Zagadnienia do zaliczenia przedmiotu „Prawne podstawy ochrony środowiska”
I. Część ogólna
1. Podstawowe pojęcia, koncepcje i zasady ochrony środowiska.
Definicje wg. ustawy POŚ, prawo człowieka do środowiska, zasady ogólne prawa środowiska, koncepcja zrównoważonego rozwoju, podstawowe pojęcia prawa ochrony środowiska: emisja, zanieczyszczenie, instalacja, BAT.
2. Rozwój ochrony środowiska na świecie.
Początki regulacji ochrony przed zanieczyszczeniami: Model francuski – klasyfikacja instalacji, model niemiecki – koncesjonowanie działalności przemysłowej, model brytyjski – planowanie przestrzenne. Konferencja sztokholmska. Konferencja ONZ w Rio de Janeiro. Konferencja ONZ w Johannesburgu. Rozwój historyczny instrumentarium prawnego w ochronie środowiska i obecny kształt instrumentów prawnych w ochronie środowiska (instrumenty planistyczne, nakazowo-władcze, ekonomiczne, społeczne, dobrowolne porozumienia ekologiczne).
3. Dostęp do informacji o środowisku.
II. Międzynarodowe prawo ochrony środowiska.
1. Rozwój międzynarodowego prawa ochrony środowiska. (od początku XX w.)
2. Umowy międzynarodowe w systemie prawa ochrony środowiska.
Źródła prawa międzynarodowego – umowa międzynarodowa, zwyczaj międzynarodowy, soft law. Rodzaje umów międzynarodowych. Obowiązywanie umów międzynarodowych – pomiędzy państwami i w prawie wewnętrznym. Środki egzekwowania obowiązków wynikających z umów międzynarodowych z dziedziny ochrony środowiska. Wybrane umowy:
a) Konwencja wiedeńska o ochronie warstwy ozonowej 1985 r. i protokół montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową 1987 r.
b) Konwencja bazylejska o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych 1989 r.
c) Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu 1992 r. i protokół z Kioto 1997 r.
d) Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości 1979 r.
e) Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych 1992 r.
f) Konwencja z Aarhus i protokół PRTR z Kijowa 2003 r.
g) Konwencja o ochronie gatunków dzikiej fauny o flory europejskiej oraz ich siedlisk 1979 r.
h) Konwencja o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego 1992 r.
i) Konwencja o różnorodności biologicznej z 1992 r. i Protokół Kartageński o bezpieczeństwie biologicznym z 2000 r.
j) konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym z 1991 r. (konwencja z Espoo)
III. Wspólnotowe prawo ochrony środowiska.
1. Rozwój wspólnotowego praw ochrony środowiska.
2. Źródła wspólnotowego prawa ochrony środowiska.
Acquis communautaire, prawo pierwotne i wtórne, prawo wtórne w I filarze UE, umowy międzynarodowe, publikacja aktów prawa wspólnotowego, acquis środowiskowe.
3. Zasady ogólne i podejście do ochrony środowiska w prawie pierwotnym i politykach sektorowych.
4. Wieloletnie programy działania w ochronie środowiska.
5. Kontrola przestrzegania i egzekwowanie prawa wspólnotowego. Obowiązek implementacji prawa wspólnotowego. Egzekwowanie prawa wspólnotowego w relacjach: państwo członkowskie – Wspólnota Europejska, państwo członkowskie – podmiot indywidualny, sankcje, dostęp do wymiaru sprawiedliwości.
6. Instytucje Unii Europejskiej zaangażowane w ochronę środowiska.
Przegląd instytucji Unii Europejskiej, RE, RUE, PE, KE, ETS, EEA, EFSA, ECB.
7. Gromadzenie i udostępnienie informacji o środowisku.
Dyrektywa 2003/4/WE, EPER i EPRTR. Udostępnianie dokumentów przez instytucje wspólnotowe.
IV. Polskie prawo ochrony środowiska.
1. Ochrona środowiska w Konstytucji RP 1997 r.
2. Ustawa POŚ i regulacje sektorowe.
3. System prawa ochrony środowiska w Polsce.
Źródła prawa i hierarchia aktów prawnych Polsce. System aktów prawa ochrony środowiska w Polsce. Ustawa POŚ – struktura.
4. Zasady ogólne ochrony środowiska w prawie polskim.
5. Struktura organów administracji ochrony środowiska w Polsce.
Art. 3 pkt 15 ustawy POŚ, art. 376 POŚ, art. 386 POŚ, struktura resortu środowiska, centralne organy administracji rządowej nadzorowane przez Ministra Środowiska, jednostki podległe lub nadzorowane przez Ministra Środowiska, organy doradcze Ministra Środowiska, zakres działania i funkcje Ministra Środowiska, Inspekcja Ochrony Środowiska.
6. Gromadzenie i udostępnianie informacji o środowisku.
Państwowy monitoring środowiska.
7. Oceny oddziaływania na środowisko.
8. Ochrona zasobów środowiska.
Dział I tytułu II ustawy POŚ (art. 81-84).
9. Ograniczenia sposobów korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska.
Ustawa POŚ (art. 129-136d).
10. Ochrona przed zanieczyszczeniami (prawo emisyjne).
(zagadnienia ogólne – art. 137-140 POŚ, instalacje, urządzenia, substancje, produkty – art. 141-172 POŚ, pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii – art. 180-200 POŚ, pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza – art. 220-229 POŚ, Krajowy Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń – art. 236a-236d).
11. Zintegrowane zapobieganie i kontrola zanieczyszczeń.
(ustawa POŚ – art. 201-219, i odpowiednio: art. 180-200 POŚ, definicja BAT – art. 3 pkt 10 POŚ).
12. Poważne awarie.
13. Ochrona powietrza.
14. Ochrona wód i gospodarka wodna.
15. Ochrona powierzchni ziemi.
16. Gospodarowanie odpadami.
17. Konserwatorska ochrona przyrody.
18. Kontrola chemikaliów.
19. Ochrona przed promieniowaniem.
20. Ochrona przed hałasem.
21. Kontrola GMO.
22. Ekonomiczne instrumenty ochrony środowiska.
Opłaty za korzystanie ze środowiska (art.272-276 POŚ, art. 284, 287-288 POŚ), opłaty produktowe i depozytowe, fundusze celowe ochrony środowiska).
23. Odpowiedzialność w ochronie środowiska.
Odpowiedzialność karna, cywilna i administracyjna.
eko