Ubezpieczenia 13.02.2010 r.
Literatura:
Egzamin: wymagane zaliczenie, możliwa zerówka. Test wielokrotnego wyboru.
Ryzyko jest czymś obiektywnym, skorelowanym subiektywną niepewnością. Czyli jest coś obiektywnego i zostało to nazwane ryzykiem. Jeżeli mówimy o czymś subiektywnym nazywamy to niepewnością. Knight stwierdził natomiast, że jeśli jest znany stopień niepewności przestaje ona być niepewnością i staje się ryzykiem.
Niepewność możemy podzielić na:
Niepewność mierzalna to właśnie ryzyko. Możemy zatem stwierdzić, że ryzyko jest szczególnym rodzajem niepewności takim mianowicie, który daje się zmierzyć przy pomocy metod matematyczno – statystycznych. Ma tutaj zastosowanie teoria prawdopodobieństwa. O ryzyku powiemy wtedy, jeśli w tej niepewnej rzeczywistości jesteśmy określić, jakie sytuacje w przyszłości wystąpią (z jakim prawdopodobieństwem ta sytuacja wystąpi – np. orzeł i reszka. Jesteśmy w stanie określić sytuacje wystąpienia – 50%).
W teorii ubezpieczeń pojęcie ryzyka występuje co najmniej w ośmiu znaczeniach, a mianowicie jako:
Ryzyko jest to niepewność co do nastąpienia określonego zdarzenia w warunkach istnienia dwóch lub więcej możliwości. Ryzykiem określa się ubezpieczoną osobę lub przedmiot.
Ryzyko występuje pod różnymi postaciami. Podział ryzyka:
Ryzyko finansowe i niefinansowe
Ryzyko finansowe da się wyrazić przy pomocy pieniądza (parametrów finansowych) w przeciwnym przypadku mówimy o ryzyku niefinansowym.
Ryzyko statyczne i dynamiczne
Ryzyko będące konsekwencja czy rezultatem zmian jest to ryzyko dynamiczne. Istnieją takie ryzyka, które nie wywołują żadnych zmian, takie rodzaje ryzyka nazywamy ryzykiem statycznym.
Ryzyko czyste i spekulatywne
Mówimy o występowaniu czystego, czyli istniejące z natury rzeczy jeśli jego realizacji może towarzyszyć tylko strata (pożar). Ryzyko spekulatywne występuje wówczas, gdy konsekwencją jego realizacji jest alternatywa albo osiągnięcie zysku albo poniesienie straty (gra na giełdzie).
Ryzyko fundamentalne i partykularne
Ten podział jest dość skomplikowany ponieważ u jego podstaw są aż trzy kryteria. Mianowicie dokonuje się wydzielenia ryzyka fundamentalnego i partykularnego ze względu na:
Ryzykiem fundamentalnym określa się ryzyko, które ma wpływ na dużą liczbę podmiotów, często całe społeczeństwa. Jest to takie ryzyko które pozostaje poza kontrola, nawet częściowo pojedynczych podmiotów a jego źródłem są przyczyny ekonomiczne, społeczne, polityczne, chociaż może być również rezultatem działania sił przyrody, np. powódź, huragan.
Ryzyko partykularne to takie ryzyko, które ma wpływ na pojedyncze podmioty, w skali indywidualnej. Można go częściowo kontrolować, a jego źródło tkwi najczęściej w aktywności poszczególnych podmiotów. Chociaż może też wynikać z przyczyn od jednostek niezależnych, np. ryzyko kradzieży, oszustwa.
Ryzyko osobowe i majątkowe
Ten podział ma podstawowe znaczenie z punktu widzenia prawnej systematyki ubezpieczeń. Ryzyka osobowe to są takie ryzyka, które powodują uszczerbek w dobrach osobistych człowieka, np. zdrowie, życie, zdolność do pracy.
Ryzyko majątkowe tak jak sama nazwa wskazuje związane są z wszelkiego rodzaju mieniem. To mienie może być w różny sposób dzielony: majątek trwały, obrotowy.
Elementem ryzyka majątkowego jest ryzyko rzeczowe. Ryzyko rzeczowe występuje wtedy kiedy określona rzecz narażona jest na zniszczenie. Ryzyko rzeczowe jest tylko jednym z elementów ryzyka majątkowego. Elementem ryzyka majątkowego są również wierzytelności, ryzyko związane z jednej strony z prawami majątkowymi, z drugiej strony ryzyko związane z zobowiązaniami majątkowymi.
Zarządzanie ryzykiem jest procesem, na który składają się kilka etapów:
Identyfikacja ryzyka - polega na określeniu możliwych sytuacji zdarzeń, działań mogących spowodować albo zwiększyć szkody:
Drugi etap polega na oszacowaniu ryzyka i określeniu jego wpływu na działalność danego podmiotu. Wymaga to między innymi zbadania częstotliwości występowania poszczególnych rodzajów szkód, ustalenia ich rozmiarów a także określeniu wartości majątku zagrożonego w związku z występowaniem szkód. Szacując ryzyko musimy również ustalić jaka jest wartość zagrożonego majątku, jakie będzie natężenie przyszłej straty. Jeśli chodzi o ryzyka majątkowe, to tutaj możemy posłużyć się różnymi wartościami. Majątek możemy oszacować, np. według wartości rynkowej, możemy szacować przyszłe przepływy pieniężne.
Kontrola ryzyka – można wyodrębnić dwie podstawowe techniki kontroli ryzyka, a mianowicie wyodrębnia się kontrolę rzeczową i kontrolę finansową.
Kontrola ryzyka:
Przez unikanie działań ryzykownych rozumiemy taka sytuacje, w której występuje indywidualna, świadoma odmowa akceptacji nawet chwilowego ryzyka – negatywna metoda.
Prewencja polega na podejmowaniu działań mających na celu zapobiegania szkodom oraz zmniejszanie ich częstotliwości i rozmiarów. Do realizacji działań prewencyjnych można użyć środków technicznych. Oprócz środków technicznych mogą mieć zastosowanie środki ekonomiczne czy prawne. Przepisy prawa nakładają odpowiedzialność prawną albo cywilną na sprawców szkody. Oprócz tego są też przepisy prawne, które ustalają jakie zabezpieczenia muszą być stosowane, a żeby szkoda nie wystąpiła. Stosowane są również przepisy prawne, które określają sankcje stosowane w stosunku do osób, które nie zastosują się do ustaleń. A więc przewidujące, np. środki represyjne, odpowiedzialność karna, odpowiedzialność administracyjna w stosunku do osób które naruszają przepisy.
Kontrola finansowa może być dokonywana poprzez zatrzymanie ryzyka. Zatrzymać ryzyko można w sposób aktywny, albo bierny.
Aktywne zatrzymanie ryzyka ma miejsce w sytuacji, gdy podmiot zdając sobie w pełni sprawę z występującego ryzyka decyduje się przejąć go na siebie, całkowicie albo częściowo. Aktywne zatrzymanie ryzyka może wynikać z motywów finansowych, albo niefinansowych. Jeśli świadomie podejmuje decyzje o zatrzymaniu ryzyka, oczywiście staramy się zabezpieczyć środki na pokrycie ewentualnych strat. Środki te mogą pochodzić z bieżących wpływów (np. z wynagrodzenia, z przychodów).
Bierne zatrzymanie ryzyka najczęściej wynika z braku wiedzy dotyczącej ryzyka i konsekwencji jego realizacji. Może oczywiście również wynikać z obojętności wobec ryzyka, albo po prostu z lenistwa.
Samoubezpieczenie oznacza, że podmiot który świadomie podjął decyzję o zatrzymaniu ryzyka będzie systematycznie tworzył fundusze samoubezpieczeniowe. Tworzenie takich funduszy wynika z przepisów kodeksu spółek handlowych – fundusz zapasowy.
Możemy całość lub część ryzyka transferować na inny podmiot. Można dokonać transferu ryzykownej działalności albo można dokonać transferu odpowiedzialności na pokrycie strat na inny podmiot. Przerzucenie działań ryzykownych na inny podmiot nie zawsze jest możliwe. Możliwe jest, jeżeli mamy do czynienia z procesem technologicznym, którego pierwsze fazy będą ryzykowne. Możemy zrezygnować z pierwszej fazy i kupować, np. półprodukty.
Częściowe przerzucenie odpowiedzialności za szkody na inny podmiot nosi nazwę dyspersji ryzyka. Mamy z nią do czynienia wówczas kiedy finansowe skutki realizacji ryzyka zostaną rozłożone na grupę podmiotów, np. ktoś prowadził działalność gospodarczą jednoosobową i zakłada spółkę, a zatem ryzyko niewypłacalności rozłoży się na wszystkich wspólników.
Całkowite przeniesienie odpowiedzialności może być dokonane przy pomocy działań organizacyjnych, np. poprzez łączenie czy fuzje przedsiębiorstw. Natomiast wśród działań o charakterze prawnym wyróżnić należy transfer ryzyka poprzez umowę oraz transfer ryzyka poprzez zamieszczanie odpowiednich klauzl w kontrakcie, np. klauzule cenowe, walutowe. Forma prawnego działania mającego na celu przeniesienie całkowitej odpowiedzialności na pokrycie strat jest też dokonany poprzez umowę ubezpieczenia.
Istota ubezpieczenia
Ubezpieczyciel może dzialać, gdyż może zebrać od wielu podmiotów składki w ten sposób jeśli nastąpi w przyszłości szkoda. Ta szkoda zostanie rozproszona na te podmioty.
Ubezpieczyciel może działać, ponieważ może polegać na prawie wielkich liczb. Prawo to mówi, iż im większa jest ilość prób, im większa ilość pojedynczych podobnych przypadków, tym bardziej częstość występowania danego zdarzenia losowego, czyli ryzyka wystąpienia szkody będzie zbliżać się do jego prawdopodobieństwa. Czyli im więcej pojedynczych podobnych przypadków zbierze ubezpieczyciel, w tej swojej wspólnocie ryzyka, czyli do swojego portfela ubezpieczeń, tym dokładniej posługując się metodami matematyczno – statystycznymi, będzie w stanie okreslić jakie szkody wystąpią.
Ubezpieczyciel powinien wystrzegać się kumulacji ryzyka, np. gdy ubezpieczyciel ubezpieczający ładunki w transporcie, zbierze ubezpieczenia podmiotów, których ładunki będą leciały w jednym samolocie. Nie zarobi tez ubezpieczyciel ubezpieczający osiedle domków, gdzie nastąpi trzęsienie ziemi.
Nie wszystkie ryzyka są ubezpieczalne. Warunki, a żeby ryzyko mogło być ubezpieczone:
Wady wynikające z zastosowania ubezpieczenia jako metody kontroli ryzyka:
Zalety wynikające z zastosowania ubezpieczenia jako metody kontroli ryzyka:
Ubezpieczenia (wykład) 25.04.2010 r.
Umowa ubezpieczenia zawierana jest w trybie ofertowym prostym.
Milczacy akcept ???
Dwa przypadki kiedy nie można zastosowac milczacego akceptu:
Tryb ofertyowy zlozony polega na tym, ze ubezpieczony składa wniosek o ubezpieczenie a zaklad ubezpieczen stwierdza, ze nie może na proponowanych warunkach zawrzec umowy i przedstawia swoja kontroferte. Zwraca na wszystkie szczegoly w ofercie które wplywaja na niekorzysc, które zamieszczone są we wniosku. Zaklad ubezpieczen przedstawia swoja oferte, na która ubezpieczony może się zgodzic bądź nie. Tryb ofertowy zlozony może być bardzo zlozony. Jest to umowa konsesualna.
Tryb rokowaniowy polega na tym, ze obie strony negocjuja warunki umowy. W trybie indywidualnym ustalane są warunki umowy jak i skladka.
Przypadki zastosowania:
Tryb przetargowy wystepuje przy duzych ryzykach gospodarczych, ale również przy ryzykach nietypowych, specyficznych. Tryb ten polega na tym, ze ubezpieczajacy który ma do ubezpieczenia duze ryzyka gospodarcze stosuje tryb przetargowy. Stosuje się go gdy spelnia pewne warunki.
Polisa ubezpieczeniowa jest dowodem zawarcia ubezpieczenia. Polisa pochodzi z języka wloskiego. W polisie ubezpieczeniowej musi być zawarty zaklad ubezpieczen (adres, nazwa), osoba ubezpieczona, należy okreslic ubezpieczajacego. W polisie okreslany jest także przedmiot ubezpieczenia, suma ubezpieczenia, czas trwania i okres ubezpieczenia, jak i wysokosc skladki. Do polisy dolacza się ogolne warunki ubezpieczenia, jeśli wystepuja to również dodatkowe warunki ubezpieczenia. A także przepisy bezpieczenstwa. Indywidualne klauzule polisowe zamieszcza się w tekscie polisy. W przypadku, gdy ubezpieczenie jest odnawiane na takich samych warunkach wówczas nie ma koniecznosc wystawiania nowej polisy ubezpieczeniowej, a zatem przedluzenie na takich samych warunkach może być dokonane przy pomocy tzw. skroconego dowodu ubezpieczenia. Albo tez dowodem przedluzenia może być po prostu pokwitowanie iz uiszczono biezaca skladke ubezpieczeniowa.
W zaleznosci od rodzaju umowy ubezpieczenia a także w zaleznosci od sposobu jej realizacji wyobdrenia się rozne rodzaje polis ubezpieczeniowych:
Polisa generalna może wystepowac jako zwykla, obrotowa i odpisowa (dotycza przedsiebiorstw). W przeciwienstwie do jednostkowej dotyczy nie pojedynczych obiektow czy transakcji, ale wielu przedmiotow czy transakcji. I to zarowno aktualnie istniejacych jak i takich, które mogą dopiero się pojawic w trakcie trwania ubezpieczenia. Charakterystyczne dla polisy generalnej zwyklej jest przedmiotowy zakres ubezpieczenia, faktyczna wartosc ubezpieczenia, a także wysokosc skladki ustala się ex post (po zakonczeniu biezacego okresu) na podstawie biezacych raportow ubezpieczajacego, albo tez na podstawie prowadzonego przez niego tzw. dziennika ubezpieczen w ktorym na biezaco są rejestrowane wszystkie obiekty i transakcje podlegajace ubezpieczeniu.
Zastosowanie polis:
Polisy generalne obrotowe – umowa zawarta wg takiej polisy obejmuje albo globalnie calosc transportu realizowanego w czasie trwania ubezpieczenia przez dane przedsiebiorstwo albo tez może obejmowac część transportu np. realizowana na okreslonej trasie. Charakterystyczna dla tej polisy jest wartosc ubezpieczenia i skladka, ustala się po zakonczeniu biezacego okresu ubezpieczenia na podstawie wartosci obrotu transportowego wykazanego w ksiegach handlowych. A zatem w przypadku polis obrotowych nie trzeba prowadzic dodatkowej ewidencji tylko ta polisa stanowi uproszczenie przeprowadzenia umowy ubezpieczenia i opiera się na zaufaniu ubepzieczyciela wobec ubezpieczajacego.
Polisy ogeneralne dpisowe – z gory ustala się przewidywana wartosc przesylek, która traktuje się jako sume ubezpieczenia obowiazujaca w okresie trwania stosunku ubezpieczeniowego. Na podstawie tej sumy ustala się skladke. To co jest specyficzne dla tej polisy to fakt, ze wartosc realizowanych przesylek jest na biezaco odpisywana od zadeklarowanej sumy ubezpieczenia. Stad nazwa tej polisy – polisa odpisowa. Z chwila wyczerpania sumy ubezpieczenia stosunek ubezpieczenia wygasa ale może być wznowiony przez podanie nowej sumy ubezpeiczenia i oplacenia dalszej skladki.
Polisy generalne mogą dotyczyc jednego przedsiebiorstwa jak i wielu. W przypadku polisy dotyczacego wielu przedsiebiorstw
Wyciag z polisy generalnej okreslany jako certyfikat ubezpieczeniowy stanowi dowod objecia ochrona ubezpieczeniowa konkretnych przedmiotow nalezacych do ubezpieczajacego. W takim certyfikacie ubezpieczeniowym nie podaje się wszystkich szczegolow jakie wystepuja w polisie generalnej, ale powoluje się na warunki umowy generalnej.
Obok polis generalnych często wystepuja polisy jednostkowe, które dotycza jednej osoby fizycznej czy tez prawnej. Polisy jednostkowe mogą być imienne, na okaziciela, albo na zlecenie.
Polisy jednostkowe imienne wystawiane są na imię lub nazwisko bądź nazwe ubezpieczajacego, który ma wszelkie uprawnienia i obowiazki wynikajace z umowy ubezpieczenia. W przypadku polisy na okaziciela osoba uprawniona roszczenia o odszkodowanie czy swiadczenie jest posiadacz polisy. Musi on jednak udowodnic, ze ochrona ubezpieczeniowa dotyczy jego interesow majatkowych.
Cecha charakterystyczna polisy na zlecenie jest to, ze uprawnienia z polisy na zlecenia mogą być przekazywane na inne osoby przez odpowiednie oswiadczenie ubezpieczajacego zamieszczone w polisie i nazywane indosem.
Tendencje wystepujace w zakresie zawierania umowy ubezpieczenia:
W umowie ubezpieczenia przede wszystkim oprócz podmiotow (ubezpieczajacy, ubezpieczyciel) trzeba również okreslic przedmiot ochrony ubezpieczeniowej. Przedmotem umowy ubezpieczenia osobowego są dobra niemajatkowe, dobra osobiste (zdrowie, życie, zdolnosc pracy czlowieka).
Ubezpieczenia osobowe okresla się jako zbiorowe jeśli jeden podmiot wystepujacy w charakterze ubezpieczajacego zawiera umowe ubezpieczenia wielu osob na ich rzecz. Natomiast gdy jedna umowa ubezpieczenia obejmuje wiele osob, z których kazda jest ubezpieczona na wlasny rachunek to takie ubezpieczenia nazywa się grupowym.
Przedmiotem ubezpieczenia majatkowego może być kazda wartosc majatkowa, która nie jest sprzeczna z prawem i daje się wyrazic w pieniadzu. Tak kodeks cywilny okresla przedmiot ubezpieczenia majatkowego. Ubezpieczenie majatkowe może obejmowac zarowno wartosci istniejace, zarowno zmaterializowane jak i wierzytelnosci, wartosci przyszle a także wartosci ujemne (zobowiazania z tytulu odpowiedzialnosci cywilnej). Tak samo jak w przypadku ubezpieczen osobowych umowa ubezpieczenia majatkowego może obejmowac jeden okreslony obiekt – umowa indywidualna albo jednostkowa – albo tez może obejmowac wiele obiektow nalezacych do jednego lub kilku wlascicieli (ubezpieczenie zbiorowe). W przypadku ubezpieczen majatkowych nie ma ubezpieczenia grupowego.
Odmiana ubezpieczen zbiorowych są ubezpieczenia generalne, obejmujace w jednej umow...
lucmon2703