SKAŁY magmowe.pdf

Skały magmowe – rodzaje.

ElŜbieta Kokocińska-Pakiet

SKAŁY KWA Ś NE:

Skały gł ę binowe: Granit

Granity s ą najpospolitszymi, kwa ś nymi skałami gł ę binowymi . Ze względu na duŜe

zróŜnicowanie niektórych składników mineralnych (zwłaszcza skaleni) mówi się o rodzinie

granitów. W nowszej nomenklaturze uŜywa się ogólnego określenia dla tej grupy skał — są to

tzw. granitoidy. W technice nie odgrywa to większego znaczenia, tak więc przez określenie

granity rozumie się całą grupę kwaśnych skał głębinowych. Granity są skałami o duŜej

zawartości krzemionki (SiO 2 ok. 30%). Obok kwarcu zawierają one skalenie potasowe oraz w

mniejszej ilości plagioklazy kwaśne i miki (zarówno biotyt jak i muskowit). Minerały ciemne

występują w małych ilościach. Głównie reprezentowane są przez biotyt, rzadziej amfibol i

piroksen. Ze wzgl ę du na mał ą zawarto ść minerałów ciemnych granity s ą w zasadzie skałami

jasnymi.

Granity to skały o strukturze ziarnistej (średnioziarnistej, rzadziej drobnoziarnistej lub

gruboziarnistej) oraz teksturze zbitej i nieuporządkowanej. DuŜa zawartość kwarcu, jasna

barwa skały oraz ziarnista struktura umoŜliwia stosunkowo łatwo odróŜnić granity od innych

skał magmowych. Granity występują zazwyczaj w duŜych masywach skalnych (batolity,

lakkolity). W Polsce występują głównie w Sudetach i na ich przedgórzu oraz w Tatrach. W

rejonie Dolnego Śląska granity występują w kilku masywach: masyw Strzegom-Sobótka;

masyw Strzelin-Ziębice; masyw Karkonoszy; masyw Kłodzko-Złotostocki i okolic Niemczy;

masyw łuŜycki (prawie cały leŜy na terytorium Niemiec, z wyjątkiem okolic Zgorzelca).

Masyw Tatr Wysokich zbudowany jest z granitu szarego, zwanego tatrytem.Granity są

eksploatowane przede wszystkim w Strzegomiu i Strzelinie.

Skały wylewne: R i o l i t

Riolity są skałami wylewnymi, o składzie mineralnym i chemicznym odpowiadającym

granitom. Mają strukturę na ogół porfirową, rzadziej skrytokrystaliczną, a teksturę masywną

i najczęściej bezładną. Ciasto skalne zbudowane jest w zasadzie z ortoklazu, plagioklazów

kwaśnych i kwarcu. Jako prakryształy występują kwarc oraz skalenie. Barwa riolitów bywa

bardzo zróŜnicowana, moŜe być szara, biaława, róŜowa, czerwona, szarofioletowa lub

szarozielona. Riolity często nazywane są porfirami kwarcowymi.

Omawiane skały występują w Polsce w wielu miejscach, głównie w Sudetach i w okolicach

Krakowa. W Sudetach występują one w wielu punktach między Kłodzkiem, Wałbrzychem,

Kamienną Górą oraz w okolicach Lwówka, Złotoryi i Jawora. W okręgu krakowskim porfiry

kwarcowe występują w okolicach Krzeszowic, w miejscowościach Miękinia i Zalas. Skały te

uŜywane są w budownictwie ogólnym i drogowym jako róŜne asortymenty materiałów

kamiennych.

Skały Ŝ yłowe: Pegmatyt i aplit

Pegmatyty i aplity krystalizują z magm kwaśnych, uboŜszych nieco w ciemne składniki

mineralne oraz bogatszych w składniki lotne (np. parę wodną). W związku z tym skały te z

reguły są jasne.Pegmatyty są skałami gruboziarnistymi, bogatymi w skaleń potasowy oraz

kwarc, często obfitują w łyszczyki, zwłaszcza muskowit. W pegmatytach występują dość

licznie tzw. minerały rzadkie jak: granat, turmalin, rutyl, topaz i inne.Aplity mają strukturę

drobnoziarnistą lub skrytokrystaliczną, są masywne. Ich skład mineralny jest taki sam jak

pegmatytu. Pegmatyty i aplity występują najczęściej w sąsiedztwie głębinowych skał

kwaśnych, rzadziej — ze sjenitami i diorytami.

Wszelkie prawa do kopiowania i rozpowszechniania bez zgody autora zastrzeŜone .

Skały magmowe – rodzaje.

ElŜbieta Kokocińska-Pakiet

SKAŁY OBOJ Ę TNE

Skały głębinowe:

S j e n i t

Sjenit jest skałą o strukturze najczęściej średnioziarnistej, teksturze masywnej i bezładnej.

Głównymi minerałami są tu skalenie (przede wszystkim potasowe) oraz biotyt; amfibole i

pirokseny występują w mniejszej ilości. Sjenity są skałami, które mogą zawierać niewielkie

ilości kwarcu (do 10%), stanowiąc przejście do granitów. Są skałami o barwie czerwonej lub

rzadziej szarej.Sjenity nie tworzą duŜych masywów skalnych jak np. granity; ich

występowanie jest równieŜ nie tak pospolite jak granitów. W Polsce występują w niewielkich

ilościach między Kłodzkiem i Złotym Stokiem oraz w okolicach Niemczy. Mają

zastosowanie w budownictwie ogólnym na wszelkiego rodzaju wykładziny, w budownictwie

drogowym do produkcji kruszywa.

D i o r y t

Dioryt jest skałą o strukturze średnio- i drobnoziarnistej, teksturze zbitej i bezładnej.

Zbudowany jest z plagioklazów (głównie oligoklaz-andezyn) oraz amfiboli. Biotyt i

pirokseny występują w mniejszej ilości. Sporadycznie moŜe występować skaleń potasowy i

kwarc. W zasadzie dioryty są skałami bez-kwarcowymi o barwie szarej, przy większej

zawartości minerałów ciemnych są skałami ciemnoszarymi lub prawie czarnymi. Podobnie

jak sjenity nie tworzą duŜych masywów skalnych. Najczęściej towarzyszą granitom lub

granodiorytom, mogą równieŜ występować w sąsiedztwie sjenitów. Występowanie diorytów

w Polsce związane jest ze sjenitami okolic Niemczy, Złotego Stoku i Kłodzka. Dioryty

stosowane są w budownictwie drogowym na kamień łamany i tłuczeń drogowy oraz rzadziej

na okładziny, stosowane są równieŜ do produkcji kruszywa do betonów i nawierzchni

bitumicznych.

G a b r o

Gabro jest skałą głębinową o strukturze najczęściej gruboziarnistej, teksturze masywnej i

bezładnej. Składa się z plagioklazów (labrador-bytownit) i piroksenów, podrzędnie występują

amfibole i biotyt. Niektóre odmiany gabra zawierają oliwin. W zaleŜności od składu

mineralnego i przewagi jednego z minerałów, wśród gabr wyróŜnia się szereg odmian, np.

jeśli oliwin występuje w większej ilości, to takie gabro nazywa się oliwinowym. Ze względu

na duŜą zawartość minerałów ciemnych gabro jest skałą ciemną, najczęściej

ciemnozieloną.Przykładem intruzji gabrowej moŜe być masyw ŚlęŜy. Poza tym gabra

występują w okolicach Nowej Rudy. Gabra stosowane są głównie jako tłuczeń drogowy.

Wszelkie prawa do kopiowania i rozpowszechniania bez zgody autora zastrzeŜone .

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: