EPF – Europejska Federacja Opakowań
ISO – Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna
TCC – Komisja Transportu i Komunikacji przy ONZ
UIC – Międzynarodowa Unia Kolejowa
IATA – Międzynar Stowarzysz Transportu Lotniczego
IMCO – MiędzynarKonsultatywna Organiz Morska
UNIDO – Międzynarodowa Organizacja przy ONZ d.s. Rozwoju Przemysłu.
WPO – Międzynarodowa Organizacja Opakowań
COBRO – Centralny Ośrodek Badawczo – Rozwojowy Opakowań
FAO – Międzynarodowa Organizacja Do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa
WHO – Światowa Organizacja Zdrowia
Materiał Opakowaniowy – surowce, półwyroby i wyroby gotowe przeznaczone do produkcji opakowań lub pakowania żywności.
Opakowanie – gotowy wyrób przeznaczony do umieszczenia w nim produktów w celu zabezpieczenia przed uszkodzeniem, uniemożliwienia manipulacji, ułatwienie sprzedaży i użytkowanie produktu.
Pakowanie – czynność umieszczania produktu w opakowaniu.
KRYTERIA PODZIAŁU OPAKOWAŃ:
I kryterium zasadniczej funkcji:
jednostkowe- zawierają dozę produktu sprzedawaną w handlu detalicznym
transportowe – zapewniają ochronę produktu przed narażeniem w czasie transportu i składowania
II – kryterium materiału, z którego są wykonane.:
- papierowe- drewniane- metalowe- szklane- polimery syntetyczne- ceramiczne- włókiennicze- z materiałów łączonych
III – kryterium kształtu:
Balony, bańki, beczki, bębny, butelki, butle, flaszki, fiolki, kanistry, klatki, kosze, pudełka, puszki, skrzynki, słoje, torby, tuby, worki, kontenery elastyczne, łubianki, owinięcia, siatki, tacki, wytłaczanki, kubki, gąsiory, inne..
IV – podział ze względu na cenę
opakow, których cena jest wkalkulowana w cenę towar
opakowania wypożyczane – podlegają zwrotowi, sprzedawcy w terminie ustalonym umową pod rygorem kar umownych (lub bez terminu)
opakowanie sprzedawane, którego cena nie została wliczona w cenę towaru i jest widoczne na fakturze w osobnej pozycji.
FUNKCJE OPAKOWAŃ
zabezpieczenie jakości przed zmianami od wyprodukowania do czasu użytkowania (przed zmianami ilości i jakości)
eksponowanie towaru, zachęcenie do kupna, opakowanie powinno umożliwiać obserwację towaru, eksponować jego walory użytkowe.
ułatwienie sprzedaży, dystrybucji. Opakowanie powinno zawierać ilość towaru typową dla sprzedaży detalicznej lub hurtowej, powinno umożliwiać sprzedaż detaliczną lub hurtową.
ułatwienie przygotowania produktu do spożycia oraz kulturalną jego konsumpcję (powinno być funkcjonalne)
powinno umożliwiać dojrzewanie produktu lub eliminować skutki zmian przechowalniczych w produkcie a ponadto poprawiać właściwości sensoryczne produktu.
powinno zawierać informacje o składzie chemicznym produktu, jego właściwościach odżywczych, dietetycznych, trwałości, warunkach przechowywania oraz prawidłowym użytkowaniu towaru.
powinno być chemicznie obojętne, nie powinno wchodzić w reakcje z produktem.
powinno być tanie, nie powinno w sposób decydujący wpływać na cenę towaru.
powinno być wytrzymałe na odkształcenia mechaniczne. Powinno umożliwiać obróbkę cieplną produktu, spiętrzanie opakowań w kilku warstwach, operacje przeładunkowe i transport.
powinno być wodo-, paro- i gazoszczelne.
powinno być lekkie, nie powinno w zdecydowany sposób zmieniać masy zapakowanego produktu.
powinno być niepalne.
powinno umożliwiać stosowanie różnych technik pakowania, np. próżniowego, aseptycznego, itp.
powinno być podatne na formowanie, hermetyczne pakowanie i dobrze przylegać do produktu.
powinno umożliwiać utrzymanie czystości.
powinno umożliwiać wielokrotne użytkowanie.
powinno być ekologiczne, mało energio- i surowcochłonne, biodegradalne, podatne na różne metody utylizacji.
powinno posiadać nowoczesny, estetyczny kształt dopasowany do pakowanego produktu umożliwiający maksymalne wykorzystanie kubatury opakowania. Powinno umożliwiać transport pojedynczego opakowania lub kilku sztuk na raz.
powinno być znormalizowane, powinno maksymalnie wykorzystać powierzch jedn transport, magazynów.
powinno umożliwiać mechanizację czynności przeładunkowych
powinno umożliwiać umieszczanie na jego powierzchni informacji
nie powinno elektryzować się.
powinno umożliwiać wyjaławianie powierzchni.
nie powinno w szerokim zakresie temperatur (+/-) zmieniać swoich właściwości
powinno być niezawodne.
powinno być funkcjonalne. Pojemność, kształt i konstrukcja powinny być dostosowane do wymagań wynikających z założonego programu jego użytkow.
funkcje nowokreowane:
ekologiczna
ergonomiczna – powinno być dostosowane do cech antropometrycznych
edukacyjna d) promocyjna e) logistyczna
NA KOSZT OPAKOWANIA SKŁADAJĄ SIĘ:
- koszty materiałów opakowaniowych, opakowań i materiałów pomocniczych
- koszty magazynowania materiałów i opakowań
- koszty amortyzacji i eksploatacji maszyn pakujących
- koszty amortyzacji i eksploatacji pomieszczeń i magazynów
- koszty robocizny- koszty utylizacji
NORMALIZACJA OPAKOWAŃ OBEJMUJE:
- maszyny formujące i pakujące - materiały opakowaniowe - maszyny do produkcji opakowań
- opakowania jednostkowe i zbiorcze - opakowania transportowe - pomocniczy sprzęt transportowy (palety, wózki, kontenery) - powierzchnie i urządzenia magazynowe (rampy, drogi dojazdowe, regały i półki w sklepach) - środki transportowe (powierzchnie ładowne samochodów, luków statków i samolotów).
GDY BRAK NORMALIZACJI:
- utrudnienie możliwości zautomatyzowania i zmechanizowania produkcji, wysokie koszty opakowań.- konieczność magazynowania opakowań u producenta - zwiększony i utrudniony koszt zwrotu opakowań - niedostateczne wykorzystanie powierzchni transportowej i magazynów - dodatkowe koszty podczas obrotu towarem - większe zużycie materiałów opakowaniowych
NORMALIZACJA OBEJMUJE:
- wymiary i kształt- sposób oznakowania- stosowanie znaków umownych- NIE!!! Obejmuje wysokości!!!!!!!
ZASADA KOORDYNACJI WYMIAROWEJ OPAKOWAŃ:
800x1200 – maksymalny wymiar zewnętrzny opakowań transportowych (wymiary palet euro)
760x1140 – suma wymiarów wewnętrznych opakowań transportowych lub suma wymiarów zewnętrznych opakowań jednostkowych. (20 i 30 – suma grubości ścianek)
840x1240 – wymiary palety skrzyniowej do opakowań bez regularnych kształtów (worki). Wymiar dopuszczalnego opakowania ustalony przez przepis.
900x1300 – wartość niezbędna, aby dokonać manipulacji paletami. Jest to wymiar podstawowy do projektowania powierzchni magazynowej (chodzi o odległości między paletami a nie o wymiary palet)
ZNAKOWANIE OPAKOWAŃ MA NA CELU:
- umożliwienie rozpoznania i identyfikacji towaru
- znaki powinny informować o sposobie dokonywania manipulacji towarem w czasie transportu, składowania oraz w czasie użytkowania towarem.
- informować o cechach zapakowanego towaru
Właściwe, zrozumiałe dla wszystkich znakowanie zapewnia bezpieczeństwo ludzi i właściwą ochronę towaru.
Jednolite znakowanie ma szczególne znaczenie w obrocie międzynarodowym.
Sposób znakowania opakowań:
Litery, cyfry, symbole umowne, rysunki, napisy, barwy, zestawy
PODZIAŁ ZNAKÓW STOSOWANYCH NA OPAKOWANIACH:
- znaki zasadnicze– umożliwiają rozpoznanie produktu lub producenta
- znaki pomocnicze- umożliwiają bliższe rozpoznanie produktu, jego właściwości, ilości, wartości, trwałości.
-znaki niebezpieczeństwa– wskazują na niebezpieczne dla ludzi i otoczenia cechy pakowanego produktu wymagające zastosowania specjalnych środków ostrożności.
-znaki manipulacyjne– wskazują na konieczność określonego sposobu obchodzenia się z opakowanym produktem i opakowaniem w czasie manipulacji związanych z przechowywaniem i transportem dla zabezpieczeniem przed obniżeniem jakości.
-znaki reklamowe– zachęcają do kupna towaru.
-znaki transakcji– określają umowę kupna-sprzedaży
NA ETYKIECIE LUB PRODUKCIE PRZEZNACZONYM DO SPRZEDAŻY POWINNO ZNALEŹĆ SIĘ:
-nazwa -wykaz składników -zawartość netto -data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia -warunki przechowywania lub stosowania produktu -nazwisko lub firma producenta, pakującego lub sprzedającego -miejsce pochodzenia (o ile brak tej informacji może wprowadzić w błąd odbiorcę)
-instrukcja użytkowania (o ile brak uniemożliwi właściwe postępowanie z produktem) -wszelkie inne niezbędne informacje według specyfiki produktu, np. moc napojów alkoholowych.
Nazwa produktu.
Nazwie produktu powinno towarzyszyć wiele szczegółów dotyczących cech fizycznych żywności lub postępowania, jeśli ich pominięcie mogłoby być powodem pomyłki konsumenta. Należy umieścić w nim dokładną informację.
Wykaz składników.
Na wszystkich produktach żywnościowych, z nielicznymi wyjątkami, musi być podany pełny wykaz składników. Określa się każdą substancję łącznie z dodatkami użytą do przygotowania produktu i która jest nadal obecna w końcowym wyrobie. Dodatki powinny być wyszczególnione według ich nazwy chemicznej lub seryjnym numerem UE. Wszystkie składniki umieszcza się w malejącej kolejności. Nie trzeba w przypadku:
-owoców i warzyw Świerzych, nie poddanych procesowi obierania, krojenia -wód gazowanych, o ile w nazwie opisowej stwierdza się, że woda jest gazowana -octu fermentacyjnego -serów, masła, fermentowanych napojów mlecznych -produktów jednoskładnikowych
Termin przydatności do spożycia.
Dla produktów nietrwałych (mikrobiologicznie) stosuje się napis: „Należy spożyć przed…” i podaje się datę określającą DD.MM.RRRR. to brzmienie jest określone przez dyrektywy EWG. Przy znakowaniu terminem przydatności do spożycia muszą być podane warunki przechowywania, najlepiej z zakresem temperatur. Sprzedaż po upływie terminu jest naruszeniem prawa. Dla produktów, których trwałość nie przekracza: 3 miesięcy – wystarczy DD.MM
3-18 miesięcy – MM.RRRR Powyżej 18 miesięcy – RRRR
Data musi być umieszczona w widocznym miejscu, o ile po określeniu słownym nie można umieścić daty, należy napisać, gdzie ta data jest umieszczona. Jeśli utrzymanie jakości zależy od warunków przechowywania, to trzeba tą informację umieścić.
Nie trzeba datować:
-świeże owoce i warzywa -likiery, wina, wina musujące -napoje alkoholowe powyżej 10% -pieczywo i wyroby cukiernicze, gdzie wiadomo, że trwałość nie przekracza 24h –ocet –sól -cukier-słodycze z cukru (baranki wielkanocne)-gumy do żucia
-indywidualne porcje lodów (jak sprzedajemy lody na gałki)-napoje bezalkoholowe (soft drinks), soki owocowe, nektary i napoje alkoholowe w opakowaniach powyżej 5 litrów, przeznaczone dla zakładów zbiorowego żywienia.
Informacje o wartości odżywczej.
Białko, cukry, kalorie, błonnik, witaminy (gdy produkt zawiera przynajmniej 15% dziennego zapotrzebowania), sole mineralne
Kody kreskowe
Symbolikę kodów kreskowych, czyli opis ich budowy oraz zasady stosowania tych kodów określają:
dla amerykańskiego systemu UPC (Uniwersal Product Code ) - organizacja UPC,
dla europejskiego systemu EAN (European Article Numbering) – międzynarodowa organizacja IANA (International Article Numbering Association) z siedzibą w Brukseli,
organizację IANA reprezentuje w Polsce Centrum Kodów Kreskowych (CKK), zlokalizowanych w Instytucie Logistyki i Magazynowania w Poznaniu, pełniącą funkcje organizacji narodowej ds. znakowania towarów kodem EAN.
Kody należy umieszczać w optymalnym miejscu, wygodnym do odczytania.
Zalety stosowania kodów kreskowych:
-błyskawiczna możliwość remanentu kasowego
-możliwość utrzymania ciągłości sprzedaży towaru
-niedopuszczenie do przeterminowania produktu
-detekcja i sortowanie produktu
-ułatwienie inwentaryzacji
Błędy w zakresie numeru EAN:
1) błędy prefiks
-używanie prefiksu kontrahenta zagranicznego bez uzgodnienia prefiksu koncernu zagranicznego, którego dany producent jest filią
-używanie na zasadzie plagiatu numeru należącego do zagranicznej jednostki kodującej
-używanie prefiksu UKK(590) nie będąc do tego uprawnionym
-używanie prefiksu celu specjalnego – tzw. Kodu wewnętrznego „In store” zastrzeżonego do użytku wewnętrznego.
2) błędny numer jednostki kodującej:
-używanie celowo obcego numeru jednostki kodującej na zasadzie plagiatu
-używanie bezprawnie obcego numeru jednostki kodującej przy prawidłowym prefiksie
3) błędny numer indywidualny towaru
-używanie tego samego numeru na różnych towarach, wg rodzaju wyrobu
-używanie tego samego numeru na rodzajowo tych samych towarach, ale o różnej ilości (gramaturze) w opakowaniu
4) źle odczytana cyfra kontrolna lub jej brak
5) inny numer EAN i inny symbol kodu kreskowego, nie odzwierciedlający tego numeru
6) zupełny brak numeru EAN
KONTENERY ELASTYCZNE (BIG-BAG) (DPPL– Duży Pojemnik do Przewozu Luzem)
Mają zbudowany korpus mocnej i wodoodpornej tkaniny
Zalety kontenerów elastycznych czteropunktowych:
-krótkie uchwyty -kształt zbliżony do prostopadłościan
-łatwość całkowitej zabudowy górnej części kontenera elastycznego -łatwe napełnianie -możliwość stosowania rur napełniających o bardzo dużych średnicach
Zalety kontenerów elastycznych jedno- i dwupunktowych:
-możliwość stosowania tkaniny o mniejszej gramaturze, nawet o 40% -tania produkcja (prosta konstrukcja) -silna konstrukcja kontenera (dzięki przeprowadzeniu wszystkich pionowych włókien tkaniny przez punkty zawieszenia) -sztywne („stojące”) zawieszenie-duża stabilność napełnionych kontenerów -szybkie napełnianie
Podział kontenerów elastycznych
-kontenery elastyczne wielokrotnego użytku (do 200 razy) przekrój kołowy przekrój kwadratowy -kontenery elastyczne jedno- i kilkukrotnego użytku
czteropunktowe z przyszywanymi zaczepami
jedno- lub dwupunktowe ze zintegrowanymi uchwytami
Zastosowanie:
-transport substancji sypkich (mąka w średniej wielkości piekarniach), zboża, cukier, mleko w proszku, kamienie łupane
Jeżeli dostawy są permanentne to stosuje się K.E. wielokrotnego użytku. Jak do stawy jednorazowe, to wtedy K.E. jednorazowe (tanie)
OPAKOWANIA PAPIEROWE
Wyroby papiernicze – pilśń ukształtowana w postaci arkuszy lub wstęg z włókien roślinnych z rozdrobnionych i zawieszonych w wodzie, a następnie osiadłych na sicie maszyny papierniczej i sprasowanych.
Podstawowym składnikiem jest masa celulozowa otrzymana z drewna drzew iglastych i liściastych po usunięciu substancji towarzyszących celulozie (ligniny, hemicelulozy). Substancje te usuwa się metodami chemicznymi
-ścier drzewny – otrzymany przez mechaniczne rozdrobnienie drewna w strumieniu wody (do produkcji gorszych klas)
-masa makulaturowa (najgorsze klasy). Jeżeli przeznaczona jest do celów spożywczych, musi być wiadomego pochodzenia
-masa słomiana – ze słomy rzepakowej
-masa szmaciana – do najwyższej klasy papieru
Substancje pomocnicze:
-wypełniacze (Karolin, talk, kreda, gips, biel tytanowa) zadaniem jest wypełnienie por między lukami, nadanie gładkości, walorów estetycznych, ułatwienie podatności na drukowanie
-kleje – do lepszego zespolenia włókien ze sobą
-kazeina, skrobia, szkło wodne, silikony, woski, żywice syntetyczne
-substancje ograniczające palność papieru (środki ognioodporne) – skracają czas żarzenia się papieru, powodują samoistne gaśnięcie lub powodują powstawanie gazów, które odcinają dostęp tlenu w okolice żarzenia się (CO2) – fosforan amonowy dwuzasadowy (NH4)2HPO4
-laminaty papieru z aluminium, polietylenu
Formy konstrukcyjne opakowań z wytworów papierowych
-papier zastosowany w formie owinięcia
-torby (płaskie, fałdowane, trójkątne, klockowe, trójkątne)
-worki (zwykłe Z, lekko marszczone LM, wodoodporne W, wentylowane klejone, wentylowane szyte, otwarte szyte)
-pudełka kartonowe i otwarte, klapkowe, szufladkowe, wieczkowe, składane
-bębny -kubki kartonowe -opakowania z masy celulozowej (wytłaczanki do jaj)
-pudełka składane (kombinowane)
Wykrawanie kartonu
1- narządowa płyta oporowa, 2 – obciąg, 3 – tektura, 4- nóż nagniatający (bigujący), 5- nóż wykrawający, B – szerokość nagniecenia, H – grubość noża nagniatającego, D- grubość tektury, d- grubość obciągu.
Celem bigu jest spowodowanie zmiażdżenia kartonu w miejcu, gdzie powinien być zgięty. Big musi być niższy niż nóż, przy nim nie ma gąbek. Big perforujący – jest tak wysoki jak nóż ale posiada przerwy – przecina karton na wylot, ale w miejscach gdzie jest on tak wysoki jak nóż (muszą tu być gąbki)
Skład laminatu opakowania Tetra-pack:
Opakowanie to przeznaczone jest do umieszczania żywności w warunkach aseptycznych, produkt przed umieszczeniem jest wyjaławiany, opakowanie też jest wyjaławiane przy pomocy gorącej pary. Skład (od zewnątrz): -polietylen (nie przemaka) -karton
-surlyn -folia aluminiowa – bariera dla mikroorganizmów -surlyn -polietylen
Torebki:
-klockowe – dno jest kwadratowe (dobrze wypełnia opakowania zbiorcze)
-krzyżowa – podstawą jest sześciobok
-fałdowa – mało stabilna
-trójkątna – do małej ilości, np. cukierków -płaska
Worki:
...
t500