Moduł 9.pdf

Fizjologia człowieka — część 3

Wstęp

1. Krew

1.1. Rola krwi w organizmie

1.2. Czynności tkanek krwiotwórczych

1.3. Elementy morfotyczne krwi

1.4. Osocze

1.5. Chłonka

2. Układ sercowo-naczyniowy

2.1. Serce

2.2. Krążenie duże

2.3. Ośrodki kontrolujące krążenie krwi

2.4. Miejscowa regulacja przepływu krwi

2.5. Krążenie płucne

2.6. Krążenie krwi w mózgowiu

2.7. Krążenie wrotne

3. Układ oddechowy

3.1. Oddychanie zewnętrzne

3.2. Regulacja oddychania

3.3. Oddychanie wewnętrzne

3.4. Przemiana materii w organizmie człowieka

4. Układ trawienny

4.1. Odżywianie

4.2.Trawienie

4.3. Hormony żołądkowo-jelitowe

4.4. Wchłanianie w przewodzie pokarmowym

4.5. Czynność wątroby

5. Płyny ustrojowe i czynność nerek

5.1. Płyny i elektrolity ustrojowe

5.2. Czynność nerek

6. Rozród człowieka

6.1. Determinacja płci

6.2. Spermatogeneza

6.3. Cykl płciowy żeński

6.4. Ciąża

6.5. Poród

6.6. Połóg i laktacja

Słownik

Bibliografia

Literatura podstawowa

Fizjologia człowieka — część 3

Wstęp

Moduł ten ma charakter repetytorium z zakresu fizjologii podstawowych układów

człowieka. Przedstawia również rolę płynów ustrojowych i ich udział w prawidłowym

funkcjonowaniu organizmu. Moduł został podzielony na 6 tematów, z których pierwszy

poświęcony jest fizjologii najważniejszej płynnej tkanki w ustroju człowieka — krwi,

a pozostałe przybliżają studentom funkcje poszczególnych układów. Omawiając funkcje

fizjologiczne układów, celowo pominięto ich budowę anatomiczną, skupiając się głównie

na ich działaniu i roli, jaką spełniają w organizmie człowieka.

Fizjologia człowieka — część 3

1. Krew

Krew jest tkanką płynną krążącą w sercu i naczyniach krwionośnych. Za pośrednictwem

naczyń włosowatych dociera do wszystkich zakątków organizmu. Krew stanowi u kobiet

około 6,5% masy ciała, a u mężczyzn około 7%. Różnice występują również w składzie

krwi kobiet i mężczyzn.

Krew jest płynem nieprzezroczystym, o barwie czerwonej — pobrana z żyły jest

ciemnowiśniowa, a z tętnicy — szkarłatna. Składa się z części płynnej (osocza)

i elementów morfotycznych — obie części można rozdzielić przez wirowanie.

1.1. Rola krwi w organizmie

Krew ma do spełnienia wiele funkcji fizjologicznych w organizmie człowieka, do których

zaliczamy:

1) odżywianie — dostarczanie glukozy, aminokwasów i tłuszczów z przewodu

pokarmowego do tkanek,

2) oddychanie — przenoszenie tlenu z pęcherzyków płucnych do tkanek oraz dwutlenku

węgla z tkanek do płuc,

3) wydalanie — zabieranie z tkanek zbędnych produktów przemiany materii, które

następnie usuwane są z organizmu,

4) utrzymywanie środowiska płynnego tkanek — krew krąży wprawdzie w zamkniętych

naczyniach, ale odbywa się stała wymiana płynów przez ścianki naczyń,

5) regulacja temperatury ciała — krew przepływa z tkanek położonych głębiej do tkanek

powierzchniowych i gromadzi się tuż pod skórą (może być również odwrotnie)

— w ten sposób zwiększa się znacznie powierzchnia wyparowywania ciepła,

6) czynności ochronne i regulujące — krew zawiera pewne substancje chemiczne,

np. antytoksyny i przeciwciała chroniące ustrój przed szkodliwymi czynnikami.

Krew zapewnia także łączność czynnościową narządów za pośrednictwem krążących

w niej hormonów.

Fizjologia człowieka — część 3

1.2. Czynności tkanek krwiotwórczych

Elementy morfotyczne krwi — krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi tworzą się

u ludzi dorosłych w szpiku kostnym czerwonym. Limfocyty należące do krwinek białych

powstają również w grasicy, węzłach chłonnych i śledzionie.

Komórki szpiku kostnego czerwonego należą do jednej z trzech pul:

1) puli komórek macierzystych — hemocytoblastów ,

2) puli komórek mnożących się,

3) puli komórek dojrzewających.

Istnieje również rezerwa szpikowa.

Wytwarzanie krwinek czerwonych

Cykl rozwojowy krwinek czerwonych trwa 5 dni. W procesie erytropoezy, pod wpływem

erytropoetyny, hemocytoblasty przechodzą w proerytroblasty należące do puli komórek

mnożących się. W komórkach dojrzewających syntetyzowana jest w cytoplazmie

hemoglobina i — w miarę wypełniania się nią cytoplazmy — zmniejsza się w jądrach

komórkowych synteza DNA — z komórek jądro usuwane jest na zewnątrz. Do

prawidłowego rozwoju erytrocytów niezbędna jest witamina B12 i kwas foliowy.

Wytwarzanie krwinek białych

Krwinki białe, które dzielą się na granulocyty, limfocyty i monocyty, powstają

z hemocytoblastów. Granulocyty wytwarzane są w procesie granulocytopoezy w wyniku

podziałów komórkowych — powstają mieloblasty, stanowiące pulę komórek mnożących

się. Ich dojrzewanie następuje bez podziału mitotycznego. Czas potrzebny do ich

wytworzenia to 8–11 dni. Limfocyty wytwarzane są w szpiku kostnym czerwonym

z komórek macierzystych — po przejściu do krwi dostają się do grasicy oraz węzłów

chłonnych i tu następuje ich dojrzewanie i różnicowanie. Monocyty wytwarzane są

również z hemocytoblastów, z których powstają monoblasty dzielące się następnie na

promonocyty i monocyty uwalniane do krwi krążącej. Tam pozostają przez pewien czas,

a następnie przechodzą do tkanek, gdzie następuje ich podział i przekształcanie w duże

komórki żerne — makrofagi.

Wytwarzanie płytek krwi

Płytki krwi także pochodzą z puli komórek macierzystych. Hemocytoblasty przekształcają

się w megakarioblasty, te zaś w megakariocyty. Do krwi uwalniane są fragmenty

cytoplazmy megakariocytów w postaci płytek krwi.

Fizjologia człowieka — część 3

1.3. Elementy morfotyczne krwi

Do elementów morfotycznych krwi należą:

1) krwinki czerwone — erytrocyty,

2) krwinki białe — leukocyty,

3) płytki krwi — trombocyty.

Skład krwi przedstawia rysunek 1.

Krew

5–6 l

Wielkość i kształt krwinki czerwonej

Krwinki czerwone układające się w rulony

56%

44%

Osocze

Krwinki

300–600 tys./mm 3

4,5–6 tys./mm

4,5–6 mln/mm

Krwinki

płytkowe

(trombocyty)

Krwinki

białe

(leukocyty)

Krwinki

czerwone

(erytrocyty)

Granulocyty

Monocyty 4%

Limfocyty 36%

Kwasochłonne

2–5%

Objętnochłonne

57%

Zasadochłonne

0,5%

Rysunek 2. Skład krwi

Źródło: wg W. Sylwanowicza.

Krwinki czerwone — erytrocyty

Są to komórki krążkowate, dwuwklęsłe o średnicy około 8 mikrometrów. Ich liczba

u mężczyzn wynosi około 5,4 mln w 1 mm 3 , a u kobiet około 4,8 mln w 1 mm 3 . Krążą we

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: