WSPOMAGANIE ROZWOJU UCZNI�W ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI Pod redakcj� Danuty Osik Anny Wojnarskiej WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU MARII CURIE-SK�ODOWSKIEJ LUBLIN 2001 t 5. ;?? 'AKl ADY DLA NIEWIDOMYCH w LASKACH ..,80 izabelin k/Warszawy f Pro^ c/r Piab. Roman Ossowski Redakcja Jolanta J�drak Projekt ok�adki i stron tytu�owych Marta i Zdzis�aw Kwiatkowscy Sk�ad Stanis�aw Kosior � by Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001 ISBN 83-227-1702-4 WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU MARII CURIE-SK�ODOWSKIEJ 20-031 Lublin, pl. Marii Curie-Sk�odowskiej 5 tel. (0-81) 537-53-04, 537-53-02 (kolporta�), fax 537-53-02 http://press.umcs.lublin.pl Spis tre�ci Wst�p.......................... 9 . /. Specjalne trudno�ci w uczeniu si� i zaburzenia rozwojowe oraz sposoby ich przezwyci�ania Piotr Gindrich - Nasilenie zjawiska specyficznych i niespecyficznych trudno�ci w uczeniu w�r�d uczni�w szk� masowych w �wietle wynik�w ankiety..... 17 Gra�yna Kwa�niewska, Anna Wojnarska Formy pomocy uczniom z inteligencj� ni�sz� ni� przeci�tna w przezwyci�- �aniu trudno�ci i niepowodze� szkolnych ........... 23 Anna Wojnarska Charakterystyka proces�w pami�ciowych dzieci z obni�on� sprawno�ci� intelektualn�...................... 31 Teresa Balicka, Janusz Kirenko Spostrzeganie siebie i innych a decentracja interpersonalna u dzieci z pro- blemami zdrowotnymi z m�odszych klas szkolnych........ 43 Danuta Osik, Piotr Gindrich Trudno�ci przystosowawcze uczni�w dyslektycznych ujawniaj�ce si� w samo- ocenie......................... 51 Dorota Chlebio-Abed Neurolingwistyczne programowanie jako metoda wspomagania dziecka z trudno�ciami rozwojowymi i wychowawczymi w edukacji szkolnej . . 59 Urszula Sokal Wspomaganie uczni�w szko�y podstawowej przejawiaj�cych trudno�ci w na- uce i zachowaniu (na przyk�adzie Szko�y Podstawowej im. B. Malinow- skiego w Woli woj. katowickie)................ 67 6 Spis tre�ci El�bieta Solarz Rola pedagoga szkolnego w zasadniczej szkole zawodowej we wspomaganiu ucznia z trudno�ciami rozwojowymi i wychowawczymi....... 73 Beata Bancerz-Andrzejewska Nowe spojrzenie na rewalidacj� indywidualn� uczni�w s�abo widz�cych z trudno�ciami w nauce.................. 77 Ewa Lewandowska Dlaczego warto wykorzystywa� komputery w rewalidacji dzieci o zaburzonym rozwoju?........................ 83 Dorota Turska Wspieranie rodzin dzieci zdolnych � przyk�adowe do�wiadczenia angielskie 89 //. Stymulacja rozwoju os�b upo�ledzonych umys�owo _. . .. . Gra�yna Tkaczyk Metody nauczania ca�o�ciowego stosowane w kszta�ceniu dzieci upo�ledzo- nych umys�owo w stopniu lekkim............... 95 Zenon Gajdzica Za�o�one a rzeczywiste funkcje podr�cznika dla ucznia lekko upo�ledzonego umys�owo....................... 105 Jolanta Szada-Borzyszkowska, Alicja Zarin Organizacja pomocy upo�ledzonym dzieciom w wieku przedszkolnym w Rosji ......................... 115 El�bieta Minczakiewicz Kszta�towanie umiej�tno�ci komunikacyjnych w procesie wspomagania roz- woju dzieci g��biej upo�ledzonych umys�owo.......... 123 Miros�awa �mudzka Wp�yw nauczania dwupoziomowego na wspomaganie m�odzie�y z upo�le- dzeniem umys�owym................... 131 Agnieszka �yta Rola �wicze� logorytmicznych w terapii pedagogicznej dzieci g��biej upo- �ledzonych umys�owo................... 137 ///. Za�o�enia i realizacja idei integracji dzieci niepe�nosprawnych Helena �a� " ' ' " ' ' ' : ' ' Wiedza nauczycieli szk� publicznych o kszta�ceniu dzieci niepe�nospraw- nych .......................... 145 Ewa Domagala-Zy�k ??�??�? ? Modyfikacja postaw przysz�ych pedagog�w wobec uczni�w niepe�nospraw- nych i ich integracji z zespo�ami klasowymi........... 155 Irena Sta�czak Wspomaganie rozwoju uczni�w w zespo�ach integracyjnych w klasach po- cz�tkowych ....................... 159 Spis tre�ci 7 Marzenna Zaorska Integracja a uczenie �bycia cz�owiekiem"............. 167 Agnieszka Sakowicz-Bobory�w Podmiotowa rola rodzic�w w edukacji integracyjnej uczni�w z wad� s�uchu 181 Marzena Kowaluk Wychowanie s�uchowe jako czynnik umo�liwiaj�cy integracj� spo�eczn� os�b niedos�ysz�cych..................... 187 Gra�yna Walczak Podyplomowe studium z zakresu wczesnej rehabilitacji dzieci s�abo widz�- cych i niewidomych.................... 193 Danuta Osik Kontakty rodzic�w z dzieckiem niewidomym w m�odszym wieku szkolnym ucz�cym si� w szkole specjalnej............... 201 Dorota Pstr�g Integracja uczni�w niedostosowanych spo�ecznie ze �rodowiskiem jako pod- stawa dzia�alno�ci profilaktyczno-resocjalizacyjnej szko�y...... 207 Jolanta Ostasz Dzieci z zespo�em m�zgowego pora�enia dzieci�cego w m�odszym wieku szkolnym � pr�ba charakterystyki.............. 219 Regina Anna R�alska, Kamila Mironowska Potrzeby terapeutyczno-edukacyjne dziewczynek z zespo�em Retta a polska rzeczywisto��...................... 229 !?.-. ,,'A W dniach 29-30 maja 1998 r. w Kazimierzu Dolnym odby�a si� og�lno- polska konferencja naukowa zorganizowana przez Zak�ad Psychopedagogi- ki Specjalnej UMCS w Lublinie nt. �Miejsce i rola pedagogiki specjalnej w teorii i praktyce og�lnopedagogicznej". Tematyka konferencji wzbudzi�a ogromne zainteresowanie, co zaowocowa�o bogactwem materia�u, zar�wno w sensie jako�ciowym, jak i ilo�ciowym. W zwi�zku z tym materia�y pokon- ferencyjne zosta�y opublikowane w dw�ch cz�ciach, wyodr�bnionych ze wzgl�du na tematyk� zawart� w przedstawionych na konferencji referatach i komunikatach. Pierwsza, zatytu�owana Interdyscyplinarno�� w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej, zosta�a opublikowana pod redakcj� prof. dr hab. Marii Chodkowskiej. Oddawana w r�ce czytelnik�w cz�� druga, to rezultat wymia- ny wzajemnych do�wiadcze� na temat pomocy dzieciom ze specyficznymi i niespecyficznymi trudno�ciami w uczeniu si� oraz perspektyw rozwoju in- tegracyjnego modelu kszta�cenia. Prezentowana ksi��ka sk�ada si� z trzech cz�ci: I. Specjalne trudno�ci w uczeniu si� i zaburzenia rozwojowe oraz sposoby ich przezwyci�ania. ...... II. Stymulacja rozwoju dzieci upo�ledzonych umys�owo. III. Za�o�enia i realizacja idei integracji dzieci niepe�nosprawnych. W ka�dej z wyr�nionych cz�ci artyku�y zosta�y uporz�dkowane tema- tycznie wed�ug nast�puj�cej kolejno�ci: najpierw artyku�y teoretyczne, na- st�pnie sprawozdania z bada�, a na ko�cu opisy do�wiadcze� rewalidacyj- nych stanowi�cych pr�b� zaprezentowania czynno�ci terapeutycznych oraz w�asnych refleksji wok� organizacji i efekt�w rewalidacji. � Specjalne trudno�ci w uczeniu si� (Special Learning Disabilitie�) dotycz� tylko wybranych aspekt�w uczenia si� w przeciwie�stwie do trudno�ci og�l- 10 Wst�p norozwojowych. Tak jest w przypadku dysleksji rozwojowej lub dyskalkulii, gdy przy dobrym lub nawet bardzo dobrym poziomie osi�gni�� w innych dziedzinach ucze� manifestuje trudno�ci w czytaniu, pisaniu lub liczeniu. W odr�nieniu od specjalnych, trudno�ci niespecyficzne dotycz� tych sy- tuacji, gdy przyczyna wp�ywa na ca�okszta�t rezultat�w osi�gni�� dziecka, tak jak w przypadku upo�ledzenia umys�owego, zaburze� emocjonalnych, nadpobudliwo�ci, zaburze� uwagi. Jednak�e zbyt cz�sto trudno�ci w ucze- niu si� ��czone s� z upo�ledzeniem umys�owym, a jest to b��d o powa�nych konsekwencjach praktycznych. Rozwa�aniom definicyjnym na ten temat po- �wi�cony jest artyku� P. Gindricha. W polskich realiach przyj�to termin nie w pe�ni pokrywaj�cy si� ze �wiatowym poj�ciem SLD, a mianowicie �spe- cjalne potrzeby edukacyjne". Obejmuje on swym znaczeniem m.in. dzieci z obni�on� sprawno�ci� intelektualn�, kt�re formalnie zaliczane s� do sze- roko poj�tej normy i powinny ucz�szcza� do szk� masowych, ale kt�re nie s� w stanie podo�a� stawianym im wymaganiom programowym. G. Kwa- �niewska i A. Wojnarska przeprowadzaj� dyskusj� na temat najbardziej ade- kwatnego miejsca ich edukacji. Analiza mo�liwo�ci zapami�tywanego ma- teria�u dokonana w artykule A. Wojnarskiej wskazuje ponadto, �e sytuacja tych dzieci w por�wnaniu z innymi o przeci�tnej inteligencji jest znacznie trudniejsza. T. Balicka i }. Kirenko ujawniaj�, �e ka�dy ucze� z problema- mi zdrowotnymi, niezale�nie od ich charakteru, ma trudno�ci w rozwija- niu kontakt�w spo�ecznych ze wzgl�du na nieadekwatn� ocen� mo�liwo- �ci w�asnych i innych os�b z otoczenia. Kontakty z r�wie�nikami s� nie- zb�dnym elementem dobrego przystosowania spo�ecznego i rozwoju oso- bowo�ci, co, jak wykazuj� rozwa�ania D. Osik i P. Gindricha, dotyczy tak�e dysleksji. D. Chlebio-Abed zwraca uwag� na znaczenie neurolingwistycznego pro- gramowania jako metody modyfikacji zachowali dzieci z trudno�ciami wy- chowawczymi. Formami pomocy dla tych dzieci, realnie realizowanymi w szko�ach podstawowych, zaj�a si� U. Sokal, natomiast E. Solarz podj�a ten temat w odniesieniu do uczni�w zasadniczej szko�y zawodowej. B. Ban- cerz-Andrzejewska prezentuje r�norodne formy pracy w ramach rewalida- cji indywidualnej uczni�w s�abo widz�cych, k�ad�c nacisk na trening widze- nia i techniki relaksacyjne. W artykule E. Lewandowskiej znajdziemy opini� na temat walor�w wykorzystywania komputera i program�w edukacyjnych w nauce i terapii. Ostatni artyku�, D. Turskiej, po�wi�cony jest grupie dzieci specjalnych potrzeb edukacyjnych wci�� znajduj�cych si� na marginesie za- interesowa� psycholog�w i pedagog�w, a mianowicie uczniom zdolnym. Au- torka na podstawie do�wiadcze� angielskich...
rl98ps