Magnezyt - skała pochodzenia hydrotermalnego, występująca w postaci żył w masywach serpentynitowych. Składa się głównie z minerału magnezytu.
Marmur (zbliżenie)
Marmur – skała
Kamieniołom - wydobywanie marmuru
Marmur (z gr. μάρμαρος marmaros) – skała metamorficzna powstała z przeobrażenia wapieni, rzadziej dolomitów. Składa się głównie z krystalicznego kalcytu lub dolomitu (marmur dolomitowy). Niewielka część geologów definiuje jako marmur wyłącznie skały węglanowe przeobrażone w warunkach głębokiego metamorfizmu strefy kata (temperatury 500-700 st. C, wysokie ciśnienie), skały przeobrażone w strefach niższego metamorfizmu (epi i mezo) nazywając wapieniem krystalicznym. Przeważnie jednak terminu „wapień krystaliczny” używa się jako synonimu marmuru dla każdej skały węglanowej poddanej metamorfizmowi.
Od starożytności stosowany jako cenny materiał budowlany, rzeźbiarski oraz architektoniczny. Znane marmury wydobywa się w Carrarze we Włoszech i na chorwackiej wyspie Brač. Marmury wydobywa się przy użyciu różnych urządzeń tnących, nie stosuje się materiałów wybuchowych, gdyż prowadzą one do spękania skał i drastycznej redukcji bloczności złoża, co uniemożliwia wydobycie bloków na tyle dużych by pociąć je na płyty okładzinowe lub przeznaczyć na rzeźby. Marmury spękane i odpady z produkcji pełnowartościowego marmuru wykorzystuje się do produkcji lastriko lub grysu marmurowego. Marmury zbudowane z dolomitu są podstawą wytwarzania tabletek magnezu.
W Polsce marmur wydobywany jest wyłącznie w Sudetachi na Śląsku, przede wszystkim w masywie Śnieżnika, gdzie występuje w dwóch odmianach kolorystycznych, jako „Biała Marianna” (na górze Krzyżnik) i „Zielona Marianna”. Innym złożem marmuru jest złoże marmuru szarego z odcieniem niebieskawym w [Sławniowice Sławniowicach] oraz Dolnym Śląsku i Górach Świętokrzyskich. Eksploatuje się także dolomity przeobrażone (nazywane przez większość geologów marmurem lub dolomitem krystalicznym) w Rędzinach.
W Polsce istnieje również pojęcie „marmur techniczny”, który odnosi się wg polskiej normy i niektórych publikacji technicznych również do węglanowych skał osadowych, które przyjmują poler (pod wpływem polerowania ich powierzchnia staje się silnie błyszcząca). Jest to nazwa naukowo nieprawidłowa, ale silnie zakorzeniona w polskim kamieniarstwie. W okresie przedwojennym niektórzy właściciele kopalń wapienia nadawali im handlową nazwę "marmurów kieleckich" – w celu podniesienia ich rangi. Kolejne tzw. „wolne” interpretacje doprowadziły do pojawienia się określeń: „marmur dębnicki”, „marmur chęciński” itp. Należy jednak pamiętać, że marmur i wapień należą do zupełnie odmiennych grup skał pod względem ich pochodzenia. Jest to szczególnie istotne przy tłumaczeniu tekstów na języki obce.
Migmatyt - skała metamorficzna wykazująca foliację, zbudowana głównie z kwarcu, skaleni i biotytu, z domieszkami innych minerałów. Spotykana razem z gnejsami i granitami, w Polsce — w Sudetach oraz w Tatrach Zachodnich.
Zbudowane głównie ze skaleni, kwarcu, łyszczyków, zgrupowanych w laminy o odmiennej strukturze. Jasne warstewki kwarcowo-skaleniowe mają strukturę granoblastyczną, a ciemne warstewki biotytowe strukturę lepidoblastyczną. Laminacja migmatytów wykazuje liczne, drobne, dysharmonijne sfałdowania, powstające na etapie uplastycznienia skały6 w czasie intensywnego metamorfizmu. Skały te traktowane są bądź jako produkt ultrametamorfizmu z częściowym wytopieniem jasnych składników w skale pierwotnej, bądź jako skały gnejsowe lub łupkowe położone w otoczeniu ogniska magmowego, impregnowane ciekłym, bogatym w krzemionkę stopem magmowym, który wnikał w skały wzdłuż płaszczyzn foliacji. Migmatyty występują w Górach Sowich i Tatrach.
Migmatyt jest skałą zbudowaną przeważnie ze skaleni, kwarcu i biotytu. Charakteryzuje się wybitnym wykształceniem laminacji: składa się z naprzemianległych, regularnych lamin głownie skaleniowo-kwarcowych i biotytowych, o różnej grubości, nawet kilku- lub kilkunastocentymetrowych. Laminy kwarcowo-skaleniowe mają strukturę granoblastyczną, biotytowe zaś - lepidoblastyczną. Laminacja migmatydów niejednokrotnie wykazuje lokalnie drobne sfałdowania, zwane ptygmatycznymi lub ptygmatotytowymi, które powstają w skale uplastycznionej podczas metamorfozy, lecz bez udziału nacisków tektonicznych.
Migmatyty mogą powstawać przez wciskanie się(iniekcję) magmy lub związanych z nią roztworów w skały starsze, zwykle metamorficzne (wzdłuż płaszczyzn foliacji, złupkowania itp.). Proces tworzenia się migmatytów polega na przepojeniu się skał starszych przez ruchliwe produkty pochodzenia magmowego (głownie skaleniowo-kwarcowe), a także na selektywnym wytapianiu jasnych składników tych skał w wysokich temperaturach.
Mylonit - skała kataklastyczna, metamorficzna powstała poprzez dynamiczną rekrystalizację. Złożona z drobnych pokruszonych i roztartych ziaren starszych skał powstałych w warunkach zmielenia i silnego roztarcia dowolnej skały wyjściowej, tworzących miazgę mylonityczną, objętą rekrystalizacją towarzyszącą mylonityzacji. Powstaje w trakcie metamorfizmu dyslokacyjnego głównie w strefach uskokowych o charakterze przesuwczym. Mylonity powstawały w facji zeolitowej oraz facji prehnitowo-pumpellynitowej (temp. 3000°C, ciśnienie poniżej 300 megapaskali). Są to szare, czasem lekko zielonkawe skały. Bardzo łatwo ścieralne w rękach na drobniutkie ostrokrawędziste bloczki. Powierzchnia skały jest w wielu miejscach gładka i błyszcząca.. W obrębie stref tektonicznych wyróżniamy skały:
· kataklazyty - skały które powstały na drodze czysto mechanicznej.
· mylonity - skały powstałe w warunkach niskiego stopnia metamorfizmu.
damian_lewandowski