Etiologia zaburzeń psychicznych
Czynniki etiologiczne:
1. endogenne – genetyczna predyspozycja determinująca zaburzenia czynności CUN
2. somatogenne – czynniki patogenne i choroby powodujące zaburzenia czynności CUN
3. psychogenne – nieprawidłowy rozwój psychiczny, społeczny, uczenie się, sytuacje powodujące stres psychiczny
Predyspozycje:
1. czynniki genetyczne związane z czynnością CUN
2. nabyte zmiany biologiczne w CUN
3. rozwój psychiczny osobowości
Czynniki biologiczne
Rola struktur mózgowych:
· kora skroniowa i czołowa: integracja i kontrola procesów poznawczych, emocjonalnych, motywacyjnych
· półkula lewa: procesy werbalne
· półkula prawa: procesy emocjonalne i przestrzenne
· układ limbiczny: regulacja procesów emocjonalnych, kontrola układu neuroendokrynnego (podwzgórze) i autonomicznego
· hipokamp: pamięć deklaratywna
· ciało migdałowate: procesy emocjonalne
· układ siatkowaty wstępujący: procesy wzbudzania i uwagi, generator energii niezbędnej do utrzymywania przytomności
· wzgórze: filtrowanie bodźców czuciowych i ruchowych
· jądra podkorowe: procesy ruchowe, niektóre funkcje poznawcze
Neuroprzekaźniki:
1. DA
2. NA
3. 5-HT
4. GABA (kw. gamma-aminomasłowy)
5. kw. glutaminowy
6. endorfiny
7. substancja P
8. neurohormony (ADH, OXY, kortykoliberyna)
Czynniki genetyczne
· choroba dwubiegunowa: chromosomy 4, 6, 13, 15, 18, 21, gen dla transportera serotoniny (5-HTT), receptora dopaminowego D4
· schizofrenia: chromosomy 6, 8, 22, gen dla receptora 5-HT2
· uzależnienie alkoholowe: chromosomy 1, 4, 7, 16, gen kodujący dehydrogenazę alkoholową, receptor D2
· choroba Huntingtona: chromosom 4
· choroba Alzheimera: chromosom 21 (białko prekursorowe amyloidu), 19 (apolipoproteina E), 14 (presenilina 1), 1 (presenilina 2)
Czynniki somatogenne
· jakościowe zaburzenia świadomości – reakcja na nagle działający czynnik patogenny o dużym nasileniu
o padaczka
o uraz mózgu
o neuroinfekcja
o zaburzenia endokrynne
o niedotlenienie
o niewydolność krążenia
o ostra infekcja
o zaburzenie elektrolitowe
o działanie substancji psychoaktywnych (np. odstawienie alkoholu)
o leki
o toksyny (np. CO)
o stan pooperacyjny
· zespoły otępienne – powstają zwykle wskutek długotrwałego działania czynnika patogennego na mózg
o ch. Alzheimera
o alkohol
o guzy mózgu
o stany po urazach mózgu
o neuroinfekcje (np. HIV)
o zaburzenia metaboliczne
· zespoły psychopatologiczne: zmiany zlokalizowane w płacie czołowym, skroniowym lub w układzie limbicznym
· zespoły psychotyczne (urojeniowe lub omamowe)
o padaczka (gł. z ogniskiem w płacie skroniowym)
o guzy
o urazy
o zmiany naczyniowe
o choroby somatyczne: AIDS, porfiria, LE
o amfetamina, środki halucynogenne
· zespoły afektywne dwubiegunowe
o ch. Huntingtona
o infekcje mózgowe
o ch. Cushinga
o zaburzenia tarczycy
o ch. Parkinsona
o leki: p-bólowe, p-zapalne, p-nadciśnieniowe, p-bakteryjne, p-nowotworowe, hormony, neuroleptyki, nasenne
· stany lękowe
o częstoskurcz napadowy
o guz chromochłonny nadnerczy
o hipoglikemia
o hipokalcemia
o zatrucie kofeiną
o odstawienie leków uspokajających
Czynniki psychospołeczne
· obejmują ogół zjawisk związanych z przetwarzaniem informacji o sobie i otoczeniu
· dzięki plastyczności CUN prowadzą one do zmian w czynnościach mózgu
Zaburzenia:
· nieprawidłowości w zakresie społecznego warunkowania i uczenia się
o społeczne warunkowanie polega na przyswajanie myśli, emocji, zachowań
o w jego trakcie powstają struktury psychiczne: poznawcze, emocjonalne, behawioralne
o podstawowe relacje warunkujące późniejsze funkcjonowanie człowieka:
§ relacja z sobą samym
§ relacja z najbliższą osobą
§ relacja z otoczeniem społecznym
· zmiany związane ze stresem psychicznym
o sytuacje i wydarzenia życiowe, niektóre są jednoznacznie oceniane przez większość ludzi (np. śmierć bliskiej osoby)
o istotne jest znaczenie wydarzenia dla danej osoby i ocena możliwości poradzenia sobie z nią przez ta osobę
o mechanizmy obronne i mechanizmy radzenia sobie – modyfikują treść, znaczenie i konsekwencje sytuacji
o reakcja na czynnik stresowy jest słabsza, gdy osoba odczuwa społeczne wsparcie (np. bliskiej osoby)
1/2
AliceCullen2301