2005.02_KDevelop–narzędzie do tworzenia aplikacji z interfejsem graficznym_[Programowanie].pdf

narzędzia deweloperskie

KDevelop

– narzędzie do tworzenia

aplikacji z interfejsem

graicznym

Marek Sawerwain

narzędzie i sprawdzić, czy

będzie ono przydatne w pra-

cy, dobrze jest wykorzystać

je do realizacji jakiegoś zadania. Załóż-

my, że chcemy napisać niewielką apli-

kację, która będzie stanowił graficzną

nakładkę na program Wget . KDE oferuje

nam bardzo dobry program dla progra-

mistów o nazwie KDevelop . W tym arty-

kule pokażemy, jak z jego pomocą osią-

gnąć zdefiniowany powyżej cel, a tym

samym udowodnimy, że jest on aplikacją

godną polecenia.

jest poznanie adresu pliku – zakładamy,

że zostanie on podany przez użytkow-

nika. Następnie, gdy dysponujemy już

adresem, jesteśmy gotowi do wywoła-

nia programu Wget . KDE oferuje gotową

klasę o nazwie KProcess , która wspoma-

ga to zadanie. Jej najważniejszą właści-

wością jest fakt, iż pozwala w łatwy

Instalacja programu

KDevelop

Ponieważ już sporo czasu upłynęło od

wydania wersji 3.0 programu, to więk-

szość dystrybucji Linuksa oferuje ten

program – wystarczy tylko zainstalować

pakiet zawierający KDevelopa.

Po instalacji może okazać się, iż nie

możemy wywołać opcji Uruchom auto-

make . Okazuje się, że KDevelop wymaga

do poprawnej pracy wersji Automake

wyższej niż 1.6, a Autoconf wyższej niż

2.5. Problem ten pojawia się np. w wersji

Mandrakelinux 10.1, ale rozwiązanie jest

bardzo proste – wystarczy doinstalować

odpowiednie pakiety.

Z użytkowaniem KDevelopa wiąże

się też inny problem, gdyż po utworzeniu

projektu i wykonaniu z nim jakichś prac,

może okazać się, że KDevelop nie chce

ponownie wczytać naszej pracy, generu-

jąc sygnał 11. Rozwiązaniem jest skaso-

wanie w katalogu projektu dwóch plików:

pierwszy posiada rozszerzenie kdevses ,

a drugi pcs .

Podczas instalacji KDevelopa warto

upewnić się, czy zainstalowana zostanie

dokumentacja, gdyż omawiane narzę-

dzie ma bardzo dobry moduł do doku-

mentacji, który bardzo przydaje się pod-

czas pisania jakiejkolwiek aplikacji, nawet

tak prostej jak nasz projekt.

Na płycie CD/DVD

Na płycie CD/DVD znajduje się

kod źródłowy programu oraz

wszystkie listingi z artykułu.

Kilka założeń na początek

Interfejs naszego programu będzie pre-

zentował się bardzo skromnie. Wystarczą

nam dwa przyciski: jeden do zamknięcia

okna oraz drugi, którym rozpoczniemy

proces ściągania pliku. Będziemy rów-

nież potrzebowali komponentu o typie

QLineEdit , którego nazwiemy Address-

Text . Umieścimy w nim adres pliku,

który chcemy ściągnąć. Ponieważ pobie-

ranie pliku zrealizujemy za pomocą innej

aplikacji (co więcej, będzie ona działała

w trybie konsoli), to będziemy musieli

przechwytywać standardowe wyjście, na

które Wget wysyła wszelkie komunikaty

podczas swojej pracy. Wykorzystamy do

tego celu komponent o typie QtextEdit ,

którego nazwiemy MessageBoxText .

Jak zawsze, warto przygotować nie-

wielki schemat, w którym przedstawi-

my najważniejsze zdarzenia, które będą

zachodzić w naszym programie. Został

on przedstawiony na Rysunku 1. Jak

widać, proces ściągania pliku składa się

z kilku pomniejszych zadań. Pierwszym

O autorze

Autor zajmuje się tworzeniem

oprogramowania dla WIN32

i Linuksa. Zainteresowania: teoria

języków programowania oraz

dobra literatura.

Kontakt z autorem:

autorzy@lpmagazine.org

22 luty 2005

G dy chcemy poznać jakieś

kdevelop

narzędzia deweloperskie

Rysunek 2. Tworzenie nowego projektu

Rysunek 1. Główne zdarzenia pojawiające się w programie

Projektujemy formularz

Po utworzeniu projektu przygotujemy

w pierwszej kolejności okno formula-

rza. W górnym oknie Menadżera auto-

make (z prawej strony głównego okna

z kodem) wybieramy gałąź z naszym pro-

jektem, czyli wget_gui , a następnie kata-

log src . Gdy w dolnym oknie Menadże-

ra automake klikniemy prawym przyci-

skiem myszy na dowolnym pliku, pokaże

się nam małe menu z kilkoma opcjami.

Wybieramy opcję Utwórz nowy plik... .

Zobaczymy takie okno, jak na Rysunku 3.

Do pola Nazwa pliku wpisujemy np.

wget_gui_widget.ui , a następnie wybiera-

my typ pliku – Widget . Tworzymy widget,

który zostanie podłączony do głównego

okna naszej aplikacji. Okno tworzenia

tego pliku można także uzyskać wybie-

rając z menu Plik opcję Nowy .

Po wykonaniu tej operacji jeste-

śmy gotowi do utworzenia interfejsu za

pomocą QtDesignera . Niestety, jeśli uży-

wamy nowej wersji KDevelopa, to po

dwukrotnym kliknięciu na pliku wget_

gui_widget.ui , uruchomi się tylko prze-

glądarka KUIViewer , a nam jest potrzeb-

ny QtDesigner. W tym celu wystarczy

prawym przyciskiem myszy wybrać pod-

menu Otwórz w i z opcji, które się nam

wyświetlą, wybrać Projektanta Qt .

Ułożenie dwóch przycisków ( Push-

Button z sekcji Buttons okna Toolbox )

oraz dwóch komponentów ( LineEdit

i TextEdit z sekcji Input ) nie powinno

nikomu sprawić trudności, ale trzeba

odpowiednio zadeklarować sygnały.

sposób przechwycić dane kierowane

na standardowe wyjście (ang. stdout )

oraz na standardowe wyjście o błędach

(ang. stderr ), co czasem również może

się przydać.

jeszcze raz przycisk Następny . Zobaczy-

my okno, w którym znajduje się tekst

licencji. Będzie on dołączany do każde-

go pliku nagłówkowego. Jeśli chcemy,

aby do każdego takiego pliku były dołą-

czane inne informacje, w tym miejscu

możemy to zmienić. Gdy naciśniemy raz

jeszcze przycisk Następny , to tym razem

przycisk zmieni etykietę na Koniec i po

jego naciśnięciu zostanie wygenerowa-

ny podstawowy szkielet projektu.

Zanim zaczniemy go kompilować,

należy jeszcze wykonać dwie czynności.

Z okna Buduj wybieramy opcję Uruchom

Automake . Po kilku chwilach, gdy pro-

gram utworzy wszystkie skrypty, z tego

samego menu Buduj wybieramy opcję

Uruchom Configure . Wszystkie komuni-

katy będą wyświetlane w okienku na

dole programu. Dopiero po zakończe-

niu działania skryptu configure możemy

dokonać kompilacji projektu naciska-

jąc klawisz [ F8 ] lub wybierając z menu

Buduj opcję Buduj projekt . Utworzony

program uruchomiamy wciskając klawi-

sze [ Shift ]+[ F9 ] – z menu Buduj opcja

Wykonaj program .

Tworzymy projekt

Pierwszym krokiem jest utworzenie

nowego projektu w KDevelop. Nasz

program piszemy dla środowiska KDE,

więc po uruchomieniu programu prze-

chodzimy do menu Projekt . Wybie-

ramy z niego Nowy projekt... . Pokaże

się okno podobne do tego z Rysun-

ku 2. Na liście odszukujemy gałąź C++ ,

a następnie KDE, gdzie znajduje-

my pozycję Simple KDE Application .

We Właściwościach musimy podać

Nazwę Aplikacji . Załóżmy, że projekt

będzie nazywał się wget_gui . Pozosta-

łe pola mają dla nas mniejsze znaczenie.

Wybieramy teraz przycisk Następny , aby

przejść do następnego okna, w którym

będziemy mogli wybrać system kon-

troli wersji. Nam nie jest on potrzebny,

gdyż tworzona przez nas aplikacja nie

wymaga pracy grupowej. Wybieramy

Rysunek 3. Tworzenie pliku formularza

www.lpmagazine.org

narzędzia deweloperskie

Listing 1. Implementacja konstruktora wget_gui, w którym tworzymy formularz programu

# include "wget_gui.h"

#include <qlabel.h>

#include <kmainwindow.h>

#include <klocale.h>

# include "wgetguiwidget.h"

Rysunek 5. Tworzenie pliku podklasy

wget_gui :: wget_gui () : KMainWindow ( 0 , "wget_gui" ) {

// set the shell's ui resource file

setXMLFile ( "wget_guiui.rc" );

wystarczy wpisać dość podobne wyraże-

nie tworzące nasz formularz:

// new QLabel( "Hello World", this, "hello label" );

new wgetGuiWidget ( this , "wget gui" , 0 );

}

new wgetGuiWidget(this, "wget gui", 0);

wget_gui :: ~ wget_gui ()

{ }

W ten sposób, po kompilacji programu,

zamiast etykiety zobaczymy zaprojek-

towany przez nas formularz. Jak widać,

zmiany mają charakter tylko kosmetycz-

ny. Zaletą takiego podejścia jest fakt, że

nie musimy wprowadzać żadnych zmian

w funkcji main . Kod, który został tam

wygenerowany, możemy pozostawić bez

zmian.

# include "wget_gui.moc"

Z menu Edit wybieramy pozycję Slots...

i deklarujemy dwie funkcje: Download-

BTN_Slot() oraz CloseAppBTN_Slot() .

Następnie wciskamy klawisz [ F3 ] i kli-

kamy myszką na formularzu. Wywo-

łujemy okno View and Edit Connec-

tions , w którym, tak jak to widać na

Rysunku 4, podłączamy sygnały clicked

to dwóch funkcji odpowiadających

za przyciski ściągania oraz zakończe-

nia pracy aplikacji (nadawcą jest odpo-

wiedni przycisk, a odbiorcą – formularz,

czyli okno).

Po utworzeniu pliku w formacie ui

przystępujemy do generowania tzw.

pliku podklasy. Ta czynność także zosta-

ła w pełni zautomatyzowana. Wybiera-

my plik ui z okna Menadżera automa-

ke i prawym przyciskiem myszy wywo-

łujemy menu, z którego wybieramy opcję

Element podklas... . Pokaże się takie okno,

jak na Rysunku 5.

Jedyne, co musimy zrobić, to wpisać

nazwę klasy: wgetGuiWidget , bowiem

nazwa pliku uzupełni się samodzielnie.

Zwróćmy też uwagę na listę z metodami

– są tam nasze funkcje (sloty), które zde-

finiowaliśmy w programie QtDesigner.

Jeśli na liście nie zostały wymienione

powyższe sloty, to niestety trzeba prze-

rwać generowanie podklasy i powrócić

do QtDesignera, aby naprawić ten błąd.

Przycisk kończący pracę

programu

W tym momencie możemy zająć się

obsługą dwóch przycisków, które znaj-

dują się w naszym programie. Ich imple-

mentacja jest zawarta w pliku wgetgu-

iwidget.cpp . Jest to ten sam plik podkla-

sy (ang. subclass), który wygenerowa-

liśmy na podstawie formularza z pliku

wget_gui_widget.ui .

Zaczniemy od przycisku, którego

zadaniem jest zamknięcie aplikacji. Jak

łatwo się domyśleć, jest to bardzo łatwe

do wykonania. Na początku pliku dołą-

czamy dodatkowe pliki nagłówkowe:

Pierwsze poprawki

Projekt, który utworzyliśmy, zawie-

ra tylko jeden widget, a jest nim ety-

kieta Hello World . Należy w jakiś

sposób podmienić ten widget na formu-

larz, który przygotowaliśmy wcześniej

w programie QtDesigner. W pierwszej

kolejności otwieramy plik o nazwie

wget_gui.cpp . Zobaczymy plik o treści

podobnej do Listingu 1. Na początku

dołączamy plik nagłówkowy formularza,

który został przez nas zaprojektowany:

#include <qapplication.h>

#include <kapplication.h>

Znajdują się w nich klasy reprezentujące

całą aplikację.

W każdej aplikacji KDE mamy dostęp

do obiektu kapp , który reprezentuje

obiekt aplikacji. Wywołanie metody quit

spowoduje zamknięcie całego programu.

W naszej aplikacji funkcję do zamknięcia

programu nazwaliśmy CloseAppBTN_Slot .

Implementacja tej metody sprowadza

się do wywołania metody quit z obiek-

ty kapp :

#include "wgetguiwidget.h"

Następnie, w samym konstruktorze,

zamiast linii tworzącej etykietę:

Rysunek 4. Projektowanie interfejsu oraz

podłączanie sygnałów i funkcji

new QLabel( "Hello World", this, S

"hello label" );

luty 2005

kdevelop

narzędzia deweloperskie

Listing 2. Implementacji metody DownloadBTN_Slot , odpowiedzialnej za ściągnięcie pliku

zgodnie z tym, co podałem powyżej, jest

następujący:

void wgetGuiWidget :: DownloadBTN_Slot () {

KProcess * task ;

Reader reader ;

*task << "wget –progress=dot";

*task << AddressText->text();

MessageBoxText -> append ( ">>> process begin <<<" );

Adres pliku jest odczytywany z wid-

getu AddressText . Warto jeszcze usta-

lić, jaki typ powłoki zostanie użyty

do wywołania polecenia wget . Doko-

nujemy tego metodą setUseShell . Kod,

który wykonuje tę czynność, jest nastę-

pujący:

task = new KProcess ;

* task << "wget –progress=dot" ;

* task << AddressText -> text ();

task -> setUseShell ( true , "/bin/sh" );

reader . edt = MessageBoxText ;

QApplication :: connect ( task ,

SIGNAL ( receivedStdout ( KProcess * , char * , int )) ,

& reader ,

SLOT ( read_stdout ( KProcess * , char * , int )));

task->setUseShell(true, "/bin/sh");

W tym momencie moglibyśmy uru-

chomić nasz proces metodą start , ale

wszystkie komunikaty z programu wget

są skierowane na konsolę, z której uru-

chomiamy program. Jeśli robimy to

z poziomu środowiska graficznego, to

nie zobaczymy żadnych komunikatów.

Z tego powodu należy przechwycić

wszystkie dane kierowane na strumie-

nie stdout oraz stderr . Wykorzystujemy

w tym celu obiekt reader . Aby mógł on

poprawnie wykonywać swoje działanie,

należy do pola edt skopiować wskaźnik

na komponent QTextEdit o nazwie Mes-

sageBoxText :

QApplication :: connect ( task ,

SIGNAL ( receivedStderr ( KProcess * , char * , int )) ,

& reader ,

SLOT ( read_stderr ( KProcess * , char * , int )));

if ( task -> start ( KProcess :: Block , Kprocess :: AllOutput ))

{

MessageBoxText -> append ( ">>> process end <<<" );

}

else

{

MessageBoxText -> append ( ">>> process failed <<<" );

}

void wgetGuiWidget::CloseAppBTN_Slot(){

kapp->quit();

}

który musimy utworzyć, aby wykonać

polecenie wget . Bardzo istotna jest rów-

nież druga zmienna – reader . Jest to zde-

finiowana przez nas klasa, która jest nam

potrzebna, aby przechwytywać dane ze

standardowego wyjścia.

W następnej linii umieszczamy komu-

nikat tekstowy o tym, że proces wywoła-

nia wget właśnie się rozpoczyna.

Teraz możemy przystąpić do właści-

wego zadania. Tworzymy obiekt task :

reader.edt=MessageBoxText;

Ściąganie pliku

Oprogramowanie drugiego przycisku to

nasze główne zadanie. Będziemy odwo-

ływać się do innych komponentów, więc

konieczne jest dołączenie odpowiednich

plików nagłówkowych. Ponieważ stosu-

jemy pola edycji o typie QLineEdit oraz

QTextEdit , to dołączamy następujące pliki

nagłówkowe:

Następnym zadaniem do wykonania jest

podłączenie sygnału przeznaczonego do

odbioru danych skierowanych na stan-

dardowe strumienie przez obiekt typu

KProcess . Wykonujemy je metodą con-

nect z klasy QApplication . Kod z Listin-

gu 2, wykorzystując obiekt reader , prze-

chwytuje dane ze standardowego wyj-

ścia oraz ze standardowego wyjścia

o błędach.

Podłączenie sygnału dla pierwsze-

go przypadku wygląda w następujący

sposób:

task=new KProcess;

#include <qlineedit.h>

#include <qtextedit.h>

Po jego utworzeniu możemy usta-

lić postać wywołania polecenia wget .

Zakładamy, że będzie ono wywoływane

w następujący sposób:

Jak już wcześniej wspomniałem, wy-

korzystujemy również klasę KProcess ,

więc będzie nam potrzebny plik

nagłówkowy kprocess.h . Po tych

wstępnych czynnościach przystępuje-

my do implementacji funkcji Downlo-

adBTN_Slot . Listing 2 zawiera jej pełny

kod źródłowy.

Pierwszym krokiem jest zadeklarowa-

nie dwóch zmiennych. Pierwsza z nich,

task , reprezentuje proces zewnętrzny,

QApplication::connect(task,

SIGNAL(receivedStdout

(KProcess *, char *, int)),

&reader,

SLOT(read_stdout(KProcess *, char *, S

int )));

wget --progress=dot S

http://www.adres.com.pl/katalog/plik.zip

Wielką zaletą klasy KProcess jest moż-

liwość składania polecenia z fragmen-

tów za pomocą przeciążonego operato-

ra << . Pierwszy fragment, co jest oczywi-

ste, musi zawierać nazwę polecenia. Kod,

w którym budujemy postać polecenia,

Polecenie dla strumienia stderr jest

bardzo podobne.

Używając QApplication::connect

sięgamy do wewnętrznych mechani-

www.lpmagazine.org

narzędzia deweloperskie

Listing 3. Plik nagłówkowy klasy Reader

AllOutput . Pierwsza wartość oznacza,

że nasza aplikacja zostanie zatrzymana

na czas wykonania się polecenia wget .

Druga wartość oznacza, że będzie-

my przechwytywać wszelkie informa-

cje kierowane do standardowych stru-

mieni wyjściowych. Gdyby istniała

potrzeba zarządzania standardowym

wejściem, to podajemy wartość KPro-

cess::Stdin . Gdyby istniała potrzeba

kontrolowania wszystkich trzech

standardowych strumieni, to należy

w metodzie start podać stałą KPro-

cess::All .

Jak widać na Listingu 2, wywoła-

nie jest objęte instrukcją warunkową.

Jeśli metoda zwróci logiczną prawdę,

to oznacza to, że proces zewnętrzny

zakończył się prawidłowo i plik został

poprawnie ściągnięty. Wbrew pozo-

rom, w ten sposób uzyskaliśmy gotowy

program, który jest nieskomplikowa-

ną nakładką na polecenie wget . Do

implementacji pozostała jeszcze klasa

Reader .

#include <kapplication.h>

#include <kprocess.h>

#include <qtextedit.h>

#include <qobject.h>

class Reader : public QObject {

Q_OBJECT

public :

Reader ( QObject * parent = 0 , const char * name = 0 );

~ Reader ();

QTextEdit * edt ;

public slots :

void read_stdout ( KProcess * p , char * b , int l );

void read_stderr ( KProcess * p , char * b , int l );

} ;

zmów, więc ważne są parametry, które

podajemy w przypadku tej metody.

Pierwszym jest obiekt, który będzie

generował sygnał – nasz obiekt task .

W drugim określamy rodzaj sygna-

łu. Zwróćmy uwagę na nazwę funk-

cji: receivedStdout . W przypadku stru-

mienia stderr nazwa funkcji w defini-

cji sygnału jest następująca: received

Stderr . W obu przypadkach funkcja

odpowiadająca na sygnał przyjmuje te

same parametry.

W trzecim argumencie metody con-

nect wskazujemy obiekt, który będzie

odbierał sygnał – reader .

W ostatnim parametrze musimy wska-

zać metodę, która zostanie wywołana

z obiektu reader w odpowiedzi na sygnał.

W nomenklaturze Qt/KDE metoda odpo-

wiadająca na sygnał nazywa się slotem,

więc w ostatnim parametrze stosujemy

makro SLOT .

Po podłączeniu obu sygnałów

możemy uruchomić program wget ,

wywołując metodę start z obiektu

task . Do przechwycenia danych wysy-

łanych do stdout i stderr w metodzie

start trzeba podać dodatkowe parame-

try: KProcess::Block oraz KProcess::

Klasa Reader

Listing 3 prezentuje plik nagłówkowy

klasy Reader . Jest to, jak widać, klasa dzie-

dzicząca z klasy QObject , co jest koniecz-

ne, aby poprawnie funkcjonował mecha-

nizm sygnałów i slotów. Nie należy doda-

wać jej samodzielnie do projektu, gdyż

Listing 4. Implementacja klasy Reader

# include "reader.h"

#include <kprocess.h>

Reader :: Reader ( QObject * parent , const char * name )

: QObject ( parent , name )

{ }

void Reader :: read_stdout ( KProcess * p , char * b , int l )

{

edt -> append ( QString :: fromLatin1 ( b , l ));

}

void Reader :: read_stderr ( KProcess * p , char * b , int l )

{

edt -> append ( QString :: fromLatin1 ( b , l ));

}

Reader :: ~ Reader ()

{ }

Rysunek 6. Tworzenie klasy Reader

# include "reader.moc"

luty 2005

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: