Socjoterapia-forma pomocy psychologicznej dzieciom i młodzieży
Czas na pozytywne zmiany J
Ewa Wojciszke – Orska
Studia Podyplomowe –Elbląg 2011
SOCJOTERAPIA to SPOTKANIE
„Nasze drogi pełne bezpowrotnie
mijanych są ludzi
Lecz czasem jedno słowo w oczach
naszych budzi
błysk tak jasny co rozświetla nagle
ciemność mroku
Szybki ruch rzęs, poznania ciekawość…,
że przystajesz wpół kroku…”
Anonim
Program prezentacji:
Definicja socjoterapii
Cele socjoterapii
Miejsce socjoterapii wśród metod pomocy psychologicznej
Podstawy teoretyczne:
- psychologia rozwoju człowieka ( etapy rozwoju psychofizycznego i moralnego )
- teorie behawioralne
- koncepcja poszukiwania aprobaty społ.
- podejście emotywno - poznawcze- behawioralne
Socjoterapia
S.Kratochvil: lata 70-te: organizowanie środowiska społecznego wspierającego aktywność pacjentów; forma terapii środowiskowej
Słownik psychologiczny 1979: takie organizowanie środowiska społecznego, które będzie sprzyjało wyzdrowieniu i utrzymaniu zdrowia psychicznego (chory – środowisko rodzinne i szpitalne)
Słownik pedagogiczny 1984: jeden ze sposobów łagodzenia lub eliminowania negatywnych norm i obyczajów w zachowaniach społecznych
J.Strzemieczny ORUW, 1988: celowe stwarzanie dzieciom doświadczeń społ., które umożliwiają zajście procesu socjoterapeutycznego w trakcie zajęć grupowych
Forma pomocy psychologicznej korygowania doświadczeń urazowych, eliminowania zaburzeń zachowania i niektórych zaburzeń emocjonalnych u dzieci i młodzieży realizowana poprzez zajęcia grupowe (K. Sawicka)
Specjalistyczna procedura psychokorekcyjna o charakterze leczniczym polegająca na korzystaniu z psychologicznych środków wpływu podczas zajęć grupowych w celu niesienia ulgi psychicznej, sprzyjaniu rozwoju osobistemu i społecznemu ich młodym uczestnikom (K. Sawicka, G. Kalinowska)
Zasady pracy socjoterapeutycznej
Zasada afirmacji umożliwiająca przewartościowanie sądów poznawczych dziecka na swój temat wyrażająca się w wysyłaniu do niego wyrazów sympatii, doceniania, akceptacji jako osoby.
Zasada bliskiego kontaktu wyrażana przez ciepłe, bezpośrednie relacje, takie, w których dorosły jest opiekunem i sojusznikiem dziecka w pokonywaniu trudności, jest ciekawy jego zamiłowań, interesuje się jego życiem, troskami.
Zasada otwartości polegająca na przyjmowaniu i przekazywaniu informacji, dzieleniu się doświadczeniami i wyrażaniu emocji. Na zapewnieniu dziecku możliwości ujawniania ważnych dla niego spraw, słuchania i okazywania
szacunku dla jego doświadczeń i przeżyć.
Zasada istnienia norm realizowana przez wprowadzenie i przestrzeganie przez dorosłego reguł porządkujących to, co ma dziać się w grupie. Normy uzgadniane z wychowankami powinny umożliwiać przeżywanie dobrych doświadczeń społecznych, zabezpieczać ich terytorium psychologiczne.
Pomoc psychologiczna
Pomoc psychologiczna: świadome, profesjonalne działanie poprzez operowanie środkami psychologicznymi w celu udzielenia pomocy osobie cierpiącej psychicznie lub poszukującej własnej drogi rozwoju, w atmosferze bezpieczeństwa, zaufania i więzi pomiędzy terapeutą i klientem
Formy pomocy psychologicznej: psychoterapia indywidualna i grupowa, trening interpersonalny, trening psychoedukacyjny
Miejsce: psychoterapia – socjoterapia – treningi interpersonalny i psychoedukacyjny
Pomoc psychologiczna - Cele:
- Psychoterapia: korekcyjne; eliminowanie zaburzeń o charakterze psychicznym na poziomie głębszych warstw osobowości, poprzez wgląd i odreagowanie emocjonalne lęku, gniewu, poczucia krzywdy towarzyszących urazowym doświadczeniom osoby
- Trening interpersonalny: korekcyjno-kreacyjne: eksploracja problemów intrapsychicznych i interpersonalnych występujących u większości ludzi zdrowych; rozwój empatii, otwartości na innych, autentyczność, umiejętność wyrażania emocji i uczuć, przyjmowanie i udzielanie informacji zwrot-nych, stymulowanie i wzmacnianie tych właściwości oraz osobistych mocnych stron
- Trening psychoedukacyjny: kreacyjne na poziomie poznaw-czym, uczenie się określonych umiejętności, poszerzanie wiedzy psychologicznej poprzez ustrukturowane zajęcia i ćwiczenia
Socjoterapia - Cele:
- terapeutyczne: dostarczenie dziecku odpowiednio zorganizowanych doświadczeń społecznych, które mają zaspokoić jego ważne emocjonalne potrzeby i zmienić jego szkodliwe schematy zachowań;
- edukacyjne: organizowanie sytuacji, w których dziecko zdobywa wiedzę o sobie samym i innych ludziach , nabywa umiejętności porozumiewania;
- rozwojowe: stwarzanie warunków do odkrywania i rozwijania pozytywnego potencjału dziecka.
Podstawy teoretyczne –prawidłowości rozwojowe
ROZWÓJ PSYCHICZNY CZŁOWIEKA - czynniki
II ) AKTYWNOŚĆ WŁASNA JEDNOSTKI
III ) ŚRODOWISKO
IV ) WYCHOWANIE I NAUCZANIE
V ) WSPÓŁZALEŻNOŚĆ CZYNNIKÓW ROZWOJU PSYCHICZNEGO
Spiralna droga rozwoju w pierwszych 16-tu latach życia:
- etapy równowagi – nierównowagi
- cykle zachowań
SCHEMAT PRZEMIAN
2 LATA 5 LAT 10 LAT SPOKÓJ, PEWNOŚĆ
2 ½ 5 ½-6 11 ZAŁAMANIE
3 6 1/2 12 HARMONIA, RÓWNOWAGA
3 ½ 7 13 UWEWNĘTRZNIENI
4 8 14 ŻYWIOŁOWOŚĆ, EKSPANSYWNOŚĆ
4 ½ 9 15 UWEWNĘTRZNIENIE-UZEWNĘTRZNIENIE,
NIEPOKÓJ, NADWRAŻLIWOŚĆ
5 10 16 SPOKÓJ I PEWNOŚĆ
FAZY ROZWOJOWE OKREŚLANE SĄ WG KRYTERIÓW:
1. SPOSÓB I POZIOM POZNAWANIA I UŚWIADAMIANIA SOBIE OTACZAJĄCEJ RZECZYWISTOŚCI.
2.DOMINUJĄCY RODZAJ DZIAŁALNOŚCI DZIECKA
3.SPECYFICZNE FORMY I METODY ODZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH.
NIEMOWLĘCTWO 1 r.ż.
WIEK PONIEMOWLĘCY 1 – 3 r.ż.
WIEK PRZEDSZKOLNY 3 – 7 r.ż.
MŁ. WIEK SZKOLNY 7 – 11 /12 r.ż.
W. DORASTANIA 11 /12 – 17 /18 r.ż.
W. MŁODZIEŃCZY 18 – 24 r.ż
Osobowość jako funkcja budowy ciała
- tendencje do pewnych zachowań są wrodzone następnie są wzmacniane lub modyfikowane przez otoczenie
- typy: - endomorficzny
- mezomorficzny
- ektomorficzny
Cechy układu nerwowego wyrażające się w
- zdolność do koncentracji, skupienia uwagi
- zogniskowanie ( skupiające się na celu )
- peryferyjność ( wszechstronne, wszędzie ich pełno, przerzucające uwagę )
- zdolność / niezdolność do przejścia od jednej sprawy do drugiej, jednego rodzaju zachowań do innego; dzieci te wymagają pomocy z zewnątrz w przejściu
- dominacja lewej lub prawej półkuli mózgowej:
lewa / praworęczni – rozwinięta strefa językowa, werbalna, poczucie czasu
prawa / leworęczni - sprawność manualna, precyzyjne spostrzeganie stosunków przestrzennych
Fazy rozwoju moralnego wg. L.Kohlberga
Moralność przedkonwencjonalna (przedoperacyjne stadium myślenia u Piageta); W przybliżeniu pomiędzy 2 a 7 rokiem życia
1. Orientacja na karę i posłuszeństwo. Dzieci nie mają prawdziwego poczucia moralności, lecz ich zachowanie można kształtować przez proste wzmacnianie.
2. Indywidualizm, cel instrumentalny i wymiana. "Właściwe" działanie jest tym jedynym, która działa na osobowość dziecka. Dziecko może wydawać się zdolne do sprostania wymaganiom innych, lecz jest tak tylko dlatego, że rezultat jest dla niego bezpośrednio korzystny.
Moralność konwencjonalna(stadium operacji konkretnych u Piageta). Mniej więcej pomiędzy 7 a 11 rokiem życia; wartością jest zbieżność z oczekiwaniami ważnych grup odniesienia
3. Wzajemne oczekiwania interpersonalne, relacje i zgodność interpersonalna. Dzieci próbują sprostać oczekiwaniom swoich rodziców, początkowo tylko w specyficznych sytuacjach, ale później w bardziej j ogólnych - gdy zaczynają przyswajać pojęcie "dobrego" dziecka.
4. System społeczny i sumienie (prawo i porządek). Moralne idee generalizują się nawet bardziej i dzieci próbują sprostać im nie tylko dla własnych korzyści, lecz dlatego, że teraz rozwijają poczucie obowiązku wobec władzy i potrzebę podtrzymywania istniejącego porządku społecznego. Prawa są przestrzegane, z wyjątkiem skrajnych okoliczności.
Moralność postkonwencjonalna (Stadium operacji formalnych u Piageta). Mniej więcej od 12 roku życia; definiowanie wartości i zasad moralnych staje się niezależne od autorytetów i presji grup odniesienia
5. Kontrakt społeczny lub użyteczność i prawa indywidualne.Poczucie obowiązku jest wciąż silne, lecz poczucie uczciwości i legalności staje się nawet jeszcze silniejsze od zwykłego podtrzymywania status quo. Zasady są w coraz większym stopniu postrzegane jako przedmiot możliwych i często pożądanych zmian.
6. Uniwersalne zasady etyczne.
Idee moralne stają się integralnym składnikiem stałej i koherentnej filozofii. Moralne decyzje uwzględniają wszystkie istotne zmienne i jednostka może teraz wybiec spojrzeniem poza czy sto zewnętrzny wymiar uczciwości i legalności.
Potrzeby dziecka wg P.Galvina
...
ZIBI861