Wykład 1 – 08.10.2009
SENSORYKA- sense – oznacza zmysł, widomość, uczucie- dziedzina wiedzy przyrodniczej, zajmująca się poznawaniem przez człowieka wszelkich zjawisk zachodzących w świecie za pomocą zmysłów.
O zdolności odczuwania doznać i wrażeń decyduje:- konkretny obszar w mózgu- kora mózgowa pokrywająca Platy i półkule mózgowe umożliwia przetwarzanie informacji
PŁAT POTYLICZNY – OŚRODEK WZOKU- odpowiada za widzenie, analizą kolorów, ruchu, kształtu i głębi- skojarzenia wzrokowe i decyzje
PŁAT SKRONIOWY – OŚRODEK SŁUCHU-odpowiada za słuch muzyczny, wrażenie dźwiękowe, rozumienie mowy, rozpoznawanie obiektów, pamięć werbalną, analizę zapachów.
PLAT CIEMIENIOWY – OŚRODKI CZUCIA, DOTYKU, TEMPERATURY I BÓLU
W PŁACIE CIEMIENIOWYM- zachodzi integracja ruchu, czucia i wzroku- wyobraźnia przestrzenna, rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych- uszkodzenia Plata: niepodzielność uwagi, niezdolność do skupienia wzroku, trudności w orientacji przestrzennej, trudności w rysowaniu.
PŁAT CZOŁOWY – ODPOWIEDZIALNY ZA FUNKCJE RUCHOWE- odpowiada za ruch gałek ocznych- planowanie i inicjację działania (odp. na zdarzenia), ocenę sytuacji, przewidywanie konsekwencji, analizę stanów emocjonalnych- efekty uszkodzenia: utrata poruszania częściami ciała, niezdolność do działań spontanicznych, trudności w koncentracji, niestabilność emocjonalna, nieakceptowane zachowanie społeczne.
MÓŻDŻEK – KONTROLA NAD KOORDYNACJA RUCHÓW CELOWYCH, RÓWNOWAGĄ- regulacja napięcia mięśniowego, pamięć niektórych odruchów- uszkodzenia: brak koordynacji ruchów, problemy z utrzymaniem normalnej postawy ciała, trudności w łapaniu obiektów, drżenie ciała, niewyraźna mowa.
OGROMNA ILOŚĆ BODŹCÓW ZEWNĘTRZNYCH- energia elektromagnetyczna: światło, promieniowanie
NARZADY ZMYSŁOWE- są przystosowane do odbioru bodźców środowiska, które SA przekształcane w energię procesu nerwowego. - skład: receptory, aparat pomocniczy
RECEPTORY- miliardy komórek nerwowych (receptory) zlokalizowane w narządach zmysłów, są podporządkowane centralnemu ośrodkowi – mózgowi- rodzaje: fotoreceptory (wzrok), chemoreceptory (smak, węch), mechanoreceptory (słuch, skóra –ucisk), termoreceptory ( podwzgórze, skóra), telereceptory (źródła odległe – ocena długości i kierunku).
SMAK- od 6 miesiąca życia płodowego receptory smakowe wokół kubków smakowych- pobudzanie komórek receptorowych stanowi źródło wrażeń z odczuwaniem 4 smaków- w 2000r – smak piąty – umami – smak kwasu glutaminowego.
WŁÓKNA CZUCIOWE OD KUBKÓW SMAKOWYCH BIEGNĄ W NERWACH- twarzowym- językowo – gardłowym- błędnym
NARZAD SŁUCHU I RÓWNOWAGI- fale akustyczne powodują drgania błony bębenkowej- narząd równowagi receptory w mięśniach, stawach sygnalizują tkance mózgowej aktualne położenie ciała. Mózg interpretuje i wydaje polecenia mięśniom by zachowały równowagę
SIATKÓWKA OKA ZAWIERA KOMÓRKI FOTORECEPTOROWE = PRECIKI I CZOPKI- pod wpływem światła w nich dochodzi do przemian chemicznych i depolaryzacji błony komórkowej- obraz w siatkówce jest pomniejszony i odwrócony- powstałe impulsy przesyłane przez nerw wzrokowy docierają do ośrodka wzroku- analiza impulsów
SKÓRA I ZMYSŁ DOTYKU- skóra posiada receptory ucisku, dotyku, bólu, zimna i ciepła- kolbkowe ciałka Meissnera – odpowiadają za czucie dotyku- ciałka Vatera-Pciniego – czucie wibracji i ucisku- zakończenia nerwowe Ruffiniego – czucie ciepła
ZMYSŁ WĘCHU SKŁADA SIĘ Z:- rzęsek węchowych (górna część komory nosowej)- opuszka węchowa (rozdziela komorę nosową od mózgu)
W NABŁONKU NOSA:- wiązanie substancji zapachowej z receptorem- pobudzone receptory wysyłają sygnały elektryczne- sygnały trafiają do kłębuszków i komórek mitralnych- transmisja sygnałów do wyższych obszarów mózgu
ZMYSŁ WĘCHU- receptory kierują bodźce do kłębuszków węchowych
ZDOLNOŚĆ RECEPCJI ZAPACHÓW- człowiek identyfikuje ponad 10.000 różnych związków chemicznych
PRÓG WYCZUWALNOŚCI- najmniejsze stężenie substancji zapachowej w powietrzu lub innym środowisku, które wywołuje wrażenie węchowe- próg rozpoznawanie zapachu
WRAŻLIWOŚĆ NA ODCZUWANIE ZAPACHU- zależy od wielu czynników- kobiety są wrażliwsze na bodźce zapachowe- osoby cierpiące na migrenę w czasie trwania ataku bólu odczuwają wszelkie zapachy o wiele bardziej- od wieku – zdolność spada wraz z wiekiem, za ogólna granice przyjmuje się 70 lat
TUDNOŚCI W OBIEKTYWNYM NAZYWANIU ZAPACHÓW- określenie zapachu jest rezultatem skojarzenia słowa określającego zapach a zapamiętanym źródłem tego zapachu
Wykład 2 - 15.10.2009
AROMATERAPIA – LECZENIE ZAPACHEM- naturalne roślinne olejki eteryczne- twórca określenie „aromaterapia” Rene Maurice Gattefosse- w czasie I wojny światowej zastosował olejek lawendowy do dezynfekcji ran
W latach czterdziestych XXw- lekarz Jean Valnet- działanie antyseptyczne drzewa herbacianego- prowadził systematyczne badania nad właściwościami leczniczymi olejków i poszerzył zakres ich działania
Zasady aromaterapii:- kompleksowe podejście do pacjenta – leczyć chorego, nie chorobę- leczenie ma być przyjemne- zasada wielostronnego działania- zasada dozowania – małe dawki działają stymulująco, duże mogą zakłócić funkcje organizmu (ból i zawroty głowy)- nie z emulgatorami - nie należy nakładać stężonego olejku na skórę i błony śluzowe (wyjątek: olejek z drzewa herbacianego i lawendowy) - należy sprawdzić reakcję alergiczną na wybrany olejek- nie stosować aromaterapii w ciąży- wybrane olejki dla dzieci
OLEJKI – SUBSTANCJE BIOLOGICZNIE CZYNNE- w różnych częściach rośliny- mogą się różnić zapachem poprzez pozyskiwanie z różnych części rośliny
POD WZGLĘDEM FIZYKO-CHEMICZNYM- zwykle bezbarwne lub jasnożółte ciecze- odczyn bliski pH skóry- związki chemiczne 9alkohole, aldehydy, ketony, estry, fenole, nitryle, siarczki)- dominująca 1 substancja
OLEJKI POZYSKUJE SIĘ Z:- destylacji * sucha * wodna * z para wodną- ekstrakcji rozpuszczalnikami- tłoczenia na zimno
JAKOŚĆ OLEJKU ZALEZY OD:- pochodzenia rośliny- metody otrzymywania- wiarygodności sprzedawcy- przechowywania
OLEJKI WPROWADZAN SĄ DO ORGANIZMU POPRZEZ:- drogi oddechowe do krwiobiegu- przez skórę droga kąpieli, masażu
1. OLEJEK ANYŻOWY- działanie * wykrztuśne, kaszel, zapalenie oskrzeli * rozkurczowo, pobudza trawienie, przeciwwzdęciowo, pobudza trawienie * łagodzi dolegliwości związane z menstruacją * przygotowuje do narodzin, pobudza przepływ pokarmu * uspokaja, rozluźnia- mogą wystąpić podrażnienia skóry- dzieci poniżej 6 rż- nie – epileptycy- nie – kobiety chorujące na raka piersi
2. OLEJEK CEDROWY- destylacja kory z drzew afrykańskich- na skórę: przeciwdziała egzemom, trądzikowi, tłustej skórze- skuteczny na wypadanie włosów i łupież- działa stabilizująco na psychikę, pomaga pokonać uczucie słabości i brak wiary w siebie, łagodzi nerwowość - łagodzi reumatyzm, artretyzm, przeziębienie, katar, kaszel- na stany zapalne dróg moczowych- cellulit, otyłość- łagodzi stany zapalne skóry, owrzodzenia, oparzenia, trądzik
3. OLEJEK CYPRUSOWY- destylowany z liści, gałązek i szyszek- wspomaga koncentrację- dodaje siły, wzmacnia, stabilizuje samopoczucie- Nie – epileptycy, kobiety z rakiem piersi- antyseptycznie, ściągająco- cellulit, cera tłusta, trądzik- wykrztuśnie, łagodzi uporczywy kaszel- rozkurczowo, przyspiesza odbudowę macicy po porodzie, bóle menstruacyjne- na obrzęki, żylaki, hemoroidy
4. OLEJEK EUKALIPTUSOWY- destylacja starszych, twardych liści- pobudza do działania- wspomaga koncentrację- działanie: * przeciwzapalne, antyseptyczne * wspomaga gojenie się ran: opryszczki, oparzenia, ospa wietrzna, trądzik * astma, zapalenie oskrzeli, kaszel, katar * reumatyzm, stany zapalne nerwów * apatia, brak motywacji
5. OLEJEK JAŁOWCOWY- destylacja jagody, gałązki, kora- antyseptyczne działanie- nie stosować: podrażnienie nerek, choroba wrzodowa, marskość wątroby, ciąża- działa na: * trądzik. Egzemy, owrzodzenia, rany, blizny, pomarańczowa skórka * regeneruje macicę po porodzie * reumatyzm, artretyzm, zakwasy * moczopędnie – obrzęki, żylaki (uwaga – nadciśnieniowcy) * wyczerpanie psychiczne, fizyczne, zaburzenia snu
6. OLEJEK JODŁOWY – PICHTOWY- działa stymulująca, stosować w fizycznym i psychicznym wyczerpaniu- poprawia ukrwienie- antyseptycznie, wykrztuśnie- stany zapalne zatok przynosowych- może dojść do podrażnień skóry
7. OLEJKI LAWENDOWE- lawendowy- spikowy- lawandynowy- lavare (łac) – myć się, kąpać- antyseptycznie, przyspiesza gojenie ran, oparzeń, może być nanoszony bezpośrednio na skórę- łagodzi skutki ukąszeń owadów - właściwości uspokajające
8. OLEJEK SPIKOWY
9. OLEJEK LAWANDYNOWY- połączenie z lawendynowym
10. OLEJEK CYNAMONOWY- najsilniejszy z naturalnych antyseptyków- antyseptyk – dezynfekuje błonę śluzową- hamuje wzrost pleśni- właściwości przeciwzapalne, rozkurczowe- poprawia ukrwienie skóry, może powodować podrażnienia- brak koncentracji – z liści
11. OLEJEK GERANIOWY- niezawodny w leczeniu ran i blizn – antyseptycznie, ściągająco- opryszczka, półpasiec, rozstępy- dolegliwości menopauzalne- zmniejsza napięcie nerwowe, depresje, złość, podenerwowanie
12. OLEJEK GOŹDZIKOWY- z pąków oraz z liści- rozgrzewa- wzmacnia system odpornościowy- działa rozkurczowo, przeciwbólowo- ułatwia trawienie- afrodyzjak- dobrze tolerowany
13. OLEJEK MAJERANKOWY- działanie antymikrobowe, leczenie przeziębień, zatoki- przeciwbólowe (mięśnie, reumatyzm, migreny, menstruacja)- najsilniej działa kojąco, do łagodzenia stanów lękowych i wyciszenia emocji, ułatwia zasypianie
14. OLEJEK MELISOWY- uspokajające – mniejsze dawki SA skuteczniejsze, stosowanie w nerwicach wegetatywnych- pomaga w bolesnych, nieregularnych miesiączkach, problemach menopauzy- przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo- przeciwzapalnie- na ukąszenia owadów, stłuczenia, trudno gojące się rany- przeciwwskazania: wrzody żołądka, marskość wątroby, prowadzenie pojazdów mechanicznych, praca na wysokościach
15. OLEJEK Z MIĘTY PIEPRZOWEJ
16. OLEJEK MIĘTOWY- przeciwzapalnie, przeciwkaszlowo- stany skurczowe- na skórę: antyseptycznie, przeciwgrzybiczno, p/zapalnie, znieczulająco- wspomaga koncentrację- stosowanie przy wyczerpaniu wewnętrznym
17. PACZULA- p/stresowo, uspokajająco- małe dawki wpływają na poprawę nastroju- ujędrniająco, p/zapalnie, p/bakteryjnie, p/wirusowo, p/grzybiczo- pobudza trawienie, p/wymiotnie- regeneruje naskórek, ściągająco- odstrasza owady
18. OLEJEK ROZMARYNOWY- pobudza, p/bólowy, afrodyzjak, antyseptyk- właściwości antybakteryjne i p/grzybicze- zmniejsza cellulit- pielęgnacja włosów – stymulowanie krążenia, na tłuste włosy
19. OLEJEK SOSNOWY- w leczeniu schorzeń układu oddechowego- reguluje krążenie- skuteczny przy reumatyzmie i dolegliwościach bolowych- może powodować podrażnienia- uspokaja nerwy i wzmacnia pewność siebie- działanie: * odkażające * p/grzybicze * hamuje łojotok * koi stres * pobudza krążenie * rozjaśnia * ułatwia oddychanie * działa orzeźwiająco
20. OLEJEK Z DRZEWA HERBACIANEGO- skuteczność w leczeniu trądziku o łagodnym i średnio nasilony przebiegu- łagodzi: * przeziębienia, grypy, infekcje wirusowe * infekcje skóry, grzybice, brodawki * dezynfekuje powietrze * infekcje i grzybice narządów płciowych
ZABIEGI W AROMATERAPII- masaże- inhalacje- kąpiele- okłady- kompresy
1. Masaże - olej nośnikowy- roztwory 10 ml/ 2-5 kropli- test alergiczny- oleje nośnikowe a) do skóry suchej: * olej z kiełków pszenicznych * olej z awokado b) do skóry tłustej: * olej migdałowy * olej brzoskwiniowy * olej nasion winogron
2. Kąpiele- woda nie za gorąca- 15-30 min- po kąpieli przetrzeć ciało ręcznikiem, nie spłukiwać
3. Kompresy- wata, gaza, lub ręcznik nasączyć roztworem mieszanki olejków w odzie (5 kropli na 100 ml ciepłej wody)
4. Inhalacje- kominki- sauna ( 5 kropli na szklankę wody)- kilka kropel na miskę z wrzątkiem- paski bibułowe
Wykład 3 - 22.10.2009
1. OLEJEK RUMIANKOWY * pospolity:- na owrzodzenia, przeciwzapalne, na odleżyny- przeciwskurczowo - płukanka do włosów – łagodzi podrażnienia skóry głowy* rzymski:- działa rozkurczowo, przeciwzapalnie, pomaga przy wysypce, alergiach, podrażnieniach skóry, poprawia trawienie- pobudza wydzielanie soku żołądkowego, właściwości uspokajające, nasenne* marakoński- wykorzystywany w perfumerii
2. OLEJEK SZAŁWIOWY- silne działanie antyseptyczne, ściągające- stosowany w stanach zapalnych jamy ustnej, gardła- działanie na skórę: szybkie gojenie ran z zakażeniem, w zmęczeniu nerwowości, problemy z koncentracją- działa bakteriobójczo, grzybobójczo, przeciwzapalnie, zmniejsza przekrwienia, przeciwłupieżowo, zapobiega wypadaniu włosów- działanie uboczne: tujony (substancje toksyczne) nudności, wymioty, konwulsje, otępienie, używać krótkotrwale, w małym stężeniu
3. SZAŁWIA MUSZKATOŁOWA- działa silnie na układ nerwowy – antydepresyjnie, nasennie w małych dawkach, duże dawki pobudzają, wywołuje euforię- właściwości p/bakteryjne, p/grzybicze, immunostymulujące- obniża ciśnienie, reguluje cykl miesiączkowy, łagodzi problemy menopauzy
OLEJKI Z RODZAJU CAMBOPOGON
1) CYTRONELOWY - jawajki lub cejloński, zapach słodki, cytrusowy- działanie: przeciw komarom, p/bakteryjne, p/grzybicze, rozkurcza mięśnie gładkie, moczopędnie, łagodzi bóle głowy, migreny, nerwobóle, stosowany w depresjach i apatii
2) LEMONGRAZOWY- świeży cytrynowy zapach- łagodzi ból, poprawia ukrwienie, pobudza system odpornościowy, - w infekcjach bakteriobójczy, - wzmacnia tkankę łączną, zmniejsza pobudzenie nerwowe, stres- musi być przechowywany w lodówce- zmiata wolne rodniki, leczenie trądziku
3) PALMARAZOWY
4) JARURAZOWY
4. OLEJEK ŚWIERKOWY - poprawia ukrwienie, oczyszcza drogi oddechowe- wykrztuśnie, p/bólowo- reumatyzm, dezynfekuje – chroni przed chorobami zakaźnymi- NIE przy astmie i rozległych uszkodzeniach skóry
5. OLEJEK TYMIANKOWY- ociężałość umysłowa, bezsenność, depresje, lęki, infekcje wirusowe, bakteryjne (katar, grypa), astma, zapalenie migdałków, zatok, niskie ciśnienie krwi, reumatyzm, artretyzm, nieregularne miesiączki, podrażnienie skory
OLEJKI CYTRUSOWE- 65-98% nienasycone węglowodory terpenowe, mała stabilność zapachowa, fototoksyczne
1) OLEJEK MANDARYNKOWY- najlepszy dla dzieci, kobiet w ciąży, pobudza trawienie, nastraja pozytywnie, mobilizuje energię życiową
2) OLEJEK CYTRYNOWY- tonizuje, uspokaja, łagodzi napięcia nerwowe, zmniejsza ociężałość umysłową, obniża ciśnienie krwi, odświeża, odkaża, leczy stany zapalne skory, opryszczkę, egzemy
3) OLEJEK LIMETKOWY- odkażające, przeciwbólowe, ściągające, stosowany w infekcjach, bóle reumatyczne, maseczki o działaniu ściągającym
4) OLEJEK POMARAŃCZOWY- z pomarańczy słodkiej – łagodzi napięcia nerwowe, przywraca i umacnia pozytywne myślenie, depresja, bezsenność, stany lękowe- z pomarańczy gorzkiej - z kwiatów – wycisza, uspokaja, łagodzi stany depresyjne, stany lekowe, opóźnia starzenie się skory (kąpiele), blizny, rozstępy, afrodyzjak
6. OLEJEK PETITGRAN- paragwajski- silne działanie harmonizujące, rozluźniające, ułatwia koncentrację, bezsenność, stosowany w depresji, przygnębieniu, brak chęci do działania, problemy z pamięcią
7. OLEJEK GREJFRUTOWY- przeciwdepresyjnie, przeciwbólowo 9migrena), moczopędnie, masaż w kuracjach odchudzających, przy cellulicie, wspomaga ukrwienie, pobudza układ limfatyczny, pobudza apetyt, zmniejsza mdłości
8. ...
AWF-86