Wykład I
Pojęcie spedycji
Rola spedycji w procesach handlowych i transportowych
Proces handlowy
· Poszukiwanie partnera handlowego – kryteria wyboru np. dostawcy (czynniki logistyczne),
· Faza negocjacji – ustalanie ceny, warunków dostawy, warunków płatności,
· Faza realizacji dostawy – proces transportowy (logistyczny),
· Faza potransakcyjna – realizacja płatności
Proces transportowy
Ciąg kolejno następujących czynności, stanowiących pewną całość, w wyniku których towar zostanie dostarczony odbiorcy w jak najsprawniejszy sposób
· czynności spedycyjne
· czynności przemieszczania (przewóz, przeładunek, składowanie przejściowe)
· czynności dodatkowe (np. magazynowanie długookresowe)
Organizacja i planowanie procesu transportowego – różne aspekty
· Opracowanie koncepcji przewozu (m.in. optymalizacja – np wybór sposobu przewozu: środek transportu, trasa, czas),
· Przygotowanie wszystkiego, co jest potrzebne do przewozu,
· Koordynacja procesu transportowego
Czynniki efektywności procesów transportowych
· Czynniki zewnętrzne (warunki naturalne, infrastruktura)
· Zasoby (tabor, wyposażenie, ludzie, systemy informacyjne)
· Organizacja (m.in. Koordynacja)
· J. Marzec „Spedycja jest to zarobkowe organizowanie przemieszczania ładunków w zastępstwie zleceniodawcy oraz wykonywanie związanych z tym czynności za wyjątkiem samego transportu i czynności dodatkowych.”
· T. Szczepaniak: „spedycja jest to zorganizowanie przemieszczania ładunków przy zastosowaniu odpowiednio dobranych środków transportu i sposobu przewozu, w wyniku czego następuje przesłanie ładunków od dostawcy do odbiorcy.”
· T. Szczepaniak: „Spedycja to wszystkie czynności konieczne do przesłania ładunku, również te wynikające ze specjalnego życzenia zleceniodawcy ale z wyłączeniem samego przewozu.”
· W. Grzywacz: „Ułatwienie transportu.”
Funkcje spedycji
· Doradcza
· Dokumentacyjna
· Organizacyjna
· Wykonawcza
· Bankowa
· Dystrybucyjna
Klasyfikacja spedycji wg obszaru działania
· Krajowa
· Międzynarodowa
Klasyfikacja spedycji wg ładunków
· Całopojazdowa
· Drobnicowa,
· Ładunków specjalistycznych (niebezpieczne, ponadnormatywne, i inne wymagające specjalnych warunków przewozu)
Klasyfikacja spedycji wg gałęzi
· Samochodowa,
· Kolejowa,
· Portowo – morska,
· Lotnicza
Klasyfikacja spedycji wg zakresu działania
· Uniwersalna,
· Wyspecjalizowana (przykłady):
o „giełdy ładunkowe”,
o Obsługa portowa,
o Konsolidacja drobnych przesyłek
o Odprawy celne
Istotną częścią działalności spedycyjnej jest praca koncepcyjna, występująca w mniejszym lub większym nasileniu w danym podmiocie, wymiana informacji między uczestnikami nie tylko procesu transportowego ale i handlowego i załatwianie wszelkiego rodzaju formalności, takich jak na przykład wypełnianie dokumentów transportowych i handlowych.
Organizacja procesu transportowego
· Uwarunkowania zewnętrzne (pogoda, klimat, warunki terenowe, stan infrastruktury, sytuacja polityczna itd. Możliwość efektywnego i bezpiecznego przewiezienia ładunku)
· Wymogi prawne (normy czasowe, gabaryty pojazdu, prędkość, sposób przewożenia ładunku)
· Właściwości przesyłki (podatność transportowa)
· Wymogi klienta (koszt, czas przewozu)
· Właściwości środka transportu (dostosowanie do ładunku, do warunków zewnętrznych)
Czynniki te należy uwzględniać jednocześnie podczas organizowania procesu transportowego
· Przykład – przewóz ciężkiego ładunku z Południa Polski do Niemiec – wymogi klienta o ograniczenia prawne.
· Środek transportu należy dobrać biorąc pod uwagę inne czynniki, ale istnieje możliwość racjonalizacji – opakowanie i zabezpieczenie ładunku a środek transportu, wagony z krytym dachem - przykład
Dylemat - „nasz kliet nasz Pan”
Przykład – mleczarnia wysyłająca do klienta produkty mleczne:
o odpowiednia temperatura przewozu
o Schłodzenie ładunku przed załadunkiem
Co w przypadku zmiany zlecenia w ostatniej chwili?
Spedytor jest koordynatorem i organizatorem procesu transportowego. Odpowiednia organizacja procesu transportowego to stan, w którym wykonywanie wszystkich czynności spedycyjnych przez poszczególnych uczestników tego procesu odbywa się w ustalonej kolejności, w określony sposób i we wzajemnym powiązaniu ze sobą. Efektem tych działań powinny być: odpowiednia jakość i koszt
Koordynacja w transporcie międzynarodowym obejmuje przedsiębiorstwa i instytucje biorące udział w realizacji procesu transportowego w handlu zagranicznym
Czynności spedycyjne
· Doradztwo, kalkulacje, Wybór środka transportu lub trasy przewozu
· Sporządzanie umów o przewóz, sporządzanie dokumentów przewozowych
· Ubezpieczenie ładunku
· Zamówienie środka transportu
· Udzielanie zleceń na wykonanie kontroli ilości, jakości oraz innych usług,
· Zgłoszenie towaru do odprawy celnej, składanie zabezpieczenia celnego, podstawienie ładunku do odprawy celnej;
· kompletowanie ładunku, pakowanie, znakowanie, cechowanie, sortowanie;
· przeładunek i przygotowanie do przeładunku;
· składowanie przejściowe;
· odebranie przesyłki od przewoźnika
· przekazanie przesyłki odbiorcy
· rozpakowanie i uzdatnianie ładunku do odbioru
· fakturowanie, rozliczanie i pobieranie należności
· reklamacje
· odbiór od odbiorcy zobowiązania zapłaty
· sprzedaż przesyłki
· cesja praw do przesyłki
Faza przemieszczania
· Dozorowanie
· Informowanie – śledzenie przesyłki
· Reagowanie na nieprawidłowości
Faza końcowa
· wyładunek
· pokwitowanie
· Sprawdzenie przesyłki
· Uregulowanie należności, ew. likwidacja, sprzedaż przesyłki
· Sporządzenie protokołu szkodowego
Korzyści zleceniodawcy ze współpracy ze spedytorem
· Specjalizacja - większa efektywność, wyższa jakość usług. Spedytor wybiera optymalne rozwiązanie z punktu widzenia czasu, kosztów i jakości, zna rynek transportowy, posiada sieć kontaktów i jest w stanie zaoferować wyższy poziom usług
· Niższe koszty – efekt skali,
· Spedytor likwiduje problemy na styku klient - firma usługowa (np. przewoźnik)
· Angażuje środki finansowe np. na zabezpieczenia celne, co umożliwia terminowe wykonanie formalności celno - administracyjnych i skrócenie czasu pobytu ładunku w punktach odprawy celnej
· Pomaga zdobywać nowe rynki zbytu
Korzyści przewoźnika
· Marketing, sprzedaż
· Krótszy czas postoju środka transportu pod załadunkiem
· Lepsze wykorzystanie ładowności środka transportu dzięki konsolidacji przesyłek drobnych
· Mniejsze szkody dzięki odpowiedniemu przygotowaniu przesyłki
· Skrócenie czasu wystawiania i kompletowania dokumentów
· spedytor inwestuje w infrastrukturę i suprastrukturę
· przewoźnik nie musi tworzyć działów, w których pracują osoby posiadające specjalistyczną wiedzę dotyczącą prawa handlowego, przepisów celnych, sanitarnych itd
· możliwość pozyskania klientów dzięki wszechstronności i wiarygodności spedytora
· spedytor odciąża przewoźnika od ściągania należności od wielu drobnych klientów
· rozwija nowe usługi np. logistyczne, nowe formy przewozów - transport kombinowany
Historia rozwoju spedycji
· Rozwój transportu – okres starożytność i średniowiecze
· Okres kapitalizmu i rewolucji przemysłowej
Potrzeba przewożenia dużych ilości towarów o niewielkiej wartości i zróżnicowanej strukturze
· różnorodne ładunki zarówno maszyn jak i masowo produkowane towary przemysłowe;
· produkty rolne na wzrastające rynki miejskie - zwiększenie produktywności rolnictwa - więcej ludzi może się zajmować produkcją nie związaną z rolnictwem;
· surowiec na potrzeby budownictwa, kopalnictwa, hutnictwa, odlewni;
Nowe problemy ekonomiczne i organizacyjne związane z korzystaniem z transportu
· zorganizowanie transportu wymaga co raz większych kwalifikacji;
· potrzeba magazynowania towarów;
· potrzeba skoordynowania różnych gałęzi transportu
Według FIATA zawód spedytora istnieje już od X w
· tworzenie składów publicznych w portach i miastach,
· rozszerzenie się handlu morskiego i organizowaniem targów w Europie:
· załadunek i wyładunek, clenie, składowanie, przewóz, sprzedaż, pobranie/opłacenie należności,
...
cezar-s