Prus Bolesław - Lalka.pdf - yarec

l ą ą

k ł ł ł

początkach roku 1878, kiedy świat polityczny zajmował się poko-

jem san-stefańskim, wyborem nowego papieża albo szansami eu-

ropejskiej wojny, warszawscy kupcy tudzież inteligencja pewnej

okolicy Krakowskiego Przedmie-

ścia niemniej gorąco interesowa-

ła się przyszłością galanteryjnego

sklepu pod firmą J. Mincel i S.

Wokulski.

W renomowanej jadłodajni,

gdzie na wieczorną przekąskę

zbierali się właściciele składów

bielizny i składów win, fabrykan-

ci powozów i kapeluszy, poważni

ojcowie rodzin, utrzymujący się z

własnych funduszów, i posiada-

cze kamienic bez zajęcia, równie

dużo mówiono o uzbrojeniach

Anglii, jak o firmie J. Mincel i S.

Wokulski. Zatopieni w kłębach

dymu cygar i pochyleni nad bu-

telkami z ciemnego szkła obywa-

tele tej dzielnicy, jedni zakładali

się o wygranę lub przegranę An-

glii, drudzy o bankructwo Wo-

kulskiego; jedni nazywali geniu-

szem Bismarcka, drudzy - awan-

turnikiem Wokulskiego; jedni

krytykowali postępowanie pre-

zydenta MacMahona, inni twier-

dzili, że Wokulski jest zdecydo-

wanym wariatem, jeżeli nie czymś gorszym

Pan Deklewski, fabrykant powozów, który majątek i stanowisko zawdzię-

czał wytrwałej pracy w jednym fachu, tudzież radca Węgrowicz, który od

dwudziestu lat był członkiem-opiekunem jednego i tego samego Towarzystwa

Dobroczynności, znali S. Wokulskiego najdawniej i najgłośniej przepowiadali

mu ruinę. - Na ruinie bowiem i niewypłacalności - mówił pan Deklewski -

musi skończyć człowiek, który nie pilnuje się jednego fachu i nie umie usza-

nować darów łaskawej fortuny. - Zaś radca Węgrowicz, po każdej również

głębokiej sentencji swego przyjaciela, dodawał:

- Wariat! wariat! Awanturnik! Józiu, przynieś no jeszcze piwa. A która

to butelka?

- Szósta, panie radco. Służę piorunem! - odpowiadał Józio.

- Już szósta? Jak ten czas leci! Wariat! wariat! - mruczał radca Węgro-

wicz.

Dla osób posilających się w tej co radca jadłodajni, dla jej właściciela, su-

biektów i chłopców przyczyny klęsk mających paść na S. Wokulskiego i jego

sklep galanteryjny były tak jasne, jak gazowe płomyki oświetlające zakład.

Przyczyny te tkwiły w niespokojnym charakterze, w awanturniczym życiu,

zresztą w najświeższym postępku człowieka, który mając w ręku pewny ka-

wałek chleba i możność uczęszczania do tej oto tak przyzwoitej restauracji,

dobrowolnie wyrzekł się restauracji, sklep zostawił na Opatrzności boskiej, a

sam z całą gotówką odziedziczoną po żonie pojechał na turecką wojnę robić

majątek.

- A może go i zrobi Dostawy dla wojska to gruby interes - wtrącił pan

Szprot, ajent handlowy, który bywał tu rzadkim gościem. - Nic nie zrobi -

odparł pan Deklewski - a tymczasem porządny sklep diabli wezmą. Na do-

stawach bogacą się tylko Żydzi i Niemcy; nasi do tego nie mają głowy.

- A może Wokulski ma głowę?

- Wariat! wariat! - mruknął radca. - Podaj no, Józiu, piwa. Która to? -

Siódma buteleczka, panie radco. Służę piorunem.

- Już siódma? Jak ten czas leci, jak ten czas leci

Ajent handlowy, który z obowiązków stanowiska potrzebował mieć o kup-

cach wiadomości wszechstronne i wyczerpujące, przeniósł swoją butelkę i

szklankę do stołu radcy i topiąc słodkie wejrzenie w jego załzawionych oczach,

spytał zniżonym głosem:

- Przepraszam, ale Dlaczego pan radca nazywa Wokulskiego wariatem?

Może mogę służyć cygarkiem Ja trochę znam Wokulskiego. Zawsze wyda-

wał mi się człowiekiem skrytym i dumnym. W kupcu skrytość jest wielką za-

letą, duma wadą. Ale żeby Wokulski zdradzał skłonności do wariacji, tegom

nie spostrzegł.

Radca przyjął cygaro bez szczególnych oznak wdzięczności. Jego rumiana

twarz, otoczona pękami siwych włosów nad czołem, na brodzie i na policz-

kach, była w tej chwili podobna do krwawnika oprawionego w srebro.

- Nazywam go - odparł, powoli ogryzając i zapalając cygaro - nazywam go

wariatem, gdyż go znam lat Zaczekaj pan Piętnaście siedemnaście

osiemnaście Było to w roku 1860 Jadaliśmy wtedy u Hopfera. Znałeś pan

Hopfera?

- Phi

- Otóż Wokulski był wtedy u Hopfera subiektem i miał już ze dwadzieścia

parę lat.

- W handlu win i delikatesów?

- Tak. I jak dziś Józio, tak on wówczas podawał mi piwo, zrazy nelsońskie

- I z tej branży przerzucił się do galanterii? - wtrącił ajent. - Zaczekaj pan -

przerwał radca. - Przerzucił się, ale nie do galanterii, tylko do Szkoły Przygo-

towawczej, a potem do Szkoły Głównej, rozumie pan? Zachciało mu się być

uczonym!

Ajent począł chwiać głową w sposób oznaczający zdziwienie. - Istna heca -

rzekł. - I skąd mu to przyszło?

- No, skąd! Zwyczajnie - stosunki z Akademią Medyczną, ze Szkołą Sztuk

Pięknych Wtedy wszystkim paliło się we łbach, a on nie chciał być gorszym

od innych. W dzień służył gościom przy bufecie i prowadził rachunki, a w

nocy uczył się

- Licha musiała to być usługa.

- Taka jak innych - odparł radca, niechętnie machając ręką. - Tylko że przy

posłudze był, bestia, niemiły; na najniewinniejsze słówko marszczył się jak

zbój Rozumie się, używaliśmy na nim, co wlazło, a on najgorzej gniewał się,

jeżeli nazwał go kto „panem konsyliarzem”. Raz tak zwymyślał gościa, że mało

obaj nie porwali się za czuby.

- Naturalnie, handel cierpiał na tym.

- Wcale nie! Bo kiedy po Warszawie rozeszła się wieść, że subiekt Hopfera

chce wstąpić do Szkoły Przygotowawczej, tłumy zaczęły tam przychodzić na

śniadanie. Osobliwie roiła się studenteria.

- I poszedł też do Szkoły Przygotowawczej?

- Poszedł i nawet zdał egzamin do Szkoły Głównej. No, ale co pan powiesz -

ciągnął radca uderzając ajenta w kolano - że zamiast wytrwać przy nauce do

końca, niespełna w rok rzucił szkołę

- Cóż robił?

- Otóż, co Gotował wraz z innymi piwo, które do dziś dnia pijemy, i sam w

rezultacie oparł się aż gdzieś koło Irkucka.

- Heca, panie! - westchnął ajent handlowy.

- Nie koniec na tym W roku 1870 wrócił do Warszawy z niewielkim fun-

dusikiem. Przez pół roku szukał zajęcia, z daleka omijając handle korzenne,

których po dziś dzień nienawidzi, aż nareszcie przy protekcji swego dzisiej-

szego dysponenta, Rzeckiego, wkręcił się do sklepu Minclowej, która akurat

została wdową, i w rok potem ożenił się z babą grubo starszą od niego.

- To nie było głupie - wtrącił ajent.

- Zapewne. Jednym zamachem zdobył sobie byt i warsztat, na którym mógł

spokojnie pracować do końca życia. Ale też miał on krzyż Pański z babą! - One

to umieją

- Jeszcze jak! - prawił radca. - Patrz pan jednakże, co to znaczy szczęście.

Półtora roku temu baba objadła się czegoś i umarła, a Wokulski po czterolet-

niej katordze został wolny jak ptaszek, z zasobnym sklepem i trzydziestu ty-

siącami rubli w gotowiźnie, na którą pracowały dwa pokolenia Minclów.

- Ma szczęście.

- Miał - poprawił radca - ale go nie uszanował. Inny na jego miejscu oże-

niłby się z jaką uczciwą panienką i żyłby w dostatkach; bo co to, panie, dziś

znaczy sklep z reputacją i w doskonałym punkcie! Ten jednak, wariat, rzucił

wszystko i pojechał robić interesa na wojnie. Milionów mu się zachciało czy

kiego diabła.

- Może je będzie miał - odezwał się ajent.

- Ehe! - żachnął się radca. - Daj no, Józiu, piwa. Myślisz pan, że w Turcji

znajdzie jeszcze bogatszą babę aniżeli nieboszczka Minclowa? Józiu! -

Służę piorunem! Jedzie ósma

- Ósma? - powtórzył radca - to być nie może. Zaraz Przedtem była szósta,

potem siódma - mruczał zasłaniając twarz dłonią. - Może być, że ósma. Jak

ten czas leci!

Mimo posępne wróżby ludzi trzeźwo patrzących na rzeczy, sklep galante-

ryjny pod firmą J. Mincel i S. Wokulski nie tylko nie upadł, ale nawet robił

Prus Bolesław - Lalka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: