Płacić, czy nie płacić za czas wolny udzielony za dyżur? PIP kontra MPiPS!

Zleciłeś pracownikowi dyżur i oddajesz mu w zamian czas wolny… Czy powinieneś za taki czas wolny zapłacić? Okazało się, że Ministerstwo Pracy i PIP mają różne zdania w tej sprawie. I co ciekawe, dla pracodawców korzystniejsza jest interpretacja inspekcji pracy. Jej zastosowanie może być jednak ryzykowne…

Czas pracy – 15 sierpnia
Jak prawidłowo zorganizować czas pracy?
Jak rozliczyć pracę w święto?
http://www.prawo-pracy.com.pl/

Za dyżur – zwykle wolne
Możesz zobowiązać pracownika do pozostawania poza godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy, do której został zatrudniony. Czas poświęcony przez pracownika na taki dyżur nie jest zaliczany do czasu pracy. Jednak za czas dyżuru (z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu) pracownikowi przysługuje czas wolny w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru. Jeśli zaś udzielenie czasu wolnego nie jest możliwe, wówczas trzeba wypłacić wynagrodzenie. Podstawę tego wynagrodzenia stanowi godzinowa lub miesięczna stawka wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania pracownika. W praktyce najczęściej pracodawcy rekompensują dyżur czasem wolnym, gdyż jest to tańsze rozwiązanie.

Niewypracowany wymiar to problem pracodawcy
Jeśli pracownik za dyżur (którego nie wlicza się do czasu pracy) otrzymuje czas wolny, wówczas często dochodzi do sytuacji, w której nie przepracuje pełnego wymiaru czasu pracy jaki obowiązuje w danym okresie rozliczeniowym.

Przykład:
Pracownik pracuje codziennie po 8 godzin w systemie podstawowym. W czerwcu do przepracowania przypada łącznie 168 godzin. W poniedziałek pracownik pełnił dyżur przez 2 godziny po zakończeniu pracy. Czyli był w zakładzie pracy przez 10 godzin – z czego przez 2 ostatnie godziny nie świadczył pracy tylko dyżurował. Jako rekompensatę pracodawca skrócił mu liczbę godzin pracy we wtorek (pracownik przyszedł więc tylko na 6 godzin). Tym samym, łącznie w czerwcu pracownik świadczył pracę tylko przez 166 godzin (168 – 2 = 166).

Powstaje zatem pytanie, czy za niewypracowany czas (w przykładzie 2 godziny) pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie? Tu zaczynają się problemy bowiem nie ma wyraźnego przepisu który regulowałby tę kwestię.

PIP nie zgadza się z Ministerstwem
Jak się okazuje, aktualnie istnieją dwa zupełnie odmienne stanowiska. Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy, przepisy nie przewidują prawa do wynagrodzenia za nieprzepracowany wymiar czasu pracy i w związku z tym o wynagrodzeniu za niedopracowany wymiar nie ma mowy. Natomiast zdaniem Ministerstwa obowiązek ustalenia rozkładu dni i godzin pracy ciąży na pracodawcy. Jeśli zatem zamiast wynagrodzenia za dyżur udziela on pracownikowi dnia wolnego to bierze na siebie ryzyko, że nie wypracuje on pełnego wymiaru godzin i w związku z tym również za czas niewypracowany będzie musiał wypłacić pracownikowi wynagrodzenie.

Możesz stosować interpretację PIP, ale wówczas ryzykujesz!
W tym przypadku interpretacja inspekcji pracy jest bardziej korzystna dla pracodawcy. Ponieważ jednak Ministerstwo jest innego zdania, stosowanie korzystnej interpretacji PIP może być ryzykowne. Nie ma bowiem gwarancji, że w razie sporu sąd pracy podzieli stanowisko inspekcji, a nie ministerstwa

Zdaniem PIP: nie trzeba płacić
(…) Wybór formy rekompensaty zależy od pracodawcy. W przypadku udzielenia dni wolnego (…) powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie przewidują prawa do wynagrodzenia za ten czas. Brak jest podstaw prawnych do ustalenia wynagrodzenia za ten okres, a niepłatny czas wolny jest w tym wypadku jedyna formą rekompensaty za pełnienie dyżuru poza domem pracownika (…)
Stanowisko GIP sygn. GNP – 302 - 4560 - 06/PE

Zdaniem Ministerstwa: trzeba zapłacić
(…) Jeżeli w wyniku udzielenia przez pracodawcę czasu wolnego za dyżur pracownik przepracuje mniejszą liczbę godzin, niż wynikałoby to z wymiaru czasu pracy ustalonego na podstawie art. 130 k.p., to fakt ten nie powinien spowodować obniżenia wynagrodzenia. Byłoby paradoksem, dyby przepisy mające na celu realizację funkcji ochronnej przepisów o czasie pracy powodowały sytuację, w której pracownik otrzymujący czas wolny za dyżur (co powinno być zasadą) byłby w sytuacji mniej korzystnej niż pracownik który za dyżur otrzymuje wynagrodzenie.(…)
Stanowisko MPiPS sygn. DPR-III-079-123/TW/08

Podstawa prawna:

·         art. 1515 § 3 Kodeksu pracy.