeciej - niech się

stanie zła, niech cierpi przez to męki!

Potem włożyła ropuchy do czystej wody, która zabarwiła się na zielono,

zawołała Elizę, rozebrała ją i kazała jej wejść do wody. Kiedy dziewczynka się

zanurzyła, jedna ropucha usiadła jej na włosach, druga na czole, a trzecia na

piersi; ale Eliza nie spostrzegła ich wcale, bowiem gdy się podniosła, po

wodzie pływały trzy czerwone maki. Gdyby gady nie były zatrute i gdyby nie

to, że pocałowała je czarownica, przemieniłyby się w czerwone róże; ale stały

się jednak kwiatami, bo spoczywały na głowie i na sercu Elizy, która była zbyt

pobożna i niewinna, aby

czary mogły mieć nad nią moc.

Kiedy zła królowa to zobaczyła, natarła Elizę sokiem włoskiego orzecha, tak że

dziewczynka

całkiem poczerniała; posmarowała jej piękną twarzyczkę cuchnącą maścią i

skołtuniła jej włosy; niepodobna było poznać pięknej Elizy.

Ojciec przeraził się na jej widok i powiedział, że to nie może być jego córka;

nikt jej nie poznał prócz podwórzowego psa i jaskółek, ale były to przecież

mizerne stworzenia i nic nie miały do gadania.

Wtedy biedna Eliza zaczęła płakać i przypomniała sobie swych jedenastu

braci. Pełna smutku, wymknęła się z zamku, przez cały dzień chodziła po

polach i błotach, aż w końcu przyszła do dużego lasu. Nie wiedziała, dokąd

szła, ale czuła się tak nieszczęśliwa i tak bardzo tęskniła do swoich braci; na

pewno ich także wygnano, tak samo jak ją, w szeroki świat. Chciała ich

odnaleźć.

Niedługo była w lesie, a już noc zapadła; dziewczynka nie mogła odnaleźć

drogi; wtedy położyła się na miękkim mchu, odmówiła wieczorną modlitwę i

oparła głowę o pień drzewa.

Było tak cicho, powietrze takie łagodne, a naokoło w trawie i mchu tysiące

świętojańskich robaczków świeciło jak zielony ogień; kiedy dotknęła ręką

gałęzi, błyszczące owady spadały na nią jak deszcz gwiazd.

Przez całą noc śnili się jej bracia; bawili się znowu jako dzieci, pisali

diamentowymi szyferkami na złotych tabliczkach i oglądali piękną książkę z

obrazkami, która kosztowała pół królestwa, ale nie pisali na tablicy tak jak

przedtem zer i kresek, tylko najdziwniejsze czyny, jakich dokonali, wszystko,

co przeżyli i co widzieli; a w książce z obrazkami wszystko żyło: ptaki

śpiewały, ludzie wychodzili z książki i rozmawiali z Elizą i z jej braćmi, ale

gdy przewracała kartkę, wskakiwali znowu do środka, aby nie wprowadzić

nieładu między obrazkami.

Kiedy się obudziła, słońce stało już wysoko na niebie; nie widziała go

wprawdzie, gdyż przesłaniała je gęsta zieleń drzew, ale jego promienie

przebłyskiwały jak powiewna złota tkanina; zieleń pachniała, a ptaki

nieledwie siadały na jej ramionach. Słyszała plusk wody, mnóstwo strumieni

przepływało przez las, wszystkie wpadały do jednego jeziora, gdzie było

najpiękniejsze, piaszczyste dno; rosły tam wprawdzie naokoło gęste krzaki, ale

jelenie zrobiły w jednym miejscu duży otwór i tędy przeszła Eliza ku wodzie.

Woda była tak przeźroczysta, że gdyby wiatr nie poruszał krzaków i gałęzi,

można było myśleć, że zostały one namalowane na dnie, tak wyraźnie odbijał

się każdy listek - zarówno oświetlony słońcem, jak pogrążony w cieniu.

Jak tylko Eliza zobaczyła własną twarz w wodzie, przeraziła się, taka była

czarna i brzydka, ale kiedy umoczyła rączkę i wytarła nią oczy i czoło ukazała

się biała skóra; wtedy zdjęła wszystko, co miała na sobie, i weszła do czystej

wody; nie było na świecie piękniejszego królewskiego dziecka od niej.

Kiedy się znowu ubrała i zaplotła długie warkocze, podeszła do bijącego

źródła, napiła się z dłoni i powędrowała w głąb lasu, nie wiedząc, dokąd idzie.

Myślała o braciach i myślała o Panu Bogu, który jej na pewno nie opuści. On to

sprawił, że w lesie rosły dzikie jabłka, aby nasycić głodnych. On to pokazał jej

drzewo, którego gałęzie uginały się pod ciężarem owoców: zatrzymała się, aby

się posilić, podłożyła podpórki pod gałęzie i weszła w najmroczniejszą głębinę

lasu. Było tam tak cicho, że słyszała swoje własne kroki, słyszała szelest

każdego suchego listka, który kruszyła stopami, nawet żadnego ptaka nie było

widać, ani jeden promień

słoneczny nie przedostawał się przez wielkie, gęste gałęzie drzew; wysokie

pnie stały tak blisko jeden drugiego, że gdy patrzała prosto przed siebie,

wydawało się jej, że otacza ją płot z belek. Ach, jakaż tu panowała pustka i

głusza, nigdy jeszcze takiej nie zaznała!

Noc stawała się ciemna, nawet żaden robaczek świętojański nie błyszczał

wśród mchu, ułożyła się zmartwiona do snu. Wydawało jej się, że gałęzie

otwierają się nad nią i że dobry Bóg patrzy na nią łagodnie, a małe aniołki

wyglądają znad jego głowy i spod jego ramion.

Kiedy się nazajutrz obudziła, nie wiedziała, czy jej się to śniło, czy to było

naprawdę. Zrobiła parę kroków i spotkała staruszkę z koszem pełnym jagód;

staruszka dała jej parę jagódek. Eliza pytała, czy nie widziała jedenastu

królewiczów jadących konno przez las.

- Nie! - powiedziała stara. - Ale widziałam wczoraj jedenaście łabędzi ze

złotymi koronami na głowach, płynęły tu rzeką w pobliżu!

I zaprowadziła Elizę trochę dalej nad urwisko; w dole wiła się rzeczka, drzewa

rosnące na brzegu wyciągały ku sobie długie, pełne liści gałęzie, a tam, gdzie

nie były dość wysokie, by dosięgnąć jedno drugiego, uwalniały swe korzenie z

ziemi i zwieszały się nad wodą, splecione z gałęziami. Eliza pożegnała

staruszkę i poszła wzdłuż rzeki aż do miejsca, gdzie wpadała ona do

wielkiego, otwartego morza.

Przed młodą dziewczyną rozciągało się wielkie, wspaniałe morze, ale nie

widziała ani jednego żagla, ani jednej łódki, jakżeż miała się dalej przedostać?

Patrzyła na niezliczone małe kamyki leżące na brzegu wody; woda oszlifowała

je gładko. Szkło, żelazo, kamienie - wszystko zostało ukształtowane przez

wodę, która była o wiele miększa niż jej delikatna ręka. "Woda niestrudzenie

pracuje i wygładza nawet twarde kamienie; pragnę być równie niestrudzona!

Dziękuję wam za waszą naukę, czyste, bijące fale! Serce mi mówi, że kiedyś

zaniesiecie mnie do moich ukochanych braci!"

Na morskiej trawie, spłukanej wodą, leżało jedenaście białych piór łabędzich;

Eliza zrobiła z nich wiązankę; krople wody błyszczały na piórach, nikt nie

wiedział, czy to była rosa, czy łzy. Samotnie było na brzegu, ale Eliza nie czuła

tego, bo morze wiecznie się zmieniało, w ciągu paru godzin więcej razy

zmieniało swój wygląd niż jeziora w ciągu całego roku. Kiedy nadciągała

wielka, ciemna chmura, wydawało się, że morze chce powiedzieć: "I ja też

potrafię wyglądać ponuro"; gdy wiał wiatr, fale obracały się białymi

grzbietami, lecz gdy chmury stawały się czerwone, a wiatr zasypiał, morze

wyglądało jak płatek róży: raz było zielone, to,

znowu białe, ale nawet kiedy było w zupełnym spoczynku, przy brzegu

poruszało się z lekka; woda wznosiła się łagodnie jak oddech śpiącego

dziecka.

Kiedy słońce chyliło się ku zachodowi, Eliza zobaczyła jedenaście dzikich

łabędzi w złotych koronach na głowach, lecących w kierunku lądu; leciały

jeden za drugim i wyglądały jak długa, biała wstęga; wtedy Eliza weszła na

urwisko i ukryła się za krzakiem; łabędzie spuściły się na ziemię tuż koło niej i

biły dużymi, białymi skrzydłami.

W tej samej chwili, kiedy słońce zanurzyło się w wodzie, opadły nagle z nich

łabędzie pióra i ukazało się jedenastu królewiczów, braci Elizy. Dziewczynka

krzyknęła głośno, bo chociaż zmienili się bardzo, sercem ich poznała,

wiedziała, że to są oni; rzuciła się im w ramiona, wołała ich po imieniu, a oni

cieszyli się widząc swą małą siostrzyczkę, taką już teraz dużą i śliczną. Śmiali

się i płakali opowiadając sobie wzajemnie o tym, jaka macocha była zła dla

nich wszystkich.

- My bracia - powiedział najstarszy - latamy jako dzikie łabędzie, dopóki

słońce świeci na niebie; ale gdy tylko zachodzi, przemieniamy się w ludzi; i

dlatego musimy zawsze uważać, aby podczas zachodu słońca mieć pod

nogami stały ląd, bo gdybyśmy wówczas lecieli pod obłokami, spadlibyśmy

jako ludzie w dół. Nie mieszkamy tutaj; po drugiej stronie morza znajduje się

równie piękny kraj; ale droga prowadząca tam jest długa, musimy lecieć nad

wielkim morzem i nie ma żadnej wyspy, na której moglibyśmy przenocować;

jedynie w połowie drogi wystaje samotna skała; jest tak mała, że możemy się

na niej pomieścić tylko ciasno jeden obok drugiego; przy silniejszej fali

opryskuje nas woda, ale dziękujemy Bogu i za to; tam nocujemy, kiedy

jesteśmy w ludzkiej postaci; gdyby nie ta skała, nie zobaczylibyśmy nigdy

naszej ukochanej ojczyzny; najdłuższe dwa dni w roku zużywamy na nasz lot.

Tylko raz do roku możemy odwiedzić naszą ojczyznę, wolno nam zostać tu

przez jedenaście dni, aby oblecieć ten wielki las,

skąd możemy zobaczyć zamek, gdzieśmy się urodzili i gdzie mieszka nasz

ojciec, i wysoką wieżę kościoła, w którym jest pochowana nasza matka. Tutaj

wydaje się nam, jak gdyby drzewa i krzaki były z nami spokrewnione, tutaj

dzikie konie uganiają się po równinach, tak jak za czasów naszego

dzieciństwa; tu drwale śpiewają stare pieśni, przy których tańczyliśmy

dziećmi, tutaj jest nasza ojczyzna, do której ciągną nas serca, i tutaj znaleźliśmy

ciebie, kochana, mała

siostrzyczko! Dwa dni możemy tu zostać, potem polecimy stąd daleko za

morze, do pięknego kraju, który jednak nie jest naszą ojczyzną. Jak cię stąd

zabrać? Nie mamy ani statku, ani łódki!

- Jakże was mogę wybawić? - pyta siostra.

I rozmawiali tak ze sobą prawie przez całą noc, drzemiąc tylko parę godzin.

Elizę obudził łopot skrzydeł łabędzi przelatujących nad nią. Bracia przemienili

się znowu i lecieli, zakreślając wielkie kręgi, byli już dość daleko, ale

najmłodszy z nich pozostał; położył głowę na kolanach Elizy, a ona gładziła

jego białe skrzydła, przez cały dzień byli razem. Pod wieczór przyleciały inne

łabędzie, a kiedy słońce zaszło, stanęli przed nią w swej naturalnej postaci.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: