Romanizm:
-X-XIII wiek
-kościoły romańskie planowane były na rzucie prostokąta lub krzyża łacińskiego z prezbiterium zakończonym półkolistą absydą, najczęściej 3 nawowe
-bazy kolumn złożone z kilku wałków
-trzony kolumn wykonywano z kilku ciosów kamiennych
-powyżej głowic zamiast architrawu umieszczano gzymsy lub imposty
Rotunda św. Prokopa
Romański kościół św. Andrzeja w Krakowie
kościół NMP w Inowrocławiu
Gotyk:
-XII-XVI wiek
-Strzelista i ogromna bryła kościoła
-wysokie witraże
-łuk ostry, złożony zazwyczaj z dwóch odcinków kół
-wieże sił
-budowano przeważnie kościoły na planie trójnawowej bazyliki
-bazyliki i hale mają znacznie wydłużony kształt i zakończone są podłużnymi prezbiteriami
-fasadę zamyka jedna lub (częściej) dwie wieże
-ogrom i strzelistość kościołów gotyckich
-sklepienia krzyżowo-żebrowe
-sklepienie gwiaździste, sieciowe, kryształowe
-zworniki (klucze) w miejscu przecięcia się żeber
-mury obronne wieńczy krenelaż
-rozety
Malbork
Bazylika Mariacka Wniebowzięcia NMP w Gdańsku
kościół NMP na Piasku we Wrocławiu
kościół NMP i katedra na Wawelu w Krakowie
Manieryzm:
-XV-XVI wiek
Renesans:
-I poł XV-II poł XVI wieku
-wzrasta ilość budowanych pałaców, podmiejskich rezydencji, budynków użyteczności publicznej
-budynki cechuje zwartość planu, prostota, czytelność i harmonia bryły wyraźnie opartej na ziemi
-kopuły na kościołach
-kościół na planie centralnym
-plan krzyża greckiego, kwadratu, koła lub wieloboku
-budowle kryte są zazwyczaj kopułami wspartymi na bębnach albo pendentywach lub konstruowane na planie kwadratu i ścięte po bokach ścianami, czyli sklepienia żaglaste i żaglowe. Pojawiają się rozwiązywane na planie ośmioboku sklepienia klasztorne. Nad tymi formami budowane są latarnie z oknami doświetlającymi wnętrza
-sklepienie kolebkowe z lunetami
-okna bez witraży
-przy kościołach budowane są kaplice grobowe
-pałace budowane na planie prostokąta, z wewnętrznym dziedzińcem
Barok:
-XVI-XVIII wiek
-ruch
-niepokój
-dynamika
-rzeźbiarsko-malarski wystrój
-stosowanie kolumn i pilastrów obejmujących kilka kondygnacji
-obramowania drzwi i okien są wyraźnie podkreślone
-rzeźby, postacie przedstawiane są zawsze w ruchu
-zastosowanie iluzji malarskiej, zwłaszcza na sklepieniach
-Budowane są kościoły podłużne, na planie prostokąta (w tym także z nawą poprzeczną na planie krzyża łacińskiego) oraz budowle centralne, na planie koła, wieloboku, krzyża greckiego. Pojawiły się i stały się popularne rzuty poziome oparte na elipsie. W konsekwencji występują sklepienia i kopuły elipsoidalne.
-Elewacje kościołów, na ogół dwukondygnacyjne, o płaszczyznach podzielonych zwielokrotnionymi gzymsami, pilastrami.
-Budowle świeckie to przede wszystkim reprezentacyjne pałace rozbudowane horyzontalnie, często z bocznymi skrzydłami tworzą plan w kształcie litery U. Budowla była poprzedzona dziedzińcem a za nim rozciągał się ogród i park o geometrycznie zaprojektowanych trawnikach, klombach, krzewach, skupiskach drzew.
Klasycyzm:
-1750- I poł XIX wieku
- symetria, harmonia, rytm powtarzających się elementów
-stosowanie porządków architektury antycznej
-projektowanie ulic, dzielnic, miast w nowym stylu
-wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia
-kopiowanie elementów architektury starożytnej
-budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta
-stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu, pilastrów, dużych okien, tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą
-dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii
-w opozycji do baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów
-oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego
-rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy, teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea
-pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem
-we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity; okna duże, kwadratowe
-kościoły – często na planie koła, przykryte kopułą
alvin888