B-laktamowe: pierścień z wiąz b-laktamowym (miejsce działania b-laktamazy), są inhibitorami ściany kom., ham syntezę peptydoglikanu; dzielimy je na klasyczne (penicyliny, cefalosporyny) i nieklasyczne (karbapenemy, monobaktamy, inhibitory beta-laktamaz); różne spektrum przecibakteryjnego działania ze względu na różnice w stopniu powinowactwa do PBP; na spektrum przeciwbakteryjnego działania mają wpływ b-laktamzy wytw przez bak, oporność naturalna lub nabyta wśród bakt oraz występowanie lub nie oporności krzyżowej. A. Klasyczne - grupa penicylin (Penamy): 1. Naturalne: penicylina G, V, fenetycylina; Spektrum: w zapal. oskszeli, płuc, anginie, zap. wsierdzia i opon m-rdz. Str, Staph, G+, krętki, promieniowce, pneumokoki, laseczki beztlenowe; 2. Półsyntetyczne: a) Oporne na penicylinazę gronkowcową: metycylina, nafcylina; penicyliny izoksazolilowe; oksacylina, kloksacylina, di- kloksacylina, flukloksacylina; b) Aminopenicyliny: ampicylina, amoksycylina, bakampicylina, talampicylina, piwampicylina; c) Karboksypenicyliny1: karbanicylina, tikarcylina, karfecylina; d) Ureidopenicyliny1 (N-acylowe pochodne ampicyliny): azlocylina, mezlocylina, piperacylina; e) Amidynopenicyliny: piwmecylinam (piwamdynocylina). B. Klasyczne - grupa cefalosporyn (aktywne jądro stanowi 7-ACAT – kwas aminocefalosporanowy). Cefalosporyny stosuje się w zapal. j. ustnej, opon m-rdz., przed operacją. / cefamycyn (Cefemy): Półsyntentyczne : I generacja: cefalotyna, cefalorydyna, cefazolina, cefadroksyl, cefaleksyna, cefradyna, cefapiryna, cefaklor; II gener: cefamandol, cefuroksym, cefoksytyna, cefonicid, ceforanid. cefotiam, cefotetan, cefmetazol, cefuroksym aksetyl; III gen: 11 (iniekcyjne) cefotaksym, cefoperazon, cefiriakson, cefiazidym, cefsulodyna, latamoksef (moksalaktam), ceftyzoksym, cefmenoksym, cefpiramid. cefpirom2, cefepim2; 2. (doustne cefalosporyny) cefaklor, cefradyna, cefaleksyna, cefroksadyna, cefadroksyl, cefprozil, cefuroksym, cefiksym, ceftibuten, cefpodoksym proksetyl, cefetamet piwoksyl, cefprozil, lorakarbef. Stosowane do:1. leczenia zakażeń dróg oddech. i mocz. 2. wraz zgereacją rośnie aktywność G- a maleje wobec G+; 3. cefalosporyny nie są aktywne wobec Chlamydia, Legionella, Mykoplazma; 4. nie sa aktywne wobes Str. Pneumoniae z wysokim stopniem oporności na penicylinę; 5. cefalosporyny doustne nie są aktywne wobec Pseudomonas; 6. stabilność na b-laktamazy rośnie wraz z generacją.C. Nieklasyczne: Karbapenemy1: imipenem, meropenem, biapenem; Monobaktamy1: aztreonam, karumonam, tigemonam (dousiny); Penicyliny/inhibitory Beta –laktamaz: amoksycylina + kw klawulanowy (Augmentin); ampicylina + sulbaktam (Unasyn, Sultamicylina); tikarcylina + kw. klawulanowy (Timentin)1; piperacylina+tazobaktam (Tazocin)1; Cefalosporyny/inhibitory Beta-laktam.: cefoperazon +sulbaktam (Sulperazon)1. Oznaczenia: 1 Aktywne wobec Pseudomonas aeruginosa, 2 Zaliczane do IV generacji.
Chinolony: Mech. dział.: łączą się z podjednostką A gyrazy DNA (hamują replikację), zmieniają przepuszczalność sciany kom.; stare: kw. nalidyksowy, kw. oksolinowy, kw. pipemidynowy, cinoksacyna. Aktywność ograniczona do tlen. G- pał. z enterobacteriacae (E. coli, Klepsiella), niskie stęż.w surowicy i tkankach, dobrze wiążą się z białkami, wysokie stęż. w moczu, tylko do terapii dróg. mocz. wywołanych przez wrażliwe pał. jelitowe. Nowe: ofloksacyna, norfloksacyna, enoksacyna, tosulfoksacyna, sparfloksacyna, temofloksacyna, fluoroksacyna; Szybka absorbcja po podaniu doustnym, wysokie stęż. w moczu, szeroka dystrybucja do tkanek i surowicy, niski stopień wiązania z białkami, długi okres biolog. półtrwania, eliminacja przez nerki i wątrobę. Stosowane do: zakażeń dróg mocz., oddech., przew. pokarm., skóry, kości, chorób przen. drogą płciową, w profilaktyce pacjentów z upośledzoną odporn., zapal. opon mózg.- rdz., zapal. wsierdzia, profilaktyka w chirurgii. Spektrum: Enterobacteriacae, Campylobacter, Haemophilus, Staph., Vibrio. Hamują wzrost chrząstki nasad.
Glikopeptydy: zw. aromat., zawierają w cząst. cukry i aminokw. tworzące cykliczny łańcuch peptydowy. Naturalne: wankomycyna, teikoplanina. Spektrum: G+ (Sta., Str., Enterokoki, Listeria monocytogenes). Ham synt ściany kom. (wiążą się z peptydami zawieraj D – alanylo – D – alaninę). W zakaż. przew. pokarmow.
Linkosamidy: należy linkomycyna, klindamycyna. Ham biosynt. białka (wiążą 50 S). Klindamycyna ham rybosomy mitochondrialne u pierwotniaków, hamują produkcję toksyn bakteryjnych, stymuluja mech. obronne gospodarza. Spektrum: G+ ziarniaki tlenowe (Sta, Str. pyog.., pneumoniae, paciorkowce j. ustnej), bakt. beztlen nieprzetrwalnikujące, pierwotniaki (toxoplazma gondi, pneumocistis carinii). Stos. w zakaż. jam. ustnej, zapal. otrzewnej, ropniu jamy brzusznej.
Makrolidy: antyb. makrocykliczne z laktonowym aglikonem w cząsteczce. Mak. naturalne: erytromycyny, spiramycyna, oleandomycyna. Pochodne erytromycyny: Dovercin, roksytromycyna, klarytromycyna, azytromycyna. Hamują biosynt. białka (łączą się z 50 S). Wykazuja oporność krzyżową. Spektrum: ziarniaki G+ (Sta. , Str. ), pałeczki G+ (Corynebacterium, Mycobacterium), ziarniaki G- (Neisseria), pałeczki G- (Haemophilus, Campylobacter), bakt. beztlen. nieprzetrwalnikujące, krętki, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia, Rickettsia, Coxiella.
Tetracykliny: zw. aromatyczne. w lecz. stosuje się: naturalne: chlorotetracyklinę, oksytetracyklinę, tetracyklinę. Półsyntetyczne: metacyklina, doksycyklina, rolitetracyklina. Spektrum: G+, G-, bakt. tlen. i beztlen.. Charakt. się krzyżową opornością, prawie wszytskie są doustne (hepatotoksyczne, nefrotoksyczne, fototoksyczne). Hamują biosyntezę białka na poziomie 30 S. Antagoniści penicylin i aminoglikozydów. Nie podawać dzieciom i kobietom w ciąży (odkładają się w zawiązkach narządów, w nasadach kości długich, przebarwiają szkliwo). Stosuje się w durze osutkowym, dżumie, gorączne Q, zapaleniu spojówek.
INNE ANTYBIOTYKI - Chloramfenikol- chlorometycyna, detreomycyna; tiamfenikol, pochodne – wiele efektów nieporządanego działania, np. na szpik kostny, nie stosuje się jako lek I rzutu; Cykloseryna - antybiotyk wykorzystywany w chemioterapii gruźlicy. Fosfomecyna- antybiotyk i związek syntetyczny; "ketosfolaktamin" połączenienie fosfomycyny z antybiotykiem Beta-laktamowym – doustny. Cyklosporyny - antybiotyki – kompleks polipeptyd6w: cyklosporyna A i C – synteza; działanie immunosupresyjne (aktywność antylimfocytarna), przeciwgrzybicze i przeciwpierwotniakowe (Schistosoma mansonii). Kwas fusydowy – antybiotyk o budowie steroidowej; aktywny wobec gronkowców. Mupirocyna – antybiotyk (kwas pseudomonowy); aktywny wobec gronkowców, w tym MRSA. Bacytracyna - antybiotyki polipeptydowe – kompleks; aktywny wobec gronkowców. Polimyksyna B – antybiotyk z kompleksu polipeptydów, aktywny wobec pałeczek Gram-ujemnych (m.in. E coli, Salmonella, Shigella). Kolistyna - antybiotyk (polimyksyna E); aktywny wobec pałeczek Gram-ujemnych; nie wchłania się z przewodu pokarmowego; toksyczny. Kotrimoksazol – skojarzony preparat: trimetoprim / sulfametoksazol (Biseptol) – do dróg moczowych, w celach profilaktycznych. Nitroimidazole - metronidazol; działa na bakterie beztlenowe z wyjątkiem Propionibacterium, Bti-dobacterium, Actinomyces; działa na T. vaginalis i E. histolytica, G 1amblia, ornidazol, tynidazol. niridazol, nimorazol. Nitrofurany - nitrofurantoina – hemioterapeutyk dróg moczowych; furazolidon i inne.
MECH. DZIAŁ. ANTYB. NA KOM. BAKT.- Inhibitory ściany kom.: Penicyliny (powinowactwo do PBP), Cefalosporyny (pow. do PBP), Imipenem (pow do PBP), Aztreonam (pow do PBP), Wankomycyna (wiąże peptydy zawierające D-amylo-D-alaninę). Inhibitory białka i kw. nukleinowych: Aminoglikozydy (hamują 30 S), Chinolony (ham. replikację DNA, wiążą podjednostkę A-gyrazy), Ryfamycyny (działają na polimerazę RNA zależną od DNA), Erytromycyna (ham. 50 S), Klindamycyna (ham. 50 S), Tetracykliny (ham. 30 S), Chloramfenikol (ham. synt. biał. i lip.), Nitrofurantoina, Trimetoprim, Sulfonamid (wpływają na metabolizm kwasu foliowego), Metronidazol, Chloromycetyna (ham. 50 S), Polimyksyna (wpłw. na bł. kom.)
Dr.Rockit