Benedict Ruth - Wzory Kultury (2001).pdf - E -BOKI - sylwestro1977

RUTH BENEDICT

WZORY KULTURY

Przełożył Jerzy Prokopiuk

Comp.ver. by Yth.

2001

SPIS TREŚCI

WSTĘP.........................................................2

Nauka o zwyczajach....................................4

Różnorodność kultur................................10

Integracja kultury.....................................18

Indianie Pueblo z Nowego Meksyku........21

Dobu...........................................................49

Północno-zachodnie wybrzeże Ameryki. 65

Istota społeczeństwa..................................81

Jednostka i wzór kultury..........................91

WSTĘP

W ciągu naszego stulecia pojawiło się i rozwinęło wiele nowych sposobów podejścia do problemów

antropologii społecznej. Stara metoda konstruowania dziejów kultury ludzkiej na podstawie

cząstkowych danych doświadczalnych, wyrwanych ze swych naturalnych związków i pochodzących z

wszystkich epok i wszystkich części świata, straciła wiele na znaczeniu. Potem nastąpił okres

gorliwych prób rekonstruowania historycznych powiązań opartych na studiach nad występowaniem

szczególnych cech kultury, uzupełnionych danymi archeologicznymi. Coraz to więcej obszarów

badano pod tym kątem widzenia. Próbowano ustalić trwale związki między różnymi cechami

kulturowymi i korzystano z tego przy próbach uchwycenia szerszych powiązań historycznych.

Zaprzeczono możliwości niezależnego rozwoju analogicznych cech kulturowych, co zawsze było

postulatem ogólnej historii kultury, a w najlepszym razie możliwości tej przyznano mało istotną rolę.

Zarówno metoda ewolucyjna, jak i analiza niezależnych kultur lokalnych były nastawione na odkrycie

następujących po sobie kolejno form kulturowych. Podczas gdy z pomocą pierwszej spodziewano się

skonstruować jednolity obraz historii kultury i cywilizacji, zwolennicy drugiej, a przynajmniej

najbardziej konserwatywni spośród nich, rozpatrywali każdą kulturę jako odrębną jednostkę i jako

indywidualny problem historyczny.

Intensywna analiza kultur dostarczyła silnego impulsu w kierunku nieodzownej kolekcji faktów

odnoszących się do różnych form kulturowych. Zbierany w ten sposób materiał stwarzał obraz życia

społecznego, które miało się jakoby składać ze ściśle wyodrębnionych kategorii, jak życie

gospodarcze, technologia, sztuka, organizacja społeczna, religia itp., natomiast trudno było znaleźć

łączącą je więź. Postawa antropologa przypominała postawę wyśmianą już przez Goethego:

Gdy poznać i opisać chce się coś żywego,

To naprzód trzeba ducha wygnać z niego,

A wnet się części w ręku trzyma,

Tylko, niestety, spójni ducha nie ma.

Zajęcie się kulturami żywymi wzbudziło silniejsze zainteresowanie całością kultury. Coraz jaśniej

zdajemy sobie sprawę, że nie można zrozumieć żadnej cechy kulturowej, jeżeli wyrwie się ją z jej

ogólnego kontekstu. Próba zrozumienia kultury jako całości kierowanej przez jednorodny zespół

warunków nie daje rozwiązania tego problemu. Czysto antropogeograficzne, ekonomiczne czy

jakiekolwiek inne formalistyczne podejście daje zniekształcony obraz rzeczywistości.

Pragnienie uchwycenia znaczenia jakiejś kultury jako całości zmusza nas do potraktowania opisów

znormalizowanego zachowania jedynie jako odskoczni prowadzącej do innych problemów. Musimy

pojmować jednostkę jako żyjącą w swej kulturze, kulturę zaś jako przeżywaną przez jednostkę.

Zainteresowanie tymi socjopsychologicznymi problemami absolutnie nie jest sprzeczne z podejściem

historycznym. Przeciwnie, odstania procesy dynamiczne wpływające na zmiany kulturowe i pozwala

nam właściwie ocenić dane uzyskane ze szczegółowego porównania związanych ze sobą kultur.

Ze względu na charakter materiału problem życia kulturowego okazuje się często problemem

wzajemnych związków między różnymi aspektami kultury. W pewnych przypadkach badanie tych

związków prowadzi do lepszej oceny spójności lub braku integracji danej kultury. Wydobywa ono w

sposób przejrzysty te formy integracji w różnych typach kultury, które dowodzą, że związki między

różnymi aspektami kultury układają się według najbardziej różnorodnych wzorów i nie poddają się

jakimś pochopnym uogólnieniom. Jednakże badanie takie prowadzi rzadko i tylko pośrednio do

zrozumienia związku między jednostką a kulturą.

Wymaga to głębokiego wniknięcia w geniusz kultury i w wiedzę o postawach kierujących

zachowaniem jednostki i grupy. Dr Benedict geniuszem kultury nazywa jej konfigurację. W książce tej

postawiła przed nami ten właśnie problem i zilustrowała go przykładem trzech kultur, z których każdą

przenika jedna dominująca idea. To podejście różni się od tak zwanego podejścia funkcjonalnego do

zjawisk społecznych o tyle, że chodzi w nim raczej o odkrycie fundamentalnych postaw niż o

funkcjonalne związki każdego elementu kulturowego. Nie jest to podejście historyczne, jeśli nie brać

pod uwagę, że ogólna konfiguracja, póki trwa, ogranicza kierunki zmian, które pozostają pod jej od-

działywaniem. W porównaniu ze zmianami treści kultury konfiguracja posiada często wysoki stopień

trwałości.

Jak wykazuje autorka, nie każda kultura charakteryzuje się jakimś dominującym zespołem cech, ale

wydaje się prawdopodobne, że im głębsza będzie nasza wiedza o tendencjach kulturowych, które

wpływają na zachowanie jednostki, tym wyraźniej wystąpi na jaw dominacja pewnego typu kontroli

uczuć, pewnych ideałów postępowania, tłumacząca to, co z punktu widzenia naszej cywilizacji wyda-

wało się postawą nienormalną. Względność tego, co uważamy za społeczne czy aspołeczne,

normalne czy anormalne, pokazana tu jest w nowym świetle.

Skrajne przypadki wybrane przez autorkę uwypuklają znaczenie tego problemu.

Franz Boas

Motto:

Na początku Bóg dał każdemu

Ludowi po glinianym kubku,

Aby pił z niego wodę życia.

Przysłowie indiańskie

Benedict Ruth - Wzory Kultury (2001).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: