PrzeSP-2009-02.pdf

przegląd

ISSN 1897-8444

LATAĆ

str. 22

MOŻLIWOŚCI WSPÓŁCZESNYCH ŚMIGŁOWCÓW WIELOZADANIOWYCH str. 10

ROZWÓJ SYSTEMU OBRONY POWIETRZNEJ BIAŁORUSI str. 33

sił powietrznych

MIESIĘCZNIK | LUTY 2009 | NR 2 (020)

przegląd

BEZPIECZNIE

TRENDY

Na świecie stale zwiększa się

liczba bezzałogowych statków

powietrznych (BSP). Znajdują się

one w wyposażeniu wielu państw.

str. | 4

Szkolenie operatorów

bezzałogowych

statków powietrznych

SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW INNE ARMIE

Uszkodzenia silników turbinowych

wywołane zderzeniami

z ptakami

str. |41

str. | 15

Śmigłowce wielozadaniowe

koncernu Agusta Westland

SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

Latać bezpiecznie

str. | 22

Możliwości przetwarzania odbieranych informacji

przez ludzki umysł są niestety ograniczone. Pilot

(załoga) statku powietrznego często reaguje

w sposób uproszczony, myśli „na skróty”.

INNE ARMIE

str. | 33

Systemy obrony powietrznej

odgrywają coraz większą rolę

w strategii obronności państw

zarówno w czasie pokoju,

kryzysu, jak i wojny.

Systemy obrony powietrznej

odgrywają coraz większą rolę

w strategii obronności państw

zarówno w czasie pokoju,

kryzysu, jak i wojny.

Rozwój systemu

obrony powietrznej Białorusi

Rozwój systemu

obrony powietrznej Białorusi

str. | 4

str. | 22

¢ trendy

przegląd

sił powietrznych

Szkolenie operatorów bezzałogowych statków powietrznych,

płk dypl. nawig. Józef Brzezina ...........................................................4

LUTY 2009 | NR 2 (020)

¢ sztuka operacyjna i taktyka

Możliwości współczesnych śmigłowców wielozadaniowych,

ppłk dr Tadeusz Zieliński ..................................................................10

Szanowni

Czytelnicy!

Numer rozpoczy-

na artykuł doty-

czący szkolenia

operatorów bez-

załogowych stat-

ków powietrznych (BSP). Użycie BSP do

prowadzenia działań staje się obecnie

powszechne i niemal codzienne, ważny

więc staję się wysoki poziom wyszkole-

nia personelu obsługującego ten

sprzęt. Nowi użytkownicy muszą

bowiem m.in. zorganizować system

szkolenia operatorów tych statków.

Doświadczenie sił zbrojnych innych

państw jest wykorzystywane podczas

tworzenia nowych ośrodków szkolenia

operatorów BSP.

Godny polecenia jest także artykuł

dotyczący możliwości współczesnych

śmigłowców wielozadaniowych.

Globalna wojna z terroryzmem, wzrost

znaczenia operacji wojskowych prze-

ciwko piratom i nielegalnym połowom

ryb, walka z przemytem – to czynniki

wymuszające zastosowanie śmigłowca

w wymiarze uniwersalnym (wielozada-

niowym), z różnorodnymi systemami

uzbrojenia, rozpoznania i obserwacji

oraz możliwością przewożenia żołnierzy

desantu na pokładzie. Śmigłowiec wie-

lozadaniowy powinien być wyposażony

w różnorodne uzbrojenie, a także w sen-

sory umożliwiające wykonanie zadań

ogniowych, rozpoznania i obserwacji

niezależnie od warunków atmosferycz-

nych i pory doby.

Życzę przyjemnej lektury i zachęcam do

zapoznania się również z innymi intere-

sującymi artykułami.

ppłk rez. nawig. dr

Roman Szustek,

redaktor prowadzący

¢ sztuka operacyjna i taktyka

Uszkodzenia silników turbinowych wywołane zderzeniami

z ptakami, prof. zw. dr hab. inż. Stefan Szczeciński,

dr inż. Włodzimierz Balicki, mgr inż. Paweł Głowacki ....................15

Latać bezpiecznie,

mjr w st. spocz. dr inż. Kazimierz Janusiak .....................................22

AKTUALNOŚCI ............................................................................... 26

Europejska baza danych służb informacji lotniczej – EAD,

mjr rez. Mirosław Dejek ....................................................................30

¢ inne arMie

Rozwój systemu obrony powietrznej Białorusi,

mjr Mariusz Zbytniewski ............................................................... 33

Śmigłowce wielozadaniowe koncernu Agusta Westland,

ppłk w st. spocz. dr inż. Jerzy Garstka .............................................41

Zespół redakcyjny

Dyrektor Redakcji Wojskowej

redaktor naczelny: Marek Sarjusz-Wolski

tel.: CA MON 845-365, 845-685; faks: 845-503

Zastępca dyrektora: ppłk Lech Mleczko

tel.: CA MON 845-685,

e-mail: lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl

Redaktor prowadzący: dr Roman Szustek

tel.: CA MON 845-186,

e-mail: przeglad-sz@redakcjawojskowa.pl

Redaktor merytoryczny: mjr Grzegorz Predel

dr Jan Brzozowski tel.: CA MON 845-186

Skład i łamanie: Katarzyna Usiądek

Opracowanie stylistyczne:

Katarzyna Kocoń, Urszula Zdunek,

Teresa Wieszczeczyńska

Kolportaż i reklamacje: Bellona SA

(0-22) 457-04-37, 687-90-41,

CA MON 879-041

Informacje o kolportażu: Elżbieta Toczek

tel.: CA MON 840 400, (022) 684 04 00

Zastępca dyrektora, sekretarz redakcji

„Polski Zbrojnej”: Wojciech Kiss-Orski

tel.: CA MON 840-222, (0-22) 684-02-22;

e-mail: wko@redakcjawojskowa.pl

Reklama: reklama@redakcjawojskowa.pl

Zdjęcie na okładce: Krzysztof Wilewski

Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio

Druk: Drukuj Tanio.com

ul. Ludźmierska 29, 34-400 Nowy Targ

„Przegląd Sił Powietrznych” ukazuje się od listopada 1928 r.

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365,

022 6845685, www.polska-zbrojna.pl, e-mail: sekretariat@redakcjawojskowa.pl,

Treści numeru są dostępne na stronie internetowej www.redakcjawojskowa.pl

2009/2

przegląd sił powietrznych

TRENDY Wykorzystać doświadczenia

Na świecie stale zwiększa się liczba bezzałogowych statków powietrznych

(BSP) 1 . Znajdują się one w wyposażeniu wielu państw.

Szkolenie operatorów

bezzałogowych statków powietrznych

International 2 wska-

zują, że obecnie na

świecie produkcją bez-

załogowych statków powietrznych

zajmuje się 276 producentów

z 57 państw. Wiele tych państw do-

piero poszukuje własnych sposo-

bów efektywnego wykorzystania

możliwości BSP. Problemem jest

zorganizowanie systemu szkolenia

operatorów tego nowoczesnego

sprzętu. Im bezzałogowa platforma

powietrzna ma większe rozmiary

i masę oraz im wyżej wykonuje lo-

ty, tym trudniej wyszkolić personel

obsługujący tego typu sprzęt.

Wyzwania i bariery

Nowi użytkownicy BSP muszą

m.in. zorganizować system szko-

lenia operatorów tych statków

(fot. 1). Z problemami wynikają-

cymi z dotychczas nieuregulowa-

nych przepisów wykonywania lo-

tów w kontrolowanej przestrzeni

powietrznej 3 borykają się przede

wszystkim państwa użytkujące

duże BSP, zaliczane do kategorii

LE (Long Endurance – duża dłu-

gotrwałość lotu).

Wpływa to na swobodę użytko-

wania BSP oraz zmusza do poszu-

kiwania rozwiązań wspólnie z or-

ganami zarządzającymi cywilną

przestrzenią powietrzną. Proble-

mem jest również wyszkolenie

personelu mającego wykonywać

zadania właściwe dla nowych spe-

cjalności, takich jak operator sen-

sorów i operator uzbrojenia. Do-

tychczas operatorów tych specjal-

ności szkolono oddzielnie. Dopie-

ro od listopada 2001 roku, kiedy

Amerykanie po raz pierwszy wy-

strzelili z pokładu Predatora ra-

kiety Hellfire, bezzałogowce są

uwzględniane jako elementy sys-

temu służącego do wykonywania

precyzyjnych ataków na wybrane

cele. Podczas działań w Afganista-

nie liczba ataków wykonywanych

z pokładu Predatorów stale się

płk dypl. nawig.

Józef Brzezina

Ministerstwo Obrony narodowej

Fot. 1. Pilot operator Predatora podczas szkolenia na lotnisku

1 W literaturze anglojęzycznej przyjęte są ter-

miny UAV (Unmanned Aerial Vehicle) i UAS

(Unmanned Aerial System), natomiast w lite-

raturze rodzimej – bezzałogowy statek po-

wietrzny (BSP).

2 2008/2009 UAS Yearbook .

3 T. van den Brook: More Predator sought but

service short on crew . „USA Today”.

Źródło: „National Defence Magazine” http://www.nationaldefensemagazine.

org/issues/2004/May/Air_Force_Refinnes.htm/.

przegląd sił powietrznych

2009/2

D ane organizacji UAS

Mapa

Obraz

z rejonu misji

EO/IR

SAR

Obraz

panoramiczny

Zarządzanie

systemem

Sterowanie

sensorami

Joystick,

sterowanie

silnikiem, klapy,

lotki, silnik do

lądowania, nożne

sterowanie BSP

silnikiem, klapy,

Miejsce pracy

operatora pilota

Miejsce pracy

operatora

Rejestracja,

warunki pogodowe,

łączność

Rys. 1. Ground Control Stations – miejsce pracy dla dwóch operatorów

BSP Predator

zwiększa – w 2007 roku wykona-

no 112 tego typu ataków na cele

stacjonarne i cele będące w ruchu

(rys. 1) 4 . Obecnie wiele państw

mogących zakupić BSP nie jest

jeszcze przygotowanych do samo-

dzielnego wyszkolenia odpowied-

niej liczby operatorów tego coraz

bardziej wszechstronnego i nowo-

czesnego sprzętu 5 .

W szkoleniu personelu obsłu-

gującego BSP od lat przodują Sta-

ny Zjednoczone i Izrael. Do-

świadczenie sił zbrojnych tych

państw jest wykorzystywane pod-

czas tworzenia nowych ośrodków

szkolenia operatorów BSP 6 .

Zakres zadań wykonanych

przez bezzałogowe platformy po-

wietrzne Predator i Global Hawk

jest systematycznie poszerzany.

Amerykańskie siły powietrzne

(USAF) opracowują oddzielne

plany szkolenia dla operatorów

różnych specjalności. Obecnie

szkoleni są nie tylko operatorzy

piloci, odpowiedzialni za wyko-

nywanie startów i lądowań oraz lo-

ty bezzałogowców, ale także inni

specjaliści, m.in. operatorzy urzą-

dzeń rozpoznawczych i operato-

rzy systemów uzbrojenia BSP.

Poszukiwanie

nowych rozwiązań

Amerykańskie siły powietrzne,

dążąc do skrócenia procesu szko-

lenia operatorów pokładowych ra-

kiet przeciwpancernych Hellfire,

które są w wyposażeniu bojowych

BSP (BBSP), szkoliły dotychczas

wyłącznie byłych pilotów załogo-

wych samolotów myśliwsko-bom-

bowych. Opierano się na ich do-

świadczeniu oraz umiejętnościach

praktycznego wykorzystania

uzbrojonych załogowych statków

powietrznych 7 .

Na operatorów pilotów rozpo-

znawczego BSP RQ-4 Global

4 D. Hambling: Downsizing .

„Defence Technology” 2008

nr 10. http://www.aviationwe-

ek.com/dti/.

5 B. Opall: Going to UAV scho-

ol . „Defense News” z 29 paź-

dziernika 2007 r., s. 17.

6 Air Force refines training

programs for UAV operators .

„National Defense Magazine”

z maja 2004 r. http://www.

nationaldefensemagazine.

org/issues/2004/May/Air_

Force_Refinnes.htm/.

7 A. Chuter: 1 of two Reaper

UAVs crushes in Afghanistan .

„Defense News” z 21 kwietnia

2008 r.

2009/2

przegląd sił powietrznych 5

EO/IR

SAR

Zarządzanie

systemem

Sterowanie

sensorami

Miejsce pracy

Rejestracja,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: