Modul_3.pdf

Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego

Badanie jamy brzusznej, układu płciowego

i układu nerwowego

1. Badanie fizykalne jamy brzusznej

1.1. Oglądanie

1.2. Obmacywanie

1.3. Opukiwanie

1.4. Osłuchiwanie

2. Ocena narządów płciowych

2.1. Stadia rozwoju narządów żeńskich

2.2. Stadia rozwoju narządów męskich

2.3. Badanie narządów płciowych

3. Ocena układu nerwowego:

3.1. Badanie nerwów czaszkowych

3.2. Badanie objawów oponowych

4. Dokumentacja kliniczna pacjenta

4.1. Dokumentacja ambulatoryjna

4.2. Dokumentacja szpitalna

Wstęp

W module tym poznamy kolejne elementy badania fizykalnego. Dowiemy się, w jaki

sposób ocenić stan jamy brzusznej, układu moczopłciowego i nerwowego oraz na co

zwracać szczególną uwagę, by rozpoznać patologie. Zapoznamy się także

z zagadnieniami związanymi z prowadzeniem dokumentacji medycznej

ambulatoryjnej i szpitalnej.

Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego

1. Badanie fizykalne jamy brzusznej

Badanie fizykalne jamy brzusznej przeprowadza się zaczynając od oglądania,

przechodząc następnie do obmacywania, opukiwania i na końcu do osłuchiwania.

Kolejność tę należy zmienić, jeśli pacjent zgłasza się z bólami brzucha. Wtedy

zaczyna się od badania, które nie sprawia pacjentowi bólu, a potem przechodzi się

stopniowo do badań bardziej bolesnych, a zatem: najpierw przeprowadzamy

oglądanie, osłuchiwanie, opukiwanie i na końcu badanie palpacyjne powierzchowne

oraz głębokie.

1.1. Oglądanie

Oglądanie jamy brzusznej może pozwolić na zlokalizowanie zmian w określonej

okolicy anatomicznej. Podział na okolice jamy brzusznej jest zgodny z liniami

anatomicznymi. W omawianym badaniu zwraca się uwagę na szereg elementów.

Możemy tu wymienić: skórę; podściółkę tłuszczową; przepukliny; naczynia

krwionośne — przy czym obserwujemy ich stan rozszerzenia i napełnienia; blizny —

z szczególnym uwzględnieniem ich wyglądu, lokalizacji i wielkości; ruchy robaczkowe

jelit, a także symetrię i wysklepienie jamy brzusznej; pępek; rozstęp mięśni prostych;

okolice pęcherza moczowego oraz odbytu. Niektóre wymienione elementy badania

jamy brzusznej wymagają dokładniejszego omówienia.

Ocenia symetrii koncentruje się na sprawdzeniu, czy nie występują patologie

w postaci guzów czy zniekształceń. W badaniu wysklepienia jamy brzusznej,

przeprowadzanym u leżącego pacjenta, sprawdzamy jej stosunek do poziomu klatki

piersiowej. Wysklepienie oceniamy jako prawidłowe, jeśli znajduje się ono nieco

poniżej klatki lub na jej poziomie . Przyczyną znacznie obniżonego poziomu brzucha

może być wyniszczenie bądź odwodnienie. Wysklepienie powyżej poziomu widoczne

jest, gdy występują takie stany chorobowe, jak: wzdęcia jelit, powiększenie narządów

miąższowych, jelito olbrzymie, płyn w jamie otrzewnowej, guz. Duży brzuch

obserwuje się w krzywicy i otyłości. Fizjologicznie wysklepienie brzucha powyżej

Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego

poziomu klatki piersiowej występuje u noworodków i niemowląt, a powodem tego są

duże narządy miąższowe.

Na pępek zwracamy szczególną uwagę u noworodków, gdzie może wystąpić

sączenie lub zaczerwienienie. Kikut pępowiny odpada około 7 dnia życia,

pozostawiając różowe i wilgotne dno pępka. Jest to miejsce, które wymaga

specjalnej higieny, bowiem właśnie stąd łatwo szerzą się infekcje. Pępek może być

miejscem przepukliny zarówno u noworodków, jak i osób w każdym innym wieku.

Rozstęp mięśni prostych brzucha jest często przyczyną pojawienia się przepukliny

kresy białej.

W badaniu jamy brzusznej oceniamy również układ moczowy. Szczególną uwagę

zwraca się na okolicę podbrzusza środkowego (jej uwypuklenie nad spojeniem

łonowym) oraz okolicę lędźwiową (uwypuklenie). Uwagę powinny zwrócić obrzęki,

których lokalizacja jest zależna od pozycji ciała pacjenta.

W okolicy odbytu sprawdzamy, czy nie ma takich patologii, jak: odparzenia,

przeczosy , owsiki, wyprzenia, polipy lub guzy krwawnicze.

1.2. Obmacywanie

Wyróżniamy dwa rodzaje obmacywania brzucha: powierzchowne i głębokie.

Badanie powierzchowne pozwala zorientować się, gdzie zlokalizowany jest ból,

kierujemy się w tym przypadku mimiką pacjenta. Bóle brzucha mogą pojawiać się

w chorobach, które przebiegają poza jamą brzuszną, np. dzieje się tak w anginach,

zapaleniu płuc, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Sprawdzamy napięcie

mięśniowe, które może być prawidłowe, podwyższone (przy zapaleniu wyrostka

robaczkowego w ograniczonym miejscu) lub obniżone (np. w krzywicy). Oceniamy

także wrota przepuklin, przy czym możemy wymienić przepukliny: brzuszne,

Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego

pachwinowe, pępkowe i mosznowe. Zwracamy uwagę na wielkość i lokalizację

guzów.

Objawy otrzewnowe badane są przy pomocy objawów: Rowsinga, Blumberga,

Jaworskiego. Gdy wymienione objawy są dodatnie, świadczy to o zapaleniu

otrzewnej.

W badaniu głębokim zwracamy uwagę na narządy miąższowe, czyli wątrobę,

śledzionę, żołądek, jelita i nerki.

Wątroba położona jest w prawym podżebrzu pod łukiem. U małych dzieci może ona

wystawać spod łuku około 1–2 cm, a u dzieci starszych do 1 cm, natomiast

u dorosłych schowana jest pod łukiem. Jest to narząd posiadający ruchomość

oddechową, co wykorzystywane jest podczas badania palpacyjnego. Jej

powiększenie obserwuje się w wirusowym zapaleniu (wzw), mononukleozie,

niewydolności krążenia, żółtaczce, bakteryjnym zapaleniu wsierdzia, ziarnicy,

chorobach układowych. Powiększa się w kierunku prawego dołu biodrowego, a więc

w dół, dlatego też właśnie od tego miejsca (prawe podbrzusze) rozpoczyna się

badanie. Oceniamy nie tylko, ile centymetrów wątroba wystaje spod łuku, ale też

brzeg wątroby, sprawdzając, czy jest ostry, zaokrąglony, nierówny, czy bolesny.

Badanie objawu Chełmońskiego, tzw. objawu wstrząsania, przeprowadza się, gdy

jest podejrzenie stanu zapalnego pęcherzyka żółciowego.

Śledziona to kolejny narząd miąższowy posiadający ruchomość oddechową, którą

wykorzystujemy w trakcie badania. Jej powiększenie ma te same przyczyny jak

w przypadku wątroby. Śledziona powiększa się dośrodkowo — w kierunku pępka

oraz w dół — w kierunku prawego dołu biodrowego, z tego powodu badanie

śledziony zaczyna się od dołu, przesuwając dłoń od linii pośrodkowej ciała od

pęcherza moczowego i w kierunku lewego podżebrza.

Żołądek badamy dotykając nadbrzusze, co głównie pozwala stwierdzić bolesność

uciskową (np. w przerostowym zwężeniu odźwiernika, chorobie wrzodowej).

Badanie jamy brzusznej, układu płciowego i układu nerwowego

Badając jelita zwracamy uwagę na okrężnicę (jej poszczególne części: wstępującą,

poprzeczną, zstępującą), kątnicę, okolicę wyrostka robaczkowego oraz esicę. Ocenia

się bolesność, stan wypełnienia jelit — zaleganie mas kałowych.

W badaniu nerek m ożna wyczuć ich dolny biegun, ocenić bolesność, obecność

guzów. Bada się objaw bolesności na wstrząsanie (tzw. objaw Goldflama

bezpośredni lub pośredni) obustronnie. W warunkach fizjologicznych jest on ujemny,

dodatni przy stanach zapalnych nerek.

1.3. Opukiwanie

Opukując jamę brzuszną zwracamy uwagę na odgłos opukowy . Ponieważ

w jelitach znajdują się gazy, prawidłowy odgłos powinien być bębenkowy. Odgłos

metaliczny pojawia się, gdy występuje wzdęcie. Natomiast przytłumiony

(stłumiony) występuje, jeśli w otrzewnej znajduje się płyn bądź guzy, powiększone są

narządy miąższowe (wątroba, śledziona) czy nadmiernie wypełniony jest pęcherz

moczowy (wystaje ponad spojenie łonowe).

Wykorzystując opukiwanie, należy umieć różnicować obecność płynu w jamie

otrzewnowej, czy jest wolny, czy też otorbiony. Brzuch opukujemy u pacjenta

pozostającego w pozycji leżącej na plecach, a następnie układamy badanego na

jednym z boków i powtarzamy opukiwanie. Porównujemy obie części badania — gdy

mamy do czynienia z wolnym płynem, to zmienia się wówczas miejsce

przytłumionego odgłosu. Zaś jeśli płyn jest otorbiony, to zmiana pozycji nie powoduje

zmiany miejsca odgłosu opukowego.

Jamę brzuszna opukuje się wzdłuż typowych linii anatomicznych: pośrodkowej ciała,

w przedłużeniu linii środkowoobojczykowych oraz w liniach przebiegajacych

prostopadle do linii wyżej wymienionych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: