Zasada fonetyczna
Jest to najstarsza zasada ortograficzna. Jest ona najłatwiejsza do przyswojenia. Opiera się na zasadzie „Pisz jak mówisz i słyszysz”. Występuje tutaj ścisły związek pisma z mowa. Każdemu dźwiękowi występującemu w wyrazie odpowiada zawsze ten sam zna graficzny. Żeby ta zasada poprawnie funkcjonowała dziecko musi mieć poprawnie rozwinięty słuch i mowę. Nauczanie w tej zasadzie wymaga takich form pracy, które łączą graficzny obraz zapisu i właściwe słyszenie głosek. Nauczyciele powinni zwracać szczególną uwagę na uczniów, którzy wywodzą się ze środowisk gwarowych, bo to może być przyczyną w trudnościach w poprawnym pisaniu. W klasach I-III dzieci pamięciowo utrwalają poprawne obrazy graficzne wyrazów, dlatego wymaga to wyraźnej artykulacji nauczyciela. Nauka samogłosek i spółgłosek rozpoczyna się w przedszkolu, ale nauczyciel w klasach I-III powinien przeprowadzać ćwiczenia utrwalające te wiadomości.
Zasada morfologiczna
Opiera się na znajomości reguł gramatycznych. Na rozumieniu powiązań gramatyki z ortografią. Należy doprowadzać do tego, żeby uczniowie zrozumieli, że mowa i pismo są rozbieżne.
Zasada historyczna
Zasada ta opiera się na zasadzie „Pisz jak widzisz”. Zasada ta zaczęła być wprowadzana do nauczania na przełomie XV/XVI wieku. Ponieważ zapis ortograficzny wyrazów opartych na zasadzie historycznej, nie podlega regule, przyswojenie zasad pisowni wymaga wielu ćwiczeń opartych na percepcji wzrokowej oraz na ćwiczeniach słuchowo-ruchowych.
Zasada konwencjonalna (umowna)
Zasada ta opiera się na zasadzie „Pisz jak widzisz” oraz „Pisz według przyjętego zwyczaju”. Przyswojenie przez uczniów materiału opartego na zasadzie konwencjonalnej wymaga pamięciowego opanowania poprawnych wzorców i reguł rządzących tymi zapisami oraz zautomatyzowania pisowni. Nauczyciel musi łączyć ze sobą ćwiczenia ortograficzne z materiałem z zakresu składni, słowotwórstwa z wiedzą o poszczególnych częściach mowy. Zasada ta opiera się na tradycji i umowie.
ZIBI861