Cukrzyca = podwyższony poziom cukru we krwi

CUKRZYCA

Zespół zaburzeń metabolicznych o różnorakiej etiologii, charakteryzujący się przewlekłą hiperglikemią z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek.

Cukrzyca jest poważnym schorzeniem, niezbyt często występującym u człowieka... Choroba jest przewlekła w swojej istocie i postępuje powoli, ale nie będzie długo żył pacjent, u którego rozwinie się w pełni; wyniszczenie następuje gwałtownie, a śmierć przychodzi szybko. Życie także jest straszne i bolesne, pragnienie nieopanowane...
Jeśli (pacjent) chociaż na krótko porzuci picie, usta staną się spieczone a ciało wyschnie; trzewia będą płonąć...
I wkrótce umrze męczony palącym pragnieniem.

Cukrzyca w Polsce

~ 5% ludzi w wieku produkcyjnym = 1,2 mln

Metabolizm glukozy

Glukoza stanowi podstawowe „paliwo” dla wszystkich komórek organizmu

Transport glukozy do komórek i jej zużycie do procesów energetycznych wymaga insuliny

Jedynie tkanka mózgowa i erytrocyty nie są zależne od insuliny

Hormonalna regulacja glikemii

Hormony hiperglikemizujące

Glukagon

Glikokortykoidy

Hormon wzrostu

Katecholaminy

Hormony tarczycy

Hormony hipoglikemizujące

Insulina

Regulacja wydzielania insuliny

Regulacja metaboliczna

Glukoza

FFA

Aminokwasy

Regulacja hormonalna

Hormony jelitowe (GIP, GLP)

Regulacja nerwowa

Układ przywspółczulny (Ach, VIP)

Wydzielanie insuliny w warunkach fizjologicznych

•Wydzielanie podstawowe - przy poziomie glikemii poniżej 80-100 mg/dl

•Wydzielanie stymulowane posiłkiem - początek po 8-10 minutach, szczyt po 30-45 minutach, powrót do wartości podstawowych po 90-120 minutach

•T½ - 3-5 minut – rozkładana przez insulinazay w wątrobie (50%), nerkach, łożysku

Działanie insuliny

▲Wychwyt glukozy

▲Synteza glikogenu

▲Synteza DNA

▲Wychwyt aminokwasów

▲Synteza kwasów tłuszczowych

▼Glukoneogeneza

▼Apoptoza

▼Lipoliza

TYPY CUKRZYCY

Øtyp 1 - zniszczenie komórek beta, zwykle prowadzące do bezwzględnego niedoboru insuliny, z podtypem autoimmunologicznym i idiopatycznym

•

Øtyp 2 - od przewagi insulinooporności ze względnym niedoborem insuliny, do przewagi defektu wydzielania, z insulinoopornością lub bez

Øinne określone typy, w tym defekty genetyczne czynności komórek beta i działania insuliny, endokrynopatie, choroby zewnątrzwydzielniczej części trzustki, cukrzyce wywołane przez zakażenia, leki i substancje chemiczne oraz inne rzadkie procesy związane z cukrzycą

Øcukrzyca ciążowa                    

Cukrzyca – rodzaje (typy)

ØTyp 1 (młodzieńczy) – dzieci i młodzież

§Gwałtowny początek, polidypsja, poliuria, chudnięcie

§Konieczne leczenie insuliną

ØTyp 2 (dorosłych) – dorośli (po 40 r.ż.) i starzy

§Początek skryty, brak lub niewielkie objawy choroby

§Skuteczne leczenie dietą i tabletkami

§Insulina zwykle konieczna po kilku latach

Cukrzyca - objawy

ØWzmożone pragnienie

ØOddawanie dużych ilości moczu

ØChudnięcie

ØOsłabienie ogólne, senność

ØPogorszenie wzroku

ØNawracające infekcje

ØTrudne gojenie ran

ØCZĘSTO NIE MA ŻADNYCH OBJAWÓW LUB

ØOBJAWY SĄ NIETYPOWE (DOROŚLI)

Czynniki ryzyka  cukrzycy typu 2

•Dodatni wywiad rodzinny (pokrewieństwo 1 stopnia)

•Wiek ³ 45 roku życia

•Otyłość, siedzący tryb życia

•Upośledzona tolerancja glukozy w wywiadzie

•Nadciśnienie tętnicze

•Dyslipidemia

•Cukrzyca ciężarnych

•Urodzenie dziecka > 4,5 kg

Cukrzyca typu 2 – czynniki środowiskowe

¯Nadwaga i otyłość

Ø nieregularne, obfite posiłki, gotowe dania

Ø dieta wysokotłuszczowa (orzeszki, chipsy)

Ø wysokoenergetyczna (coca-cola)

¯ Niska aktywność fizyczna

Ø siedzący tryb życia, samochody, komputery

Patogeneza cukrzycy typu 2

CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE

ZABURZENIA SEKRECJI INSULINY

INSULINOOPORNOŚĆ

CZYNNIKI GENETYCZNE

CZYNNIKI IMMUNOLOGICZNE

ZESPÓŁ METABOLICZNY

Insulinooporność/ Hiperinsulinemia

Otyłość brzuszna (androidalna)

Nadciśnienie tętnicze

Miażdżyca

Dyslipidemia

Cukrzyca typu 2

Czynniki genetyczne

ZESPÓŁ METABOLICZNY

•Otyłość brzuszna (androidalna)

•M > 94, K > 80 cm

§2 z 4 czynników

§TG > 150 mg/dl (1,7 mmol/l)

§HDL:  M < 40 mg/dl (1,0 mmol/l)

          K < 50 mg/dl (1,3 mmol/l)

§RR > 130/85 lub leczenie HA

§Glukoza na czczo > 100 mg/dl (5,6 mmol/l) lub DM

Cukrzyca typu 2 – czynniki środowiskowe

Nadwaga i otyłość

¯ nieregularne, obfite posiłki,

¯ dieta wysokotłuszczowa („fast food”, chipsy),

¯ wysokoenergetyczna (coca-cola)

Niska aktywność fizyczna

¯ siedzący tryb życia, samochody, komputery

Powikłania naczyniowe cukrzycy

Mikroangiopatia

•Retinopatia cukrzycowa

–Najczęstsza przyczyna ślepoty w krajach zachodnich

•Nefropatia cukrzycowa

–Główna przyczyna schyłkowej niewydolności nerek oraz dializoterapii

•Neuropatia cukrzycowa

–50% pacjentów z cukrzycą typu 2 ma objawy neuropatii po 5 latach trwania cukrzycy

Makroangiopatia

•Choroba niedokrwienna serca

–Przedwczesny rozwój ChNS

–Podwojone ryzyko wystąpienia epizodu niedokrwienia w 5-letniej obserwacji

–Gorsze rokowanie w przypadku zawału serca

•Obwodowa choroba naczyniowa

–10,3 x większe ryzyko amputacji kończyny dolnej

–45% amputacji kończyny dolnej wykonywanych jest u pacjentów z cukrzycą

Cukrzyca – objawy

ØWzmożone pragnienie (polidypsja)

ØWielomocz (poliuria)

ØChudnięcie

ØOsłabienie ogólne, senność

ØPogorszenie wzroku

ØCzęsto nie ma żadnych objawów lub objawy nietypowe (dorośli)

Cukrzyca - leczenie

ØDieta tzw. cukrzycowa

ØOdpowiednio dostosowany wysiłek fizyczny

ØInsulina (zastrzyki, pompa insulinowa)

ØDoustne leki p-cukrzycowe (tabletki)

ØSAMOKONTROLA

Stosowanie doustnych leków
hipoglikemizujących

Należy podjąć zdecydowaną próbę obniżenia stężenia glukozy
we krwi poprzez zmianę stylu życia, zanim zastosuje się leki hipoglikemizujące

odpowiednia próba zmian stylu życia nie przyniosła oczekiwanych efektów

i /albo (zwykle) HbA1C > 6,5%, FPG > 6,0 mmol/l (³ 110 mg/dl)

•

lub (niekiedy) jeśli osoba szczupła i nie ma innych czynników ryzyka miażdżycy: HbA1C > 7,5%, FPG ³ 7,0 mmol/l (> 125 mg/dl)

Ostre powikłania hiperglikemii

Kwasica Ketonowa

•Wzrastająca hiperglikemia wymusza diurezę osmotyczną, utratę płynów i elektrolitów, może dojść do odwodnienia, dyselektrolitemii, hipotonii, przednerkowej niewydolności nerek

•dochodzi do powstania w organiźmie kwasów acetooctowego i beta hydroksy masłowego odpowiedzialnych za powstanie kwasicy ketonowej

•występuje szybki, głęboki oddech tzw oddech kwasiczy  Kussmaula- intensywne wydalanie CO2 przez płuca

•dochodzi do zakwaszania organizmu i deficytu jonów potasu które ulegają wymianie na jon wodorowy

Przyczyny wywołujące kwasice ketonową:

•niewykryta cukrzyca zwłaszcza typu 1

•Przerwanie insulinoterapii

•Ostra, ciężka choroba infekcyjna

•Choroby sercowo-naczyniowe w fazie ostrej

              ( zawał serca, udar mózgu)

•Ostre zapalenie trzustki o ostrym przebiegu

•Stany zwiększonego zapotrzebowania na insulinę

Objawy kwasicy ketonowej:

Objawy podmiotowe:

•Wzmożone pragnienie, zwiększone wydalanie moczu, utrata masy ciała

•Bóle głowy

•Skurcze, bolesność mięśni

•Osłabienie i senność, omdlenia, utrata przytomności

•Bóle brzucha

•Nudności, wymioty, nieraz treścią fusowatą wskutek zapalenia śluzówki żołądka

•Inne objawy choroby wywołującej kwasicę ketonową

Objawy przedmiotowe:

•Cechy odwodnienia ( wysuszenie śluzówek, sucha, ciepła skóra, zapadnięcie gałek ocznych, wyniszczenie)

•Głęboki szybki oddech

•Zapach acetonu z ust, zaczerwienienie twarzy

•Tachykardia, obniżone ciśnienie tętnicze, dodatnia próba ortostatyczna

•Wzmożone napięcie powłok brzusznych

•Czasem sztywność karku

Różnicowanie:

ØInne kwasice metaboliczne (alkoholowa, mocznicowa, zatrucia) – zwykle nie ma dużej hiperglikemii i ketonemii

ØKwasica mleczanowa - ciężki stan chorego, wysoki poziom mleczanów, zwykle pierwotnie nie ma dużej hiperglikemii

ØKwasica głodowa-prawidłowy lub niski poziom glukozy (obecność acetonu w moczu i brak glukozy)

 ...