20
Część I. Podstawy finansóv
papierów wartościowych, jak indeks giełdowy) - w celu zarządzania ryzy-l kiem. Podstawowe instrumenty pochodne to opcje, transakcje terminowe! (fułure, forward) i swapy. Dopiero jednak lata osiemdziesiąte i dziewięć-l dziesiąte przyniosły dynamiczny rozwój tych instrumentów. Instrumenty! pochodne nie mają wartości same w sobie, lecz zależy ona od instrumentu! bazowego. Instrumenty pochodne są wykorzystywane głównie do transakcji! spekulacyjnych, dająjednak także możliwość zabezpieczenia się przed ryzy-l kiem (hedging) czy zarabiania na różnicy cen tego samego instrumentu nal różnych rynkach (arbitraż) oraz aktywnego zarządzania ryzykiem. Opcje poi raz pierwszy pojawiły się na giełdzie towarowej Chicago Board of Tradel (CBOT) w 1973 roku, a kontrakty future na Chicago Mercantile Exchange| (CME) w 1972 roku. Giełdy te pozostają światowym centrum handlu instrumentami pochodnymi.
Opcja - to możliwość (prawo) do przeprowadzenia transakcji! w przyszłości na warunkach dziś ustalonych. Opcja dotyczyć może zakupi (cali) lub sprzedaży (jput) instrumentu bazowego. Opcja amerykańska ważnal jest w zdefiniowanym w kontrakcie okresie (np. do trzech miesięcy), pod-j czas gdy opcja europejska ważna jest na określony termin (na dany dzień),| jest więc instrumentem o mniejszej płynności.
Opcje dają prawo do sprzedaży lub zakupu instrumentu bazowego! w określonym terminie i po określonej z góry cenie realizacji (ejtcel price). Standardowe terminy realizacji to 3, 6 i 9 miesięcy. Kontraktu niej musimy zrealizować, ale musimy go opłacić. Wystawca opcji, zazwyczaj! bank inwestycyjny, otrzymuje od nabywcy opcji opłatę zwaną premią, nie-l zależnie od tego, czy opcja zostanie wykorzystana, czy też nie. Realizacja! nastąpi wtedy, gdy opłaca się wykorzystać kontrakt - realizacja kontraktu! u wystawcy opcji jest bardziej atrakcyjna niż zawarcie transakcji bezpośrsd-j nio na rynku.
Przykład:
Kupujemy opcję typu cali na akcje IBM. Ich cena spot (aktualna giełdo-l wa) wynosi.$99. Warunki opcji: prawo do zakupu akcji IBM do 3 miesięcy! od zawarcia kontraktu po $100. Cena opcji (premia) wynosi $5. Ile zarobimy! na takiej opcji na 100 akcji IBM, jeśli w momencie realizacji opcji akcje] IBM na giełdzie kosztują$110?
Odpowiedź: $500 (100 x $10 - 100 x $5)
Dla wystawcy opcji ich wycena jest trudnym i skomplikowanym proce-j sem, zależy bowiem od kilku czynników:
- ceny instrumentu, którego opcja dotyczy;
- terminu zapadalności opcji;
lestan