NIE MOLESTUJ
Pełnomocnik MON ds. wojskowej służby kobiet
Departament Kadr MON
Oddział Specjalny Żandarmerii Wojskowej
w Mińsku Mazowieckim
Warszawa 2007
Opracowanie:
Płk Beata Laszczak – Pełnomocnik Ministra Obrony Narodowej
ds. wojskowej służby kobiet
Rysunki:
chor. Wojciech Cichoń
Skład i łamanie:
Helena Borowska
BADŹ EUROPEJCZYKIEM
- NIE MOLESTUJ
W Polsce rozważa się problem molestowania seksualnego od niedawna. Pojęcia molestowania i molestowania seksualnego zostały wprowadzone jako kategorie prawne do Kodeksu pracy od 1 stycznia 2004 r. Mimo tego, wiele osób głosi opinie, że mają problemy z odróżnieniem zachowań prawidłowych, które nie są molestowaniem od tych, które zasługują na takie miano. W potocznej opinii - koncentrowanie się na tych sprawach jest dowodem amerykanizacji naszego życia i zmian w obyczajowości, które rodzą sztuczne problemy w relacjach międzyludzkich, doprowadzają do przesady i niepotrzebnego dystansu, rodzą nieufność miedzy kobietami i mężczyznami, psują atmosferę.
Z drugiej strony, nie sposób ignorować procesu zmian w naszym prawie i obyczajach, którego częścią jest powstawanie nowych kategorii opisujących rzeczywistość. Dawniej mówiliśmy o tym, że dobrze jest „być sobą”, dziś nazywamy tę kategorię „asertywnością”. Wcześniej o złym szefie mówiliśmy, że „wyżywa się” na podwładnym, dziś mówimy o stosowaniu przez niego mobbingu, które to pojęcie jest precyzyjnie zdefiniowane, również jako kategoria prawna.
Środowisko wojska nie jest wolne od problemów, które dotykają inne grupy społeczne. Bardziej niż gdzie indziej obowiązują tu ściśle ustalone procedury określające charakter relacji między żołnierzami. Procedury nie wyczerpują rzecz jasna bogactwa sytuacji, zachowań i problemów. Nieprawidłowe zachowania skutkujące często bardzo negatywnymi przeżyciami, a nawet dramatami ludzi uwikłanych w konflikty, to konsekwencja niewiedzy, ignorancji, czasem nieprawidłowej osobowości bohaterów tych zdarzeń. Dlatego ważna jest świadomość granic w postępowaniu z drugim człowiekiem, poszanowanie jego godności – wrażliwość na inny niż mój własny poziom tolerancji określonych zachowań.
Materiał, który Państwo otrzymują może pomóc m.in. w zrozumieniu, że problemy związane z molestowaniem w wojsku nie pojawiły się z chwilą szerszego wejścia kobiet do armii. Te problemy będą występowały dopóty, dopóki ludzie będą mieli kłopoty z odróżnieniem tego co wolno, a co już stanowi niebezpieczne przekroczenie granicy, którą posiada każdy z nas. Problemy definicyjne są w tej materii istotne, niemniej jednak ważne jest to czego nie sposób sprowadzić do przepisów, nakazów, zakazów i procedur.
Ważne jest uznanie, że wszyscy mamy prawo - niezależnie od płci – żyć i pracować w sprzyjającym środowisku społecznym, wolnym od dyskryminacji, umniejszania cudzej wartości, pomówień i nadużyć. Świadomość istnienia prawa, które nam nakazuje taką postawę jest bardzo pomocna, ważna jest jednak przy tym postawa szacunku do drugiego człowieka – niezależnie od tego czy jest on/ona szeregowcem, podoficerem, oficerem czy pracownikiem cywilnym.
Co to jest molestowanie?
Molestowanie to takie zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika.
Szczególnym rodzajem molestowania jest MOLESTOWANIE SEKSUALNE.
Molestowanie seksualne to każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności lub poniżenie albo upokorzenie pracownika. Na zachowanie to mogą się składac fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy.
Kiedy określone działanie może być uznane za molestowanie?
Aby można było mówić o molestowaniu w sensie prawnym, osoba, która czuje się pokrzywdzona powinna dać wyraźnie do zrozumienia sprawcy tego zachowania, że jest ono nieakceptowane, że nie życzy sobie takiego traktowania. Dopóki tak się nie dzieje – czyli dane zachowanie jest akceptowane – nie może być karane.
- zachowania, które naruszają nietykalność fizyczną - poklepywanie, obmacywanie, dotykanie, ocieranie,
- słowne żądania lub propozycje (np. oczekiwanie czynności seksualnych w zamian za awans czy pracę), zniewagi, obelgi o charakterze seksualnym, komentarze dotyczące sytuacji rodzinnej, wyglądu zewnętrznego, ubrania,
- przesyłanie np. przez internet treści o charakterze pornograficznym lub obscenicznym, wystawianie na widok publiczny zdjęć, plakatów z nagimi osobami.
Jak sobie radzić z niechcianymi zachowaniami?
Jeśli jest Pan/Pani ofiarą molestowania /molestowania seksualnego w miejscu służby – ma Pan/Pani prawo bronić się przed niechcianymi sytuacjami:
Po pierwsze – należy okazać stanowczość – powiedzieć molestującemu, że nie toleruje Pan/Pani takiego zachowania. Po drugie należy uprzedzić, że w razie nie zaprzestania niechcianych przez Pana/Panią zachowań, sprawa zostanie zgłoszona przełożonym lub do organów ścigania.
W jednostce wojskowej – można zgłosić problem mężowi zaufania lub psychologowi. Poza jednostką można zwrócić się do Rady ds. Kobiet w Siłach Zbrojnych RP, Pełnomocnika MON ds. wojskowej służby kobiet. Do Pana/Pani dyspozycji jest telefon zaufania lub internetowa skrzynka zaufania. Jeśli uzna Pan/Pani,że sprawa zasługuje aby zgłosić ją w Żandarmerii lub w Prokuraturze Wojskowej – można to uczynić w najbliższym oddziale ww. instytucji. Zanim jednak to się stanie – warto podjąć próby porozumienia się z osobą, która narusza Pana/Pani granice, ponieważ sprawca takich zachowań może nie być świadomy skutków, które wywołuje swoim postępowaniem, czyli np. spostrzegać Pana/Pani zachowanie jako przyzwalające.
STEREOTYP:
q Pojawienie się kobiet w armii jest powodem występowania problemu molestowania.
FAKT:
Molestowanie (również seksualne) pojawia się również w homogenicznym, męskim środowisku. Dotychczas większość spraw o molestowanie, prowadzona przez Prokuraturę Wojskową dotyczyło relacji mężczyzna- mężczyzna.
q Kobiety swoim zachowaniem i strojem prowokują molestowanie.
Żadne zachowanie ze strony kobiety, jej ubiór ani wygląd nie usprawiedliwiają molestowania seksualnego.
q Molestowania seksualnego nie sposób uniknąć, jeśli mężczyźni i kobiety pracują razem.
Stosunki intymne są normalną sferą ludzkich potrzeb. Powinny one być realizowane za obopólnym przyzwoleniem, w przypadku molestowania jest to związane z nadużyciem z jednej strony.
q Jeśli stworzymy przepisy zabraniające molestowania w miejscu pracy i służby, pod groźbą kar, to doprowadzimy do sytuacji, w której mężczyźni będą bali się wykonać jakikolwiek przyjazny gest w stronę kobiety, z obawy przed posądzeniem o molestowanie.
Jeśli ktoś ma wątpliwości z zakwalifikowaniem swojego zachowania, powinien rozważyć następujące kwestie:
- czy zachowanie jest niechciane,
- czy zachowanie ma charakter seksualny,
- czy zachowanie pojawiło się w miejscu pracy /służby lub ma wpływ na środowisko pracy.
Jeśli na każde z tych pytań otrzymamy odpowiedz twierdzącą – mamy do czynienia z molestowaniem.
Przydatne telefony:
q wojskowy telefon zaufania:
0 -22 68 74 800
q Pełnomocnik MON ds. wojskowej służby kobiet:
0-22 68 40 156
e-mail: blaszczak@mon.gov.pl
q Przewodnicząca Rady ds. Kobiet w SZ RP:
0-22 68 45 546
e-mail: rada_kobiet_sz@wojsko-polskie.pl
q Przewodniczący Konwentu Dziekanów Korpusu Oficerów Zawodowych WP:
0-22 68 24 759
e-mail: konwent@wlop.mil.pl
1
drBrennan