Londyńskie Wyznanie Wiary Wstęp.pdf

Strona tytułowa oryginalnego wydania

Londyńskiego Wyznania Wiary

PRZEDMOWADO WYDANIAPOLSKIEGO

Reformacja rozumiana szeroko jako sprzeciw wobec odstępstwa

chrześcijan od biblijnego modelu wiary i życia, zawitała na ziemi

angielskiej na długo przed wittenberskim wystąpieniem Marcina

Lutra. Szerokim echem odbiła się tam działalność Jana Wyclifa

(1320-1384) krytykującego nadużycia w Kościele, kwestionujące-

go autorytet papieża i domagającego się podporządkowania życia

duchowego wiernych samej tylko Biblii 1 . W ślad za nim poszli in-

ni. Lollardwie stanowili wpływowy ruch reformatorski inspirowa-

ny zasadami głoszonymi przez Wyclifa, uniwersytety angielskie

stały się miejscem intelektualnej kontestacji przeciwko Rzymowi -

John Colet (1467-1519), Erazm Desiderius (1466-1536), William

Tyndale (1494-1536) reprezentowali krąg tzw. „Reformatorów

oksfordzkich”. 2 Wystąpienia tych ludzi, oraz coraz bardziej na-

brzmiałe problemy natury społeczno-politycznej, stopniowo przy-

gotowywały grunt pod nową epokę w dziejach Albionu.

Wraz z rozszerzaniem się wpływów Reformacji kontynentalnej,

przenikające na Wyspę hasła protestanckie zrodziły u wielu wybit-

nych przedstawicieli angielskiego życia publicznego sympatie dla

przemian religijnych. Jednakże losy Reformacji brytyjskiej poto-

czyły się inaczej, niż to miało miejsce w Europie. W1534 roku an-

gielski monarcha Henryk VIII wydał Akt Supremacji znoszący ju-

rysdykcję papieża nad Kościołem angielskim. Posunięcia te inspi-

rowane wyłącznie politycznymi interesami króla, nie wiązały się

niestety z doktrynalną reformą Kościoła. Dlatego też zmiany reli-

gijne przeprowadzone za panowania Henryka zwykło się określać

mianem Reformacji politycznej 3 . Opublikowane w 1539 roku

Sześć Artykułów wskazują na to, iż pomimo zerwania z Rzymem,

Kościół anglikański wciąż pozostawał w tym okresie w doktrynal-

nej jedności z rzymskim katolicyzmem (zachowanie nauki o trans-

substancjacji, komunii pod jedną postacią, celibatu i spowiedzi).

Jednakowoż potężniejąca z dnia na dzień grupa brytyjskich prote-

stantów nie ustawała w wysiłkach szerzenia Słowa Bożego,

1 S. M. Houghton, Sketches from Church History, The Banner of Truth

Trust, Edinburgh 1980, ss. 66-67.

2 D. Woodard, Nasi bracia oddzieleni, IW PAX, W-wa 1972, s. 5.

3 E. E. Cairus, Christianity Through the Centuries, Zondervan Publishing

House, Grand Rapids, Michigan 1977, s. 356.

LONDYŃSKIE WYZNANIE WIARYZ ROKU 1689

publikowania Biblii i literatury ewangelicznej. Zasady Reformacji

stały się na tyle popularne, że następca Henryka, Edward VI (1547-

-1553) poparł reformy nauczania kościelnego. Odrzucono Sześć

Artykułów , dopuszczono świeckich do kielicha, zniesiono obo-

wiązkowy celibat i zakazano odprawiania mszy prywatnych. Po-

nadto wprowadzono język narodowy do liturgii, oraz wydano,

przygotowaną przez arcybiskupa Canterbury Tomasza Cranmera,

Księgę Modlitwy Powszechnej (Book of Common Prayer – 1549).

W roku 1553 przy królewskiej aprobacie opublikowano nowy do-

kument doktrynalny Czterdzieści Dwa Artykuły Wiary, zawierający

protestancką naukę o zbawieniu.

Po śmierci Edwarda, tron angielski objęła Maria Tudor (1553-

-1558). Jej rządy prowadziły do ponownego narzucenia Anglii

zwierzchności papieskiej. Polityka ta spotkała się zostrym sprzeci-

wem ze strony społeczeństwa i wielu urzędników Kościoła. Wwy-

niku rozpętanego przez katolików terroru, około jedna czwarta

ogólnej liczby duchowieństwa została pozbawiona swoich funkcji 4 .

Dwustu protestanckich biskupów, uczonych i zwykłych wiernych

spalono na stosie za wiarę w Ewangelię. Wśród męczenników zna-

leźli się arcybiskup Cranmer, biskupi Latimer i Ridley 5 .

Elżbieta I panująca w latach 1558-1603 zerwała z polityką służ-

by interesom Rzymu realizowaną z fanatyczną zaciętością przez

Krwawą Marię. Opracowano nową edycję Modlitewnika, a w 1563

roku parlament zatwierdził zrewidowaną wersję Czterdziestu

Dwóch Artykułów, które jako Trzydzieści Dziewięć Artykułów Wia-

ry stały się oficjalnym wyznaniem Kościoła Anglii. Dokument ten

inspirowany w sposób ewidentny teologią reformowaną określił

istotę i charakter anglikanizmu, zapewniając mu stabilność doktry-

nalną na okres kilku następnych stuleci.

Względna normalizacja stosunków wewnętrznych, powstanie

wyznania anglikańskiego, oraz sukcesy polityki zagranicznej An-

glii (np. pobicie Wielkiej Armady w 1588 r.) nie zaspokoiły w peł-

ni pragnień tych spośród wyznawców Ecciesia Anglicana, którzy

postulowali konsekwentną reformę według wzorca danego

w szczerym Słowie Bożym. Doprowadziło to do powstania silnego

ruchu w łonie anglikanizmu, jaki ze względu na swe dążenie do

oczyszczenia Kościoła z rzymskokatolickich naleciałości, określo-

ny został mianem ruchu purytańskiego 6 .

4 E. E. Cairus, op. cit, s. 360.

6 J. Atkinson, The History of Christianity,red. T. Dowley, Lion Publi-

shing, Tring 1987. s. 387.

6 J. I. Packer, Baker’s Dictionary of Theology, red. F. Harrison, Baker

Book House, Grand Rapids, Michigan 1988, s. 431.

iii

LONDYŃSKIE WYZNANIE WIARYZ ROKU 1689

Pierwszy okres działalności purytan upływa pod znakiem walki

z rytualizmem i ceremonializmem w Kościele angielskim. Doma-

gają się oni bowiem zniesienia przepychu w liturgii, odrzucenie

szat kapłańskich izrezygnowanie zobcych Biblii obrzędów. Sprze-

ciwiają się również używaniu Modlitewnika zawierającego ich zda-

niem wyrażenia niezgodne znauką Pisma Świętego. Spotykając się

z ostrą reakcją ze strony wyższej hierarchii Kościoła, ustanawiają

własne nabożeństwa gdzie w prostocie słuchają Słowa Bożego,

modlą się, śpiewają hymny i psalmy. Z czasem w kręgach purytań-

skich powstaje koncepcja „The gathered church”, „zgromadzonego

kościoła-zboru”, złożonego z ludzi pragnących oddawać Bogu

cześć w społeczności szczerze wierzących. Kościół urzędowy do-

maga się od purytan bezwzględnego podporządkowania się jego

zasadom doktrynalnym, mnożą się zakazy działalności religijnej

niezależnej od hierarchii. Ustawa z 1593 roku („An Act to retain

the Queen’s Majesty’s servants in due obedience”) 7 , rozpoczyna

okres prześladowań. Wobliczu takiej postawy władz, wobozie pu-

rytańskim dokonuje się rozłam na grupę konformistyczną (prowa-

dzącą swą działalność wyłącznie w obrębie struktury anglikań-

skiej) i na nonkonformistów, gotowych do posłuszeństwa Słowu

Bożemu na śmierć i życie.

Za nonkonformistami opowiadają się coraz szersze kręgi spo-

łeczne. Łączy ich wspólna teologia reformowana (mająca swe źró-

dło w Reformacji szwajcarskiej, zwanej też genewską) i wspólny

etos „religion of intensity”. Wśród nonkonformistów można jednak

dostrzec zróżnicowanie w zakresie poglądów na temat istoty

i ustroju Kościoła widzialnego. Część z nich opowiada się za orga-

nizacją prezbiteriańską (krajowa organizacja eklezjalna składająca

się ze zborów zarządzanych przez prezbiterów, którzy na szczeblu

centralnym formowali synod nadzorujący życie całej denominacji).

Inni, zwani independentami lub kongregacjonalistami, tworzą nie-

zależne i autonomiczne zbory złożone z ludzi przyjętych do spo-

łeczności po złożeniu osobistego wyznania wiary. Pomimo wielu

prześladowań, traktowania nonkonformistów jak pospolitych prze-

stępców, ich liczba stale się powiększa. Setki wierzących emigruje

do Holandii i Nowej Anglii, inni decydują się na pozostanie

w prześladującej ich Ojczyźnie.

7 H. Davies, The English Free Churches, Oxford Univ. Pres, London-New

York 1963, s. 45

LONDYŃSKIE WYZNANIE WIARYZ ROKU 1689

Na początku XVII stulecia grupa ludzi wywodzących się z krę-

gów purytańskich podzielających biblijną naukę o „gathered

church”, uświadomiła sobie, iż jedyną nowotestamentową formą

wyznania wiary przy wstąpieniu do zboru jest chrzest wierzących.

Taki chrzest przyjął w roku 1609 Jan Smith, a następnie kilku jego

towarzyszy 8 W ten sposób w Londynie (Spitelfields) powstał

w 1612 r. pierwszy zbór baptystów. Ze względu na odżegnanie się

od kalwinizmu byli oni określam jako baptyści generalni (od „ge-

neral redemption”, nauki mówiącej, iż Bóg odkupił w Chrystusie

wszystkich ludzi, a nie tylko wybranych, jak utrzymuje kalwini-

styczna doktryna o „particular redemption”). Na jego czele stanął

Tomasz Helwys (1550-1616). Wślad za tym pojawiło się wiele no-

wych zborów baptystycznych wśród których w roku 1633 znalazł

się pierwszy zbór baptystów kalwinistycznych czyli partykular-

nych 9 . Panujące wówczas brutalne prześladowania nie stanęły na

przeszkodzie dynamicznemu rozwojowi ruchu baptystycznego.

Około roku 1660, a więc w niecałe pół wieku po powstaniu pierw-

szego zboru, wAnglii działało blisko 300 kongregacji baptystów 10 .

W roku 1643 tzw. Długi Parlament (1640-1660) zniósł urząd bi-

skupi wAnglii. Był to jeden z dowodów potęgi nonkonformistów.

Kolejnym jego posunięciem było powołanie Westminsterskiego

Zgromadzenia Teologów (Westminster Assembly of Divines:

1643-1649), któremu powierzono zadanie zastąpienia dotychcza-

sowych struktur Kościoła urzędowego, nauką i organizacją właści-

wą Reformacji genewskiej. W jego skład weszło 162 duchownych

i świeckich (121 teologów angielskich, 30 asesorów świeckich, 8

komisarzy szkockich i 3 pisarzy). Było ono nieomal jednolite pod

względem wyznaniowym. Poza prezbiterianami zasiadało tam je-

dynie 8 independentów 11 . Zgromadzenie opracowało Westminister-

skie Wyznanie Wiary (Westminster Confession of Faith – 1646)

oraz Duży i Mały Katechizm (Larger and Shorter Catechism

– 1647). Wyniki pracy teologów z Westminster znalazły gorące

przyjęcie wśród zborów wszystkich denominacji purytańskich. Na

dowód tego niech posłuży fakt, iż obok prezbiterianów, dla których

Westminster Confession stanowi jeden z podstawowych dokumen-

tów dokrynalnych, kongregacjonaliści ibaptyści partykularni zaak-

ceptowali je nieomal w całości, inkorporując jego treść do swoich

wyznań wiary: do Deklaracji Wiary i Ustroju z Savoy (1659

8 E. Hulse, An Introduction to the Baptists, Carey Publications Ltd, Hay-

wards Heath 1976, s. 25.

9 por. E. Hulse, op. cit, ibidem.

10 J. Briggs, The History of Christianity, s. 396.

11 E. E. Cairus, op. cit, s. 370.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: