Przegląd Sił Powietrznych 2010-10.pdf

przegląd

ISSN 1897-8444

str. 4

WOJSKA RADIOTECHNICZNE

SIŁ POWIETRZNYCH

SYSTEM RADIOLOKACYJNY W WOJSKACH LĄDOWYCH str. 25

ROZPOZNANIE RADIOLOKACYJNE W MARYNARCE WOJENNEJ str. 41

sił powietrznych

MIESIĘCZNIK | PAŹDZIERNIK 2010 | NR 10 (040)

przegląd

TRENDY

DOŚWIADCZENIA

str. | 16

str. | 4

Wojska radiotechniczne

w Wojskach Lotniczych

DOŚWIADCZENIA

str. | 36

Wojska radiotechniczne

Sił Powietrznych

DOŚWIADCZENIA

str. | 46

Sprzęt wojsk

radiotechnicznych

Sprzęt wojsk

radiotechnicznych

Jednostki

radiotechniczne

w Wojskach Lądowych

Zespół

redakcyjny

Dyrektor Redakcji Wojskowej

redaktor naczelny: Marek Sarjusz-Wolski

tel.: CA MON 845 365, 845-685, faks: 845 503

sekretariat@redakcjawojskowa.pl

Aleje Jerozolimskie 97

00-909 Warszawa

Redaktor prowadzący:

ppłk rez. nawig. dr Roman Szustek

tel.: CA MON 845-186,

e-mail: przeglad-sz@redakcjawojskowa.pl

Redaktor merytoryczny:

płk rez. dr Jan Brzozowski,

mjr Grzegorz Predel

Opracowanie stylistyczne:

Teresa Wieszczeczyńska

Katarzyna Kocoń, Urszula Zdunek

Skład i łamanie:

Studio RW

Informacje o kolportażu:

Elżbieta Toczek

tel.: CA MON 840 400, 0 22 684 04 00

Zdjęcie na okładce: Stanisław Czeszejko

Druk: Drukarnia Wydawnictw Specjalnych

Sztabu Generalnego WP

Zam. 1325/2010

„Przegląd Sił Powietrznych” ukazuje się od listopada 1928 roku.

Od 1 września 2009 r. korespondencję do Gazety Internetowej Redakcji Wojskowej prosimy kierować na adres: portal@redakcjawojskowa.pl

¢ TRENDY

przegląd

sił powietrznych

Wojska radiotechniczne Sił Powietrznych

Październik 2010 | nr 10 (040)

gen. bryg. Michał Sikora ............................................................................ 4

Szanowni Czytelnicy!

¢ DoświaDczENia

Autor pierwszego ar-

tykułu przedstawia

obchodzące swoje

święto wojska radio-

techniczne Sił Po-

wietrznych. Prace

nad wynalezieniem

nowych sposobów wykrywania obiektów

powietrznych rozpoczęto w latach trzy-

dziestych, gdy coraz większe znaczenie w

działaniach bojowych zaczęły odgrywać

samoloty. Rozwój lotnictwa, szczególnie

bombowego, sprawił, że wojna i zagroże-

nie z powietrza przeniosły się z linii frontu

na głębokie tyły państw prowadzących

wojnę. Okazało się, że ówcześnie dostęp-

ne narzędzia ostrzegania przed nalotem

miały zbyt mały zasięg i dokładność. Po-

wstała wówczas idea wykorzystania fal

radiowych do budowy urządzeń umożli-

wiających wykrywanie samolotów.

W kolejnym artykule opisany został system

rozpoznania radiolokacyjnego w wojskach

lotniczych. Wojska radiotechniczne w Woj-

sku Polskim nie mają tradycji wojennych

ani swojego odpowiednika w przeszłości,

stąd ich historia jest tematem trudnym do

opisania. Ich rozwój organizacyjny i tech-

niczny rozpoczął się po wojnie i trwa do

dziś. Stacje radiolokacyjne były i są obec-

ne we wszystkich rodzajach sił zbrojnych,

ale wzajemne przenikanie się jednostek,

liczne fuzje i podziały komplikują stworze-

nie jednolitego opracowania na ten temat.

Jednym z najmniej znanych obszarów jest

funkcjonowanie wojsk radiotechnicznych

w wojskach lotniczych – nie pojawiły się

dotąd żadne publikacje syntetycznie uj-

mujące ich historię.

Zachęcam także do zapoznania się z pozo-

stałymi artykułami.

Wojska radiotechniczne w Wojskach Lotniczych

płk rez. dr inż. Henryk Czyżyk.................................................................. 16

System radiolokacyjny w Wojskach Lądowych

płk rez. dr Jerzy Kwiatkowski ...................................................................25

Jednostki radiotechniczne w Wojskach Lądowych

mgr Robert Rochowicz ........................................................................... 36

Rozpoznanie radiolokacyjne w Marynarce Wojennej

kmdr w st. spocz. mgr inż. Wacław Dobrowolski ................................... 4 1

Sprzęt wojsk radiotechnicznych

ppłk rez. Kazimierz Walkowiak ............................................................... 46

¢ szTuka opERacYjNa i TakTYka

Rozpoznanie radiolokacyjne a taktyka Sił Powietrznych

ppłk dypl. Stanisław Czeszejko .............................................................. 5 4

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365,

022 6845685, www.polska-zbrojna.pl, e-mail: sekretariat@redakcjawojskowa.pl,

ppłk rez. nawig. dr

Roman Szustek,

redaktor prowadzący

Treści numeru są dostępne na stronie internetowej www.polska-zbrojna.pl

2010/10

przegląd sił powietrznych

TRENDY chlubny jubileusz

gen. bryg. Michał

Sikora

Szef wojsk

radiotechnicznych

Sił Powietrznych

Wojska

radiotechniczne

Sił Powietrznych

Nowych sposobów wykrywania obiektów powietrznych zaczęto

poszukiwać w latach 30. ubiegłego wieku, gdy w działaniach

bojowych znacząco zwiększyła się rola samolotów.

R ozwój lotnictwa, zwłaszcza

bombowego, sprawił, że dzia-

łania wojenne zostały przesu-

nięte z linii frontu na głębo-

kie tyły uczestników konfliktu zbrojne-

go. Dotyczyło to także zagrożeń

z powietrza. Okazało się, że ówczesne

środki ostrzegania przed nalotem miały

zbyt mały zasięg i nie były dostatecznie

dokładne. Nie wiedziano także, w jaki

sposób zlokalizować nadlatujące statki

powietrzne przeciwnika, zwłaszcza gdy

atakował on w nocy lub w złych warun-

kach atmosferycznych. Interesująca wy-

dała się wówczas idea wykorzystania fal

radiowych do budowy urządzeń umoż-

liwiających wykrywanie samolotów.

Pierwszy w pełni mobilny i funkcjonal-

ny radar skonstruowano w 1937 roku

w Stanach Zjednoczonych.

Współczesna obrona powietrzna,

w której skład wchodzą m.in. środki roz-

przegląd sił powietrznych

2010/10

poznania radiolokacyjnego (radary), obejmuje ca-

łość przedsięwzięć związanych z zapewnieniem

bezpieczeństwa własnym siłom zbrojnym oraz

strategicznym obiektom infrastruktury państwa

przed atakiem przeciwnika z powietrza. Tworzy

ona system obrony powietrznej (OP). Znaczenie

tego systemu zwiększało się w miarę dynamicz-

nego rozwoju lotnictwa – do poziomu operacyj-

nego. System obejmuje wykorzystanie lotnictwa

myśliwskiego, artylerii i rakiet przeciwlotniczych,

systemu obserwacji wzrokowej oraz systemu roz-

poznania radiolokacyjnego.

Międzywojnie, wojna i okres powojenny

Pierwsze systemy obrony powietrznej z wyko-

rzystaniem stacji radiolokacyjnych (radarów 1 ) za-

częto tworzyć już w okresie międzywojennym.

Największe znaczenie zyskały one w Wielkiej

Brytanii (system Chain Home i Low Chain Ho-

me), Niemczech (system Helle Nachtjagd i jego

rozbudowana wersja Himmelbett), w USA oraz

ZSRR (system Rewień). Ponieważ prace prowa-

dzono w wielkiej tajemnicy, urządzenia radiolo-

kacyjne stosowane w tych państwach różniły się

pod względem zarówno konstrukcyjnym, jak

i technicznym.

W Polsce prace naukowo-badawcze w dziedzi-

nie radiolokacji podjęto pod koniec lat 30. ubie-

głego wieku. Ośrodkiem tych badań był Instytut

Radiotechniczny w Warszawie 2 , powstały w 1929

roku. Prowadzonymi w instytucie pracami w za-

kresie radiolokacji kierował prof. dr inż. Janusz

Groszkowski 3 . W kręgu zainteresowania badaczy

pozostawały głównie generatory magnetronowe

na fale decymetrowe.

W Polsce stworzono jedynie namiastkę syste-

mu obrony przeciwlotniczej – na miarę możliwo-

ści gospodarczych i technicznych państwa. Sy-

stem ten nie zawierał bowiem tak istotnego ele-

mentu ostrzegania, jak radar. Niemożność

wczesnego wykrywania samolotów powodowa-

ła, że system ten był nieefektywny – dotkliwie

przekonano się o tym w 1939 roku.

W procesie tworzenia Wojska Polskiego u boku

aliantów nie rozpatrywano zagadnień obrony prze-

ciwlotniczej na żadnym froncie (systemu OP jako

samodzielnego elementu WP), ponieważ zadania

stawiane zgrupowaniom bojowym nie wykracza-

ły poza ramy operacyjne. Takie systemy tworzyli

alianci. Wchodziły one w skład każdego frontu.

Wojska radiotechniczne (WRt) powstałe w po-

wojennej Polsce wywodzą się z kompanii obser-

wacyjno-meldunkowych (obsmeld), które zorga-

nizowano w polskim wojsku w drugiej połowie

1944 roku. Był to drugi element obrony przeciw-

lotniczej, tworzony równolegle z jednostkami ar-

tylerii przeciwlotniczej.

Po wojnie, ze względu na sytuację polityczną

i militarną, system OP tworzono w Polsce według

wzorów radzieckich. Powielono radzieckie struk-

tury organizacyjne, a w wyposażeniu systemu

znajdował się sprzęt z końcowego okresu II woj-

ny światowej. W późniejszych latach, gdy do

uzbrojenia wojska wprowadzono urządzenia ra-

diolokacyjne, zaczęły zarysowywać się wojska

radiotechniczne. Jednak dopiero po modernizacji

technicznej ówczesnych aktywnych środków

obrony przeciwlotniczej można mówić o począt-

kach systemu OP w nowoczesnym kształcie.

Przeciwlotnicze korzenie

Po zakończeniu działań wojennych praktycz-

nie wszystkie zadania związane z obroną po-

wietrzną przejęły stacjonujące w Polsce korpu-

sy obrony powietrznej kraju (OPK) Armii

Radzieckiej – 5. i 10., wyposażone w radary.

Radary te jako urządzenia objęte największą ta-

jemnicą wojskową były wówczas niedostępne

dla polskich żołnierzy. Dlatego od września 1945

roku do lutego 1946 rozformowano wszystkie

polskie kompanie obsmeld.

W latach 1945–1948 istniały koncepcje rozbu-

dowy, a później odtworzenia dawnego systemu

1 Nazwę „radar” utworzyli amerykańscy oficerowie F.r. Furth

i S.m. tucker od pierwszych liter angielskich wyrazów określają-

cych zadania radiolokacji: radio Detection and ranging – wykry-

wanie i określanie odległości za pomocą radia. Natomiast rozwi-

nięcie angielskiej wersji tego akronimu to radio aids for Defence

and reconnaissance – radiowe pomoce do obrony i rozpoznania.

Ponieważ obydwie wersje nie oddają w pełni istoty tego wynalazku

(np. pierwsza dotyczy tylko zastosowań niektórych typów rada-

rów), to po 1945 roku zaczęto objaśniać ten skrót jako radio

Direction and range lub radio-angle Direction and range.

2 od 1934 roku Państwowy instytut telekomunikacyjny – Pit.

3 od 1945 roku dyrektor Państwowego instytutu telekomunikacyj-

nego – Pit.

2010/10

przegląd sił powietrznych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: